مجلس نهم لایحه برنامه ششم را تصویب نکرد

بعد از کشمکشهای بسیار میان مجلس نهم و دولت یازدهم بر سر تصویب لایحه برنامه ششم توسعه، بالاخره مجلس نهم زیر بار تصویب این برنامه نرفت و نمایندگان مجلس اجرای قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران را با 146 رای موافق، 7 رای مخالف و 6 رای ممتنع از مجموع 198 نماینده حاضر در مجلس به تصویب رساندند، تا به این ترتیب ادارهی کشور یک سال دیگر منطبق با برنامه پنجم توسعه صورت گیرد.

نمایندگان مجلس در حالی برنامه پنجم توسعه را تمدید کرده و از تصویب لایحه برنامه ششم توسعه امتناع کردند که مسئولان سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور که متولیان تهیه برنامههای توسعه در کشور هستند، تلاش بسیاری کردند مجلسیان را برای تصویب این برنامه قانع کند.

همچنانکه دیدیم محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور برای توضیح درباره برنامه ششم توسعه جلساتی را با اهالی رسانه، نمایندگان مجلس و... برگزار و سعی کرد با ارایه اسناد مربوط به آنچه تحت عنوان «لایحه احکام مورد نیاز اجرای برنامه ششم توسعه»، به مجلس تقدیم شده بود، توضحیات لازم را درباره بندهای این لایحه ارایه کند و همگان را مجاب کند که بر خلاف آنچه در انتقادات علیه برنامه ششم توسعه مطرح میشود، برنامه ششم توسعه برنامهی جامعی است، که میتواند از ابعاد مختلف کشور را در مسیر توسعه قرار دهد.

همچنین چندی پیش سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور همایشی را برای تبیین برنامه ششم توسعه برگزار کرد و با اجرای پنلهای متعدد تخصصی با حضور اغلب وزرا و کارشناسان هر حوزه در زمینه تبیین و توضیح بخشهای مختلف برنامه ششم توسعه سعی کرد غنای برنامه ششم توسعه به مبانی نظری را ثابت کند.

نوبخت در مواردی با بیان عباراتی از این قبیل که «برنامه ششم توسع اولین برنامه اقتصاد مقاومتی در پساتحریم است نباید تصویب و اجرای آن به تاخیر بیفتد.» یا « تمدید برنامه پنجم توسعه به صلاح کشور نیست.» یا «اجرای ادامهی برنامه پنجم تا سال آینده یک خط مصوبه است، ولی باعث میشود کشور یکسال عقب بیفتد.» و... سعی کرد بر نظر مجلسیان تاثیر بگذار ولی اینکار فایده نداشت.

مجلسیها بارها انتقاداتی را علیه برنامه ششم توسعه مطرح کردند. این انتقادات غالبا ناظر بر این بود که دولت باید به جای احکام لایحه برنامه ششم توسعه «لایحه برنامه ششم» را برای تصویب به مجلس ارایه کند و در غیر این صورت مجلس زیر بار تصویب انچه دولت ارایه کرده است، نخواهد رفت.

انتقادات کارشناسان به به برنامه ششم

البته آنچه تحت عنوان لایحه برنامه ششم توسعه به مجلس ارایه شد، عمدتا با انتقادات زیادی از سوی کارشناسان روبهرو بود.

مثلا بسیاری معتقد بودند که تدوین کنندگان برنامه ششم توسعه به اندازه کافی به مسائل اجتماعی بها ندادهاند، یا به جای تعیین اهداف مشخص و راهکارهای رسیدن به آن به گرفتن اجازه در برخی موارد از قبیل اجازه برای مطالعه در زمینههای مختلف بسنده کردهاند.

از سوی دیگر عدهای از کارشناسان مانند داوود دانش جعفری نحوه تامین مالی دولت برای اقدامات پیشبینی شدهاش را مبهم میدیدند و همچنین برخی دیگر مانند بهروز هادی زونوز معتقد بودند که دولت با اقداماتی از قبیل انتشار اوراق بهادار، تعهدات مالی خود را افزایش خواهد داد. شاید در این میان تندترین انتقادات را فرشادمومنی مطرح کرد.

وی از دولت خواست که لایحه احکام کلی برنامه ششم توسعه را پس بگیرد و لایحه دیگری را تقدیم مجلس کند. تا به این ترتیب فرصت ارایه یک برنامه جمع دقیق و کارآمد توعه را از دست ندهد.

برنامه پنجم توسعه تمدید شد

گرچه سازمان مدیریت در نهایت اسناد مربوط به لایحه برنامه ششم توسعه را به مجلس ارایه کرد و سعی کرد و مجلس را قانع کند که تصویب این لایحه را به تاخیر نیندازد ولی مجلس در نهایت زیر بار نرفت و برنامه پنجم توسعه را تمدید کرد و برنامه ششم را تصویب نکرد تا دولت را مجبور به ارایه لایحهی جامع دیگری کند.

با این همه علی رغم تصویب تمدید برنامه پنجم توسعه عدهای از جمله کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه هنوز امیدوارند که مجلس برنامه ششم توسعه را به جایی برساند. همچنانکه امروز، محمدمهدی مفتح؛ سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه بیان کرد: مصوبه مجلس در مورد تمدید برنامه پنجم به معنی توقف فعالیت کمیسیون تلفیق برنامه ششم نیست؛ بلکه تلاش این کمیسیون بر این است که در همین مجلس برنامه ششم به تصویب برسد.

او همچنین تاکید کرد که گرچه مجلس برنامه پنجم را تمدید کرده است ولی این تمدید یک ساله نخواهد بود بلکه برنامه پنجم تا زمان لازم الاجرا شدن برنامه ششم تمدید میشود و اگر برنامه ششم تا پایان اردیبهشت ماه تصویب شود این برنامه از ابتدای خرداد لازم الاجرا میشود.

آیا برخورد مجلس نهم با برنامه ششم سیاسی بود؟

گرچه بسیاری از طیف نمایندگان مجلس و همچنین کارشناسان از تمدید برنامه پنجم توسعه، ناراضی نیستند و معتقدند دولت بهتر است از این فرصت استفاده کرده و برنامه قابل قبولتری بهمجلس ارایه کند ولی عدهای هم هستند که معتقدند مجلس نهم که متهم بود طی دو سال و نیم از فعالیتهای دولت یازدهم اغلب مواقع با برنامههای این دولت برخورد سیاسی دارد، برنامه ششم توسعه را هم با اهداف سیاسی تصویب نکرده است و در این زمینه نیز مجلس نهم متهم بود که با دولت همکاری نمیکند و در راه اجرای برنامههای دولت سنگاندازی میکند.

با توجه به زمان باقی مانده به پایان کار مجلس نهم که تقریبا سه ماه است، به نظر نمیرسد که تصویب برنامه ششم توسعه توسط مجلس فعلی صورت بگیرد. اتفاقی که شاید در این مقطع هم مجلس و هم دولت از آن راضی باشند. مجلس از جهت که زیر بار تصویب این برنامه با هر دلیل سیاسی غیر سیاسی نرفت و دولت به این دلیل که احتمالا بنا بر پیشبینیها ترکیب مجلس بعدی را به خود نزدیکتر میبیند و امید به همراهی بیشتری از مجلس آتی دارد.