بهبود بازار را باور کنیم؟

این رخداد پس از تجربه کف قیمتی اغلب بازارهای کالایی در یک ماه گذشته تجربه شده تا جایی که سمت و سوی جدیدی را به بازارهای جهانی ارائه کرده است. این در حالی است که هنوز روند افزایشی قیمتها در بازار وجود داشته ولی تضعیف شتاب قیمتها و همچنین احتمال یک پله تعدیل و تثبیت نرخها نیز وجود خواهد داشت.

نگاهی به نمودار قیمتها در بازارهای کالایی نشان میدهد در هفتههای اخیر، جهتگیری کلی در بازارهای جهانی به شدت تغییر کرده تا جایی که شاخصهای کالایی و همچنین کالاهای شاخصی همچون فلزات پایه یا نفت خام، همگی با رشد نرخ روبهرو شدهاند. شاخصهای کالایی GSCI یا CRB در بازارهای جهانی هر دو در فاصله 45 روز اخیر صعودی شده هرچند که کف قیمتی آنها فوریه 2016 بوده است. شاخص کالایی Thomson Reuters/ CoreCommodity موسوم به CRB که بخش بزرگی از بازارهای کالایی را دربرمیگیرد در روزهای اخیر به 51/ 172 واحد رسید. این شاخص در 12 ماه گذشته 68/ 21 درصد کاهش داشته است که نشان میدهد رشد قیمت روزهای اخیر اهمیت بسیاری دارد. از زمان بهکارگیری این شاخص تاکنون، بیشینه شاخص کالایی CRB مربوط به آوریل 2011 با ثبت 73/ 370 واحد بوده و کف قیمتی آن نیز 53/ 155 واحد در فوریه سال جاری است. این شرایط نشان میدهد که جهش این شاخص از فوریه سال جاری تاکنون رشدی 94/ 10 درصدی را نشان داده که از صحت برآوردهای پیشین حکایت میکند.

خروج بزرگ از افول قیمتها

ابتدای بهمن ماه سال جاری به صراحت از آغاز خروج بزرگ از افول قیمتها سخن گفتیم. این شرایط در حالی بود که در قعر چاه قیمتها در بازارهای کالایی قرار داشتیم و این ادعا در نگاه اول با انتقادهای جدی بسیاری از فعالان بازار و صاحبنظران این حوزه روبهرو شد. این موارد در شرایطی مورد اشاره قرار گرفته بود که بهای هر تن مس در بورس فلزات لندن به 4468 تن کاهش یافته و هر بشکه نفت خام سبک آمریکا نیز بهصورت مقطعی تا 26 دلار و 55 سنت نزول کرده بود که کف قیمتی 12 سال اخیر ( از ماه مه 2003) به شمار میآمد. از آن زمان تاکنون یعنی در فاصله زمانی 45 روز اخیر قیمت نفت خام سبک آمریکا نزدیک به 45 درصد رشد داشته و مس نیز 5/ 10 درصد افزایش قیمت داشته است. در بازار فولاد نیز در این فاصله زمانی رشدی 15 درصدی برای برخی مصنوعات آهنی به ثبت رسید که تجمیع این موارد از جهش محسوس بازارهای کالایی خبر میدهد

تاکنون پیشبینی از جهش قیمتها محقق شده است ولی از این پس نیاز به تحلیلی جدید حس میشود. واقعیت آن است که حتی در ابتدای بهمن ماه برخی رخدادهای زیرپوستی در بازارهای جهانی در حال وقوع بود ولی برای کشف آنها به دیدی تحلیلی نیاز داشتیم زیرا در رسانههای معتبر نیز سخنی از این موارد به ثبت نمیرسید. این در حالی بود که با توجه به خطاهای محرز بسیاری از کارشناسان معتبر در حوزه بازارهای کالایی همچون بازار جهانی نفت خام، اغلب رسانهها و حتی خود افراد دیگر تمایلی به رسانهای شدن بسیاری از واقعیتها و اظهارنظرها نداشتهاند هرچند هنوز هم این رویکرد تعقیب میشود.

درخصوص دورنمای بازارهای کالایی باید گفت برای تحلیل اوضاع ابتدا باید به قیمتهای جهانی نفت خام توجه کنیم زیرا سیگنال اصلی در بازارهای کالایی به شمار میرود. هم اکنون جهش بزرگی در قیمتهای جهانی نفت خام حاصل شده تا جایی که باید به صراحت گفت، رشد 45 درصدی قیمت نفتخام از هیچ ملاک اقتصادی خاصی برخوردار نیست بلکه از یکسو رفتارهای هیجانی سرمایهگذاران و ترس از بروز برخی رخدادهای پیشبینینشده در روند عرضه نفت خام را باید از دلایل اصلی این وضعیت برشمرد. از طرف دیگر هم اکنون عرضه نفت خام ایران رکورد 5/ 1 میلیون بشکه در روز را شکسته و بهصورت مقطعی به 7/ 1 میلیون بشکه در روز نیز بالغ شده است هرچند هنوز داده معتبری از پیوستن ایران به طرح فریز مخابره نشده است.

سیگنال پشت پرده جهش قیمتهای جهانی را باید در ترس از عدم امنیت عرضه جهانی نفت خام دانست. در ابتدای اسفندماه در یادداشتی با عنوان بازار نفت در دوران پساسعودی از ترس بازارهای جهانی نفت خام از رخدادهای امنیتی صحبت کردیم که در کنار بسیاری از رسانههای امنیتی آمریکایی جهتگیری ترس از آینده سعودیها را خاطرنشان کرد. کاهش شدید سودآوری شرکتهای معظم نفتی، از رده خارج شدن شیلهای نفتی، نیاز بازارهای جهانی به تخلیه موجودی عظیم انبارها و بسیاری دیگر از واقعیتهای ناملموس اقتصادی و حتی غیرقابل پیشبینی شدن عربستان در مسائل مربوط به تروریسم، دادههایی است که از تغییرات کلان این حوزه خبر خواهد داد. با توجه به تمامی این موارد نمیتوان قاطعانه از ادامه افزایش قیمت جهانی نفت خام خبر داد ولی در هر حال با توجه به سابقه قیمتهای جهانی نفت خام و نوسانات آن نمیتوان از کنار این احتمال به سادگی عبور کرد.

در هر حال هنوز رشد قیمتهای جهانی در بازارهای کالایی کمتر از افزایش قیمت نفت است و این به آن معنا است که این بازارها همچون بازار فلزات پایه، محصولات کشاورزی، فولاد، محصولات پتروشیمی و حتی سنگ آهن و مواد معدنی میتواند باز هم رشد قیمتهای خود را حفظ کند. کاهش موجودی انبارها، افزایش آرام تقاضا در بازارهای جهانی، تعویق رشد نرخ بهره در آمریکا، ارزش نسبتا بالای بازارهای سهام در آمریکا و حتی رخدادهای استراتژیک و ژئوپلیتیک، مواردی است که میتواند از افزایش قیمتها حمایت کند.

دورنمای بازارهای جهان

با توجه به بالا بودن قیمتهای جهانی نفت خام، هماکنون بسیاری از کالاهای در حال تولید بر مبنای هزینههای بالای انرژی یا حملونقل تولید میشود یعنی از هماکنون قیمتهای اعلامی آنها افزایش یافته بنابراین نرخهای موجود در بازارهای کالایی قابل دفاع، مورد حمایت و حتی به سمت رشد قیمتها متمایل است. این در حالی است که پایین بودن نسبی موجودی انبارها نیز در کنار افزایش آرام هزینه تولید از برتری تقاضا بر عرضهها حکایت داشته که میتواند به رشد قیمتها منتهی شود. این در حالی است که با توجه به جهش غیرمنتظره قیمت اغلب کالاها در هفتههای اخیر، شاید یک پله بازگشت بتواند برای تعدیل قیمتها و تثبیت بازار بسیار مهم و موثر باشد و البته قابل پیشبینی هم هست. با توجه به نوسان قیمتها در بازارهای سهام جهانی و افزایش محسوس قیمت جهانی نفت خام شاید از هم اکنون بتوان برای تعدیل قیمتها و تثبیت بازار منتظر ماند. این در حالی است که در صورت تعدیل در بازار جهانی نفت خام، باز هم روند افزایشی بسیاری از بازارهای کالایی ادامه یافته ولی شتاب آن تغییر خواهد کرد.