افق ناهموار پلیمری‌ها

سالی که گذشت پر بود از نوسانات مثبت و منفی بازارها بهویژه بازارهای کالایی که در نتیجه برآیند افت و خیز بهای نفت خام در کنار نوسان ارزش دلار به همراه رخدادهای ژئوپلیتیک در گوشه و کنار دنیا بود. در اکثر ماههای سال گذشته شاهد ریزشهای تند و تیز و بعضا رشدهای کوتاهمدت قیمت نفت بودیم که در نهایت زمینهساز افت بهای محصولات در انواع بازارهای کالایی از فلزات گرفته تا پتروشیمیاییها شد. شاید به جرات بتوان اذعان کرد که بازار محصولات پتروشیمی به دلیل قرابتی که با بازار طلای سیاه دارد، بیشترین تاثیر را از نوسانات این بازار میپذیرد و به همین دلیل کوچکترین افتوخیز در بازار جهانی نفت خام، پتانسیل برهم زدن تعادل بازار محصولات پلیمری را دارد.

در این میان، توافق تاریخی هستهای ایران و گروه 1+5 نیز از موارد مهم و قابل ذکری است که انتظارها برای ایجاد جرقه در بازارها بهویژه بازار جهانی نفت خام را افزایش داد. همچنین اتخاذ برخی تصمیمات همچون تصمیم اعضای اوپک به استمرار برنامه تولید نفت خود و نیز تصمیم فدرال رزرو برای کاستن از نرخ بهره آمریکا از جمله مهمترین رخدادهای اثرگذار بر بازارها بود. فصل تعمیر و نگهداری تجهیزات کارخانهها، تعطیل شدن برخی واحدهای تولیدی، نوسان نرخ خوراک، تغییرات آب و هوایی و مواردی از این دست نیز بر روند قیمتها در بازار محصولات پتروشیمی در سال گذشته بسیار تاثیرگذار بودهاند. البته یکی از مهمترین فاکتورهای ایجادکننده نوسان در بازارهای کالایی در سالی که گذشت، شرایط نامناسب اقتصاد چین بود که با سقوط ناگهانی خود از یکسو تولیدکنندگان و سرمایهداران داخلی را با چالشهای شدید روبهرو ساخت و از سوی دیگر در مقیاس جهانی بازارها را به لرزه درآورد. افت قابل توجه میزان تقاضا از سوی اژدهای زرد، عاملی است که بیشترین تاثیر را بر بازارهای کالایی داشته، چرا که چین بهعنوان مهمترین بازیگر این بازارها شناخته میشود و تقریبا مصرفکننده نیمی از کالاهای تولیدی در سراسر جهان است. به نقل از بلومبرگ؛ در آخرین معاملات انجام شده در بازارهای جهانی تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 15روز پنجشنبه) بهای نفت خام برنت با افت 08/ 0 درصدی به اندازه 3 سنت، تا 39 دلار و 23 سنت پایین آمد، در همین حال هر بشکه نفت خام وست تگزاس اینترمدیت (WTI) نیز با کاهشی به بزرگی 20/ 1 درصد معادل 46 سنت کف 38 دلاری را شکست و تا 37 دلار و 86 سنت ریزش کرد.

به نقل از پلاتس؛ برآیند اثر این ریزشهای بهای نفت خام در کنار عواملی همچون نوسان میزان تقاضا و برودت هوا در بسیاری از مناطق جهان و مواردی از این دست، در نتیجه به بروز رفتاری متفاوت از سوی زیرگروههای محصولات پتروشیمی انجامید که در این میان، در بازارهای آسیایی بسیاری از محصولات همچون منو اتیلن گلایکول (MEG)، تولوئن و پلیپروپیلن (PP) با رشد قیمت همراه بودند که از میان آنها بیشترین افزایش قیمت را PP با رشدی به بزرگی 25 تا 40 دلار در مناطق مختلف تجربه کرد. اما در طرف مقابل برخی از محصولات همچون بنزن و ایزومر زایلین مخلوط (MX) با افت نرخ به کار خود ادامه دادند که مهمترین فاکتور دخیل در این ریزش قیمتها، کاهش میزان تقاضا بوده است. همچنین در بازارهای اروپایی نیز محصولات پتروشیمی رفتارهای گوناگونی را از خود نشان دادند که در این میان، تولوئن با افزایش قیمت همراه شد و بهای آکریلونیتریل بوتادین استایرن (ABS) در بازار نقدی نیز با رشد به کار خود ادامه داد. در همین حال بسیاری از محصولات همچون پلیاتیلن سبک خطی (LLDPE)، پلیاتیلن سبک (LDPE)، پلیاتیلن سنگین (HDPE)، پلیپروپیلن و پلیوینیل کلراید یا همان پیویسی ترجیح را بر تداوم روند ثبات گذاشته و کمترین نوسانات قیمتی را تجربه کردند.

براساس گزارش پلاتس، در همین زمان در بازارهای ایالات متحده نیز شاهد نوسان اغلب محصولات پتروشیمی در مسیر کاهشی بودهایم. تصمیم آتی فدرال رزرو درخصوص تغییر میزان نرخ بهره از جمله مهمترین عواملی است که موجی از نگرانی را در میان فعالان بازارها بهویژه بازارهای کالایی ایجاد کرده است. به عقیده استفان پریور (Stephen Pryor)، رئیس سابق اکسون موبیل طی سالهای 2008 تا 2014 میلادی؛ در حالی که بهنظر میرسد نوسان قیمت نفت خام در سطوح بسیار پایین و نگرانکننده و نیز فشار حاصله بر حاشیه سود شرکتهای تولیدکننده، ممکن است بزرگترین چالش حال حاضر را پیش روی صنعت پتروشیمی ایالات متحده قرار دهد، اما قطعا این معضل تنها چالشی نخواهد بود که شرکتهای تولیدکننده محصولات پلیمری باید خود را برای غلبه بر آن در سالهای آینده آماده کنند. پریور، در ادامه سخنان خود اظهار کرد: پیشبینی میشود مخالفت با تجارت آزاد، مسائل و معضلات قانونی و نیز کمبود کارگران ماهر فنی و آموزش دیده، موانع عمده برای این صنعت طی دهه آینده خواهد بود. به عقیده وی، صنعت پتروشیمی آمریکا طی سالهای اخیر شاهد انجام سرمایهگذاریهای سنگین جدید و همچنین طرح ریزی و اجرای پروژههای جدید بوده که در نتیجه نرخ پایین خوراک پتروشیمی و نیز مواد اولیه مبتنی بر شیل ارزانتر صورت گرفته است. نتیجه نهایی بسیاری از این طرحها برای تولید نسلهای جدید محصولات، انواع پلاستیک و محصولات نهاییای خواهد بود که حجم بالا و در حال توسعه تقاضا از سوی طبقه متوسط در جهان را پوشش میدهد و به همین سبب پتانسیل تنظیم تعادل در بازارهای جهانی را در میان مدت و بلندمدت داراست.

پریور در ادامه افزود: در حال حاضر، بیش از هر زمان دیگری، مواد شیمیایی برای توسعه و بهبود معیشت انسانی و پیشرفت روزافزون زندگی بشر ضروری هستند. با این حال، حرکت بهسوی محدود کردن تجارت آزاد، توانایی به مخاطره انداختن قابلیتهای منطقه شمال آمریکا برای عرضه محصولات خود و نیز مواد شیمیایی و مواد اولیه به سایر مناطق را دارد که در بلندمدت تاثیرات قابل توجهی را بر بازارهای داخلی ایالات متحده و نیز بر بازارهای جهانی خواهد داشت. به عقیده بسیاری از تحلیلگران دورنمای بازار محصولات پتروشیمی به دلیل ناهموار بودن مسیر نفت خام و نیز بروز رخدادهای اقتصادی و ژئوپلیتیکی که راه گریزی از آنان نیست، چندان قابل ترسیم آن هم بهصورت روشن نیست. باید دید با تصمیم فدرال رزرو در راستای تعیین نرخ بهره و در پی نوسان ارزش دلار، مسیر بازارهای کالایی به کدام سمت و سو خواهد رفت. فاکتور مهم دیگر، مسیر آتی وضعیت اقتصادی چین است که در صورت تقویت آن شاید بتوان به جهش گام به گام بازارهای کالایی امیدوار بود، در غیر اینصورت با قاطعیت نمیتوان درخصوص روند پیش روی این بازارها در میانمدت و بلندمدت نظر داد.