چهار فصل خاکستری فلز سرخ

طی یک سال گذشته بهای اکثر فلزات اساسی با ریزش پی در پی نفت خام در بازارهای جهانی و با تاثیر پذیری از بهای این محصولات در بورس فلزات لندن روند نزولی در پیش گرفت، این در شرایطی است که در این میان مس و آلومینیوم در بازار داخلی تغییر بیشتری را به ویژه در دو فصل پاییز و زمستان نسبت به سایر فلزات اساسی تجربه کردند. معاملات یک سال اخیر بازار این دو فلز اساسی نشان میدهد که این فلزات تقریبا نوسانات اندکی را طی این مدت تجربه کردهاند، البته این در حالی است که روند معاملات این محصولات، هم در بورس کالای ایران و هم در بازار آزاد در بهار و تابستان سال 94 منطقیتر از نیمه دوم سال بوده است، بهطوری که نوسانهای منطقی جای خود را به افت و خیز قیمتها داد. از طرفی نیز طی مدت مذکور یکی از مهمترین تحولات بورس کالا در بخش محصولات صنعتی به خصوص برای فلز سرخ و فلز نقرهای همچون مس رخ داد که آن هم تغییرات قیمتی بازار جهانی این فلزات و تاثیر آن بر روش قیمتگذاری آنها بود.

بهای فلز سرخ از ابتدای سال گذشته با فرمول ثابتی که از میانگین نرخ این فلز در بورس لندن بهره میبرد، تعیین می شد، از دو سال گذشته سه فرمول قیمتی متفاوت را تجربه کرده است. با این حال در این میان در سال گذشته مس تنها به تغییرات قیمتی در بورس جهانی لندن و نرخ ارز چشم دوخته است. طی این مدت تقاضا در بازار این فلز به میزان قابلتوجهی کاهش یافت، بهطوری که بازار آزاد محصولات مسی پس از شروع معاملات در ابتدای سال تقاضای زیادی را تجربه نکردند آن هم در شرایطی که فروشندهای در بازار این محصولات وجود نداشت و فروشندگان به بهانههای مختلف از فروش محصولات خود سر باز میزدند.

از طرفی معاملات مس در بورس کالا نیز طی این مدت روزهای پرالتهابی را به دلیل روند متفاوت قیمتهای داخلی و جهانی تجربه کرد، بر همین اساس تقاضا به میزان قابل ملاحظهای نسبت به سال گذشته افت کرد، بهطوری که عملکرد معاملات مس در یک سال 94 نسبت به مدت مشابه سال 93 نشان میدهد که حجم معاملات 17 درصد افت کرده است، بهطوری که حجم معاملات سال 93 از 372 هزار و 397 تن به 305 هزار و 840 تن در سال 94 رسیده بود. این در شرایطی است که حجم تقاضا نیز طی مدت مذکور با روند نزولی روبهرو شد و از 377 هزار و 552 تن در سال 93 به 312 هزار و 715 تن در سال 94 کاهش یافته است که این میزان بیانگر افت 17 درصدی میزان تقاضا است.

این شرایط برای آلومینیوم نیز وجود داشت، تقاضا برای این فلز نقرهای در بورس کالای ایران به میزان قابل ملاحظهای نسبت به سال 93 افت کرد، بهطوری که عملکرد معاملات این محصول در سال 94 نسبت به مدت مشابه سال 93 نشان میدهد که حجم معاملات طی سال گذشته13 درصد افت کرده است، بهطوری که حجم معاملات از 146 هزار و 200 تن در سال 93 به 126 هزار و 900 تن در سال 94 رسیده بود. این در شرایطی است که حجم تقاضا نیز طی مدت مذکور با روند نزولی روبهرو شد و از 466 هزار و 200 تن در سال 93 به 219 هزار و 970 تن در سال 94 کاهش یافته است که این میزان بیانگر افت 52درصدی میزان تقاضا است. بسیاری از کارشناسان کاهش قیمت نفت را عامل مهم و اساسی در روند نزولی فلزات اساسی به ویژه این دو فلز عنوان کردهاند و به عقیده آنها نیز دلیل اصلی این وابستگی قیمتی به طلای سیاه به این خاطر است که درصد زیادی از سوخت مصرفی تولید فلزات پایه را تشکیل میدهد. بر همین اساس کاهش قیمت نفت را میتوان عامل اصلی افت قیمت تمامشده این محصولات دانست، زیرا هزینه استخراج و فرآوری و مخصوصا هزینه حملونقل زمینی و دریایی را شدیدا کاهش میدهد.

براساس اطلاعات موجود افت بهای نفت در یک سال گذشته دو اثر مهم بر روند قیمتی فلزات اساسی به ویژه مس داشته است که یکی تاثیر زیاد طلای سیاه بر قیمت تمام شده این فلز بوده و دیگری اثر روانی و انتظاری بوده که کاهش سطح تقاضا را در این بازارها به دنبال داشته است. از سوی دیگر انتشار اخباری مبنی بر کاهش رشد اقتصادی در ژاپن و چین و افت فعالیتهای صنعتی در این دو کشور در کنار برخی نگرانیها در کشورهای حوزه یورو نگرانیهای بسیاری را نسبت به کاهش تولیدات صنعتی در بخش عمدهای از کشورهای بزرگ ایجاد کرده است. این موضوع طی چند ماه اخیر با افت ارزش سهام در بازار چین، کاهش مصنوعی ارزش یوآن در برابر دلار و افت سطح تقاضا در این کشور تشدید شده است. در حال حاضر بنا به تعریف، عملا بازارهای فلزات اساسی از جمله مس در هر دو بخش داخلی و جهانی در شرایط رکود قرار دارد.

بررسی دو اثر در بازار فلزات پایه نشان میدهد که تحت تاثیر این دو عامل یعنی رکود چین و تداوم تاثیر آن در بازارهای کالایی و همچنین افت مداوم قیمت نفت بازار متاثر خواهد شد. بر اساس این تحلیل، بهای طلای سیاه احتمالا ریزش بیشتری را تجربه کند، بنابراین انتظار میرود فلز سرخ همچنان به روند نزولی خود ادامه دهد و حتی تا پایان سال جاری میلادی مرز 4 هزار دلاری خود را بشکند. در حال حاضر این فلز بعد از یک ماه سکون در مرز 5هزار دلاری مجددا از هفته گذشته به کانال 4 هزار دلاری خود بازگشته است که این موضوع میتواند تاثیر بسزایی بر کاهش قیمت مس داخلی در ابتدای سال جاری بگذارد. این در شرایطی است که به عقیده برخی دیگر از کارشناسان کاهش بیش از حد بهای این فلز با توجه به اشتهای بالای چین برای خریدهای انباری در قیمتهای پایین میتواند انگیزه خریداران را در میان مدت افزایش دهد. به این ترتیب گزینه افزایش قیمت در میان مدت منتفی نیست. کارشناسان بازارهای جهانی نیز در رابطه با این موضوع معتقدند حتی اگر در میان مدت رشد اقتصادی در چین یک واحد درصد دیگر کاهش یابد همچنان این کشور پیشران مصرف در بازارهای کالایی محسوب میشود و نباید از یاد ببریم که لنگر اقتصاد چین است، اگرچه مرز 4هزار دلاری برای مس یک مرز روانی مهم به حساب میآید که البته از ثبات بالایی نیز برخوردار نبوده، اما این مرز روانی با توجه به مازاد عرضهای که در شرایط کنونی افزون بر تقاضای بازار دیده میشود افقجدید را فراروی این بازار قرار خواهد داد.

چشمانداز بلندمدت برای فلز سرخ در بازارهای جهانی

طی سالهای 2014 و 2015 موجودی مس از تقاضای آن فراتر رفته و احتمالا این وضعیت برای سالهای 2016 و 2017 باقی بماند که در این صورت رشد ایدهآلی برای قیمت مس وجود نخواهد داشت. از طرفی نیز هزینه فعالیتهای این بخش افزایش پیدا کرده و عیار معدنی رو به کاهش بوده و همچنان نیز خواهد بود و افت موجودی مس در شرایطی که به رکورد تاریخی خود نزدیک شده، از بازگشت قیمتها به کاهشهایی مانند سال 2004 جلوگیری میکند. همچنین بنابر بررسیهای موجود، اتفاقاتی که در این بین در عرصه جهانی فلزات پایه رقم میخورد میتواند با تضعیف سود شرکتهای معدنی، اقتصاد بسیاری از کشورهای مبتنی بر تولید و صادرات مواد معدنی را تحت تاثیر خود قرار دهد. در کشور ما نیز سهام شرکتهای مسی روند کاهشی را در بازار سهام تجربه میکنند.

عوامل تاثیرگذار بر روند قیمت مس داخلی در سال جاری

در بازار داخل نیز معاملات بازار مس در شرایط متعادلی قرار ندارد. قیمت مس در بورس کالای ایران افت زیادی را تجربه کرده است. در بازار آزاد نیز تقریبا شاهد ریزشی به همین میزان بوده ایم، بهطوری که در حال حاضر این فلز سرخ در بازار آزاد با نرخ 16 هزار و 500 تومان در هر کیلو به فروش میرسد، این در شرایطی است که در سه ماه گذشته مس حوالی 18 هزار تومان در بازار آزاد به فروش میرسید. بر اساس گفته کارشناسان این کاهش نرخ در بازار داخل تحت تاثیر دو موضوع بوده و هست، موضوع اول افت تقاضا است که به دلیل رکود بخشهای تولیدی در بیش از دو سال اخیر بازارهای کالایی را متاثر ساخته است و مساله دوم افت ذاتی ارزش این کالاها بوده که دلیل آن ریزش قیمتهای جهانی در کنار ثبات نسبی نرخ ارز است که به نظر میرسد این روند تا 2 ماه ابتدایی سال 95 نیز ادامه داشته باشد. به اعتقاد کارشناسان با توجه به اینکه ایران یکی از بزرگترین فروشندگان مس در جهان است اگر روند کاهش قیمت این فلز در سال جاری نیز ادامه داشته باشد، تاثیرات منفی خود را در اقتصاد کشور و درآمدهای دولت خواهد گذاشت که این موضوع بعد از کاهش درآمدهای نفتی در ماههای آتی اقتصاد کشور را بیش از پیش تحت فشار قرار خواهد داد.