تلاش برای ابهام‌زدایی از پالایشی‌ها

در بازار متعادل دیروز از میان 37 صنعت بورسی 21 صنعت با رشد و 15 صنعت با افت مواجه شدند. نزول قیمتها در شرکتهای زیرمجموعه گروه فرآوردههای نفتی بهعنوان یکی از صنایع بزرگ در بازار سهام شاخص کل فشار وارد کرد و مانع از رشد بیشتر آن شد. این امر در شرایطی رخ داد که صنعت مزبور در سه ماه پایانی سال رشد بیش از 64 درصدی را به ثبت رسانده بود که عمده دلایل آن را باید در رشد قیمت نفت در اسفند ماه و افزایش خوشبینیها نسبت به سودآوری این شرکتها جستوجو کرد، این در حالی است که از ابتدای سال جدید با توقف قیمت نفت در مسیر صعودی و همچنین تلاش برای رفع ابهام طولانی مدتی که در نمادهای این گروه وجود داشت (عدم رعایت زمان بندی ارائه صورتهای مالی و فاصله زمانی موجود میان انتشار عملکرد شرکتها) سهام گروه پالایشی نیز در مسیر صعودی متوقف شدند. با وجود انتشار این صورتهای مالی، همچنان ابهام درخصوص سودآوری این شرکتها وجود دارد. ابهام در روند قیمتی نفت و همچنین زمان یکسانسازی نرخ ارز در کنار تداوم دیگر ابهامات درخصوص نرخگذاریها میتواند همچنان تحلیلها را در این گروه ناکام بگذارد.

بازی نفت با پالایشیها

شاخص گروه فرآوردههای نفتی در روز گذشته با افت 1/ 1 درصدی مواجه شد. در میان نمادهای فعال در این گروه بزرگترین نماد گروه، «شبندر» با افت 9/ 3 درصدی مواجه شد و دیگر نمادها رشد اندکی را تجربه کردند. سرانجام گروه پرابهام پالایشی صورتهای عملکرد و همچنین برآوردهای سودآوری خود را روی سامانه «کدال» منتشر کردند. در روزهای پایانی سال گذشته و همچنین در روزهای اخیر صورتهای مالی «شبندر» نیز روی این سامانه قرار گرفت. این در حالی است که «شبندر» پیش از این در اوایل شهریور عملکرد سه ماهه و پیشبینی سودآوری خود را منتشر کرده بود. براساس صورت مالی منتشرشده در اوایل شهریور سال گذشته، پالایش نفت بندرعباس در سه ماهه ابتدای سال به ازای هر سهم39 ریال سود ساخته بود و بر این اساس، سود هر سهم سال مالی منتهی به اسفند 94 ،220 ریال برآورد شده بود. در حالی که در صورتهای مالی عملکرد 6ماهه و 9 ماهه روند متفاوتی را شاهد بودیم. این صورتها در روزهای پایانی سال گذشته منتشر شدند. این شرکت در روند سه ماه حاشیه سود ناویژه 2 درصدی را در عملکرد واقعی سه ماهه داشته است، با افت قیمت نفت در سهماهه دوم سال مقدار حاشیه سود ناخالص به منفی 5/ 1 درصدی رسیده است. قیمت جهانی نفت در این سه ماه از سطح 60 دلار به کف40 دلاری سقوط کرد.

بر این اساس، با افت تدریجی قیمت نفت پیشبینی شرکت برای سال مالی جدید از سود 220 ریالی به زیان 20 ریالی تعدیل شد. این شرکت در عملکرد 6ماهه زیان 4 ریالی را به ازای هر سهم شناسایی کرده است. بررسی عملکرد 9 ماهه این شرکت حاکی از پوشش سود 35 ریالی به ازای هر سهم است. بر این اساس، علاوه بر پوشش زیانی که در روند 6ماهه حاصل شده است، این شرکت توانسته سود نیز شناسایی کند. حاشیه سود 8/ 3 درصدی حاصل شده در روند سه ماهه امیدواری را به بهبود سودآوری این شرکت به وجود آورده است. با این حال، نزول ادامه دار قیمت نفت در سه ماهه پایانی سال و نزول تا کانال 20 دلاری باعث شده که این شرکت پیشبینی خود را برای سال مالی 94 بدون تغییر نسبت به 6ماهه به بازار منعکس کند.

بر این اساس، فشار روند نزولی قیمت نفت بر سودآوری این شرکت همچنان در صورتهای مالی مشاهده میشود. تاخیر در فاز خرید مواد اولیه و زمان نهایی تولید و فروش در مسیر نزولی قیمت نفت فشار را بر سودآوری این شرکتها وارد کرده است. این فاصله زمانی میان تولید و فروش با کاهش قیمت ذخایر نفتی خریداری شده در قیمتهای بالاتر و همچنین کاهش قیمت فرآوردهها همگام با نزول ماده اولیه اصلی (نفت) سود این شرکتها را با مشکل مواجه کرد. در هفتههای پایانی سال 94 رشد قیمت نفت و ثبات نسبی در کانال 30 دلاری توانسته بار دیگر امیدواری را به سودآوری این شرکتها به وجود آورد. این موضوع توانست در روزهای پایانی سال به رشد نمادهای پالایشی مانند «شبندر» کمک کند. با کمک این عامل این سهم از ابتدای اسفند از قیمتهای کمتر از 400 تومان به بیش از 550 تومان رشد کرد.

این شرکت همچنین اولین پیشبینی سود هر سهم سال مالی منتهی به اسفند 95 را 152 ریال به بازار انعکاس داده است. در مفروضات این شرکت قیمت خرید هر بشکه نفت معادل 5/ 33 دلار در نظر گرفته شده است، همچنین، نرخ تسعیر ارز مبادلهای به منظور خرید و فروش محصولات معادل 3200 تومان لحاظ شده است. به این ترتیب، حاشیه سود ناویژه «شبندر» از سطح یک درصد براساس آخرین پیشبینی 94، به 3 درصد برای سال مالی جدید افزایش یافته است. در دیگر پالایشگاهی بورسی نیز این موضوع کاملا مشخص است. پالایش نفت تبریز در سه ماهه ابتدای سال به ازای هر سهم 49ریال محقق کرده بود. سود محقق شده هر سهم این شرکت در روند 6 ماهه به صفر رسیده و در عملکرد 9 ماهه آن زیان 268ریالی شناسایی شده است. به نظر میرسد شرکتهای پالایشی بر اساس نوع و کیفیت محصولات و همچنین استراتژی تولید و فروش محصولات اثر متفاوتی را از تغییرات نفت گرفتهاند. با این حال، در تمامی این شرکتها اثر تغییرات قیمت نفت کاملا مشهود است. در این میان، محصولات با کیفیت بالاتر حاشیه سود بیشتری دارند.

متغیرهای سودآوری پالایشیها

با توجه به نرخگذاری مواد اولیه و محصولات شرکتهای پالایشی بر اساس نرخ ارز مبادلهای، اثر تغییرات این نرخ بر صورت مالی این شرکتها کاملا مشخص است. همانطور که اشاره شد «شبندر» نرخ تسعیر ارز مبادلهای برای سال جدید معادل 3200 تومان لحاظ کرده است. این در حالی است که نرخ کنونی ارز مبادلهای معادل 3027 تومان است. از ماهها قبل با تاکید مکرر مسوولان اقتصادی کشور انتظار برای یکسانسازی نرخ ارز پس از رفع نهایی تحریمهای بینالمللی وجود داشت. با این حال، به نظر میرسد یکسانسازی نرخ ارز تا نیمه دوم سال جاری محقق نشود. به منظور یکسانسازی نرخ ارز تعدیل نرخ در بازار آزاد و همچنین مبادلهای لازم است. در حالی که فشار بر نرخ دلار در بازار آزاد مشهود است، در بازار مبادلهای گامهای آرام دلار برای رسیدن به نرخی واحد را شاهد هستیم. در این شرایط، رشد نرخ دلار مبادلهای اثر مستقیمی بر سودآوری گروه پالایشی خواهد داشت. با رشد نرخ ارز مبادله ای افزایش مبالغ فروش و بهای تمام شده کالا مورد انتظار است. رشد همزمان این دو مبلغ میتواند افزایش سود ناخالص را به دنبال داشته باشد و به این ترتیب بر سودآوری این شرکتها اثر مثبتی خواهد داشت. با این حال، همچنان ابهام درخصوص زمان یکسانسازی نرخ ارز و مقدار نرخ ارز وجود دارد.

متغیر دیگری که می تواند بر سودآوری شرکتهای پالایشی اثرگذار باشد، تغییرات قیمت نفت است. نفت در ماه پایانی سال گذشته با رشد از کف خود در کانال 20 دلاری فاصله گرفت. امیدواری به توافق میان تولیدکنندگان طلای سیاه عاملی برای رشد قیمت نفت بود. در شرایط کنونی با عقبنشینی عربستان از مواضع خود در قبال توقف سطح تولیدات بار دیگر فشار را بر قیمت نفت ایجاد کرد. افزایش روزافزون صادرات ایران به منظور رسیدن به سطح صادرات پیش از تحریمها نیز به تداوم مازاد عرضه تاکید دارد. این موضوع در کنار ضعف اقتصاد جهانی فشار را بر نفت نگه داشته است. این عوامل باعث شده که کارشناسان نسبت به رشد قیمت نفت چندان خوشبین نباشند. با این حال، متغیرهای فراوانی برای تغییرات قیمت نفت در بازار جهانی وجود دارد که ابهام را در مسیر آتی نفت نگه داشته است. متغیر دیگری که در این میان به خصوص از سال 93 خودنمایی کرده است، نحوه نرخگذاری محصولات و مواد اولیه شرکتهای پالایشی است. این موضوع با نوسانات زیاد قیمت نفت میتواند تشدید شود و ابهامات را در این خصوص افزایش دهد. در روزهای اخیر اخبار از نرخگذاری نفت بر اساس قیمت نفت دبی- عمان که از انتظارات قیمتی گذشته گرانتر است (بر اساس 95 درصد میانگین نرخ فوب خلیجفارس) ، حکایت داشتند.

ابهامات موجود در نحوه نرخگذاری و همچنین تغییرات نرخ دلار مبادلهای و قیمت نفت خام همه از مواردی هستند که میتواند فضای معاملاتی این گروه را پیچیده کند. پس از توقف رالی خودروییها فعالان بازار به این موضوع اشاره داشتند که این ابهامات میتواند نقدینگیهای سرگردان زیادی را به سوی این صنعت جذب کند. با این حال، با توجه به عوامل بنیادی باید از حرکتهای هیجانی خودداری کرد؛ زیرا انعکاس واقعیتهای سودآوری میتواند، با وجود همه خوشبینیهای موجود، فشار را با توجه به نسبت قیمت به درآمد بالای برخی گروهها افزایش دهد و حرکت تدریجی سهام به سوی ارزش ذاتی را شاهد باشیم.