کاهش تولید نفت را چه کسی کلید زد

یک عضور کمیسیون انرژی مجلس گفته است که آنچه وزیر نفت درباره تولید روزانه نفت ایران گفته، واقعیت ندارد. در حالی مسعود میرکاظمی تهدید به افشاگری آمارهای محرمانه تولید نفت کرده که روند کاهش تولید نفت در دورانی که او سکان وزارت نفت را برعهده داشت، آغاز شد. اواخر شهریور 91 محمدرضا باهنر نایب رییس مجلس نهم  گفته بود که تحریمها سبب شده تا تولید نفت ایران به 800 هزار بشکه نفت در روز برسد. خبری که خیلی زود از سوی سخنگوی وقت وزارت نفت تکذیب شد. اگرچه در آن تکذیب رقم دقیق تولید نفت ایران اعلام نشد، اما خبرهای غیررسمی حکایت از کاهش شدید تولید نفت ایران به دلیل نداشتن خریدار و مشکل انتقال پول نفت های فروخته شده داشت. اخباری که بعدها وقتی حسن روحانی سکان دولت را بدست گرفت، صحت آنها تایید شد.

مذاکرات طولانی و نفس گیر هستهای در تیرماه سال گذشته به پایان رسید و برجام به توافق انجامید؛ به دنبال این توافق تحریمها هم از آذرماه برداشته شد. هرچند از شهریور سال گذشته پای هیاتهای خارجی تجاری به ایران باز شده بود، اما هنوز اقتصاد ایران نتایج برداشته شدن تحریمها را تجربه نکرده است.

ثمره رفع تحریمها، برنامهای زمان بر است. چرا که پروسه باز شدن سوئیفت و انتقال پول نیاز به زمان دارد تا اثر برداشته شدن موانع در اقتصاد ایران دیده شود و تا این اتفاق نیفتد نمیتوان با اطمینان گفت که هر آنچه این روزها بدست میآید، از نتایج رفع تحریمهاست. این را به خصوص برای تولید نفت، با قطعیت میتوان گفت. چرا که استخراج، بازاریابی* و صادرات پروسهای زمان بر است. خصوصا در دورانی که نفت در بازار جهانی با مازاد عرضه روبروست، به یقین آنچه درباره آمار تولید نفت اعلام میشود، نمیتواند یک شبه یا بعد از رفع تحریمها اتفاق افتاده باشد.

پیش به سوی تولید

بیژن زنگنه وزیر نفت کشورمان پیش از لغو تحریم های بین المللی گفته بود که «تولید نفت ایران در پایان سال 2016 به روزانه چهار میلیون و 200 هزار بشکه در روز خواهد رسید. و ایران پس از لغو تحریمها تولید نفت خود را پایین نگه نخواهد داشت.»

وزارت نفت دستیابی به سطح تولید روزانه ۵ میلیون بشکه تا پایان برنامه ششم توسعه و یک میلیون بشکه میعانات گازی در روز را در دستور کار دارد. از همین رو سرمایهگذاری ٢٠ میلیارد دلاری در میادین حوزه نفتی غرب کارون به منظور دستیابی به  700 هزار بشکه نفت را در دستور کار قرار داده است.

پنج میدان آزادگان جنوبی، آزادگان شمالی، یادآوران، یاران شمالی و یاران جنوبی در غرب کارون و در کنار مرزهای عراق قرار است برنامه افزایش تولید نفت ایران را رقم بزنند.

رکن الدین جوادی مدیر عامل شرکت ملی نفت چندی پیش گفته بود که «تولید نفت در بزرگترین میادین نفتی کشور یعنی آزادگان و یادآوران در منطقه غرب کارون به صورت زودهنگام آغاز شده است.»

وزارت نفت پیش بینی کرده است که با توسعه میادین نفتی غرب کارون، تا سه سال آینده ایران میتواند 700 هزار بشکه در روز از این میادین برداشت کند و در گام بعدی تولید را به یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد.

عراق در سالهای اخیر با تکیه بر منابع مالی عظیم و فناوریهای شرکت بزرگ بین المللی توانسته به سرعت، توسعه این میادین را پیش ببرد. اما ایران به دلیل تحریمها، نتوانسته در توسعه این میادین سرعت لازم را به خرج بدهد. با وجود روند کند توسعه این میادین، توسعه متوقف نشده است. به طوری که از برخی از این میادین تولید زودهنگام هم آغاز شده است.

وزارت نفت گزارش داده که حفاری ١٨٠ حلقه چاه تازه و تعمیر ٢٥٦ حلقه چاه  افزایش تولید اتفاق افتاده است. تولید نفت در میادین غرب کارون از ١٠٠ هزار بشکه در روز به روزانه ٢٥٠ هزار بشکه هم گزارش شده است. آماری که بر سرجمع تولید روزانه نفت ایران افزوده است. از همین روست که بیژن زنگنه با اطمینان طرح پیشنهادی فریز نفتی را که در اجلاس اخیر دوحه برای توقف تولید نفت مطرح شد، با اطمینان نپذیرفت.

تولید مان چقدر است؟

اداره اطلاعات انرژی آمریکا در تیر ماه دو سال گذشته متوسط تولید نفت ایران در سه ماه نخست سال 2014 را به میران 2.8 میلیون بشکه در روز اعلام کرده بود. ایران پیش از تحریمها در سال 2012 روزانه 2 میلیون و 500 هزار بشکه نفت صادر میکرد با تشدید فشارهای غرب صادرات نفت خام خود را به یک میلیون تا یک میلیون و 100 هزار بشکه در روز محدود کرد.

همزمان با برداشته شدن تحریمها وزارت نفت اعلام کرده که تولید نفت خود را طی دو مرحله به بیش از دو میلیون تن در روز خواهد رساند. هدفی که حالا رییس جمهور میگوید که محقق شده است.

*شش کشور چین، ژاپن، کره جنوبی، تایوان، هند و ترکیه از مشتریان اصلی نفت خام ایران به شمار میآیند.