دلایل شوک منفی سعودی‌ها به بازار نفت

البته این در شرایطی بود که ایران بارها موضع خود را اعلام کرده و به صراحت اظهار کرده است که دست از سهم خود در بازارهای جهانی نمیکشد. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران در پاسخ به فشاری که از سمت دیگر تولیدکنندگان بزرگ دنیا بر ایران میآید، اظهار کرد: آنها باید ما را تا رسیدن به تولید 4 میلیون بشکه در روز آزاد بگذارند.

در حال حاضر با اینکه عربستان به هیچ وجه راضی نیست ایران به شرایط قبلی باز گردد، در حالیکه کشورمان تولید خود را به تولید پیش از تحریمها رسانده است. نشست دوحه نشان داد که بازارهای جهانی نفت در حال حاضر در بهترین شرایط برای توافق قرار دارد، اما تصمیمات عربستان و اقدامات محمد بن سلمان شاهزاده عربستان نشانگر این است که جغرافیای سیاسی فراتر از ضرر و زیان اوپک است و کشورها هنوز از نفت بهعنوان ابزاری سیاسی استفاده میکنند. در حال حاضر عربستان اعلام کرده تولید خود را به 12 میلیون بشکه در روز خواهد رساند.

به گزارش روزنامه النهار روشن است که این موضوع و موضع عربستان در دوحه هشدار مستقیم به هر کدام از کشورهای اوپک از جمله ایران است مبنی بر اینکه اگر نخواهید مازاد تولید خود را کنترل کنید، عربستان به اندازه کافی قدرت دارد بازارها را در نفت خود غرق کند و هر گونه تلاشی را که بخواهد جلوی سقوط قیمت نفت را بگیرد با وجود اینکه خسارتهای بسیاری را به خصوص به کشورهای تولیدکننده نفت وارد کرده است، ناکام بگذارد. کارشناسان در نهایت میگویند عربستان نشان داده است از هر وسیلهای که بتواند بر ایران ضربهای وارد کند، دریغ نخواهد کرد. کاهش قیمت نفت مصداقی است که در ماههای اخیر به محور تعارضات ایران و عربستان وارد شده است. بقیه مصادیق تعارضات ایران و عربستان مثل مخالفت با توافق جامع هستهای ایران و گروه 1+5 و نامشروع دانستن حکومت قانونی بشار اسد در سوریه، فاجعه منا و حادثه فرودگاه جده در دفعات قبل به دایره تعارضات ایران و عربستان سعودی وارد شده بود. در این بین یکی از اصلیترین مشکلاتی که پادشاهی عربستان با آن مواجه است شکاف بزرگی است که در بودجه کشورش پدیدار شده بهطوریکه کسری بودجه این کشور به 13 درصد رسیده است و به این مقدار هزینهها نسبت به درآمد در این کشور افزایش یافتهاند. البته ریاض برای جبران این کسری مقداری از یارانههای کشورش را قطع کرده و به قرض گرفتن از بازارهای بدهی روی آورده و حتی تا جایی پیش رفته که حاضر شده قسمتی از آرامکو (جواهر عربستان) را بفروشد.

به هر حال استراتژی تولید بیشتر با قیمت پایین را که عربستان پایهگذار آن بود و کشورهای حوزه خلیج فارس دنباله روی آن هستند نفس همه را بریده به گونهای که کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس (GCC) به کاهش قیمت واکنش تهاجمی نشان داده و خواستار تقویت بهای نفت شدهاند. لغو و تاخیر در پروژههای نفتی و بهرهبرداری از این پروژهها از دیگر عواملی است که با پایین آمدن قیمت نفت دچار مشکلات عدیدهای شده است. به گزارش سیکینگ آلفا مدلهای مختلف تجزیه و تحلیل بازار نفت به تشریح این مساله میپردازند که چگونه ریاض میتواند در سناریوهای مختلف راهی برای مشکلات اقتصادی خود پیدا کند و بخشی از بدهیهای خود را پرداخت کند. به هر حال با این تفاسیر خاندان پادشاهی عربستان در شرایطی قرار گرفته که میخواهند آیندهای از اقتصاد ریاض بدون وابستگی به درآمدهای نفتی ارائه دهند.

بلومبرگ مینویسد در 25 آوریل شاهزاده عربستان (محمد بن سلمان) تاکید کرد تیم اقتصادیاش به این نتیجه رسیدهاند که اگر عربستان سیاستهای اقتصادی خود را تغییر ندهد در میان مدت با ورشکستگی کامل مواجه میشود. به گزارش خبرگزاری رسمی «اس پیای» عربستان سعودی، این طرح که «چشمانداز 2030 سعودی» نام دارد بر خصوصیسازی، کاهش بیشتر یارانهها، فروش بخشی از غول نفتی دولتی «آرامکو» و تشکیل صندوق ذخیره ارزی 2 تریلیون دلاری متمرکز خواهد بود. در حال حاضر، صندوق سرمایهگذاری عمومی عربستان، سهام دولتی موجود در شرکتهای این کشور از جمله سهام شرکتهای پتروشیمی و همچنین برخی بانکهای این کشور را در اختیار دارد و قرار است پس از عرضه اولیه سهام شرکت آرامکو در سال ۲۰۱۷ یا ۲۰۱۸ صندوق سرمایهگذاری عمومی عربستان نقش اصلی را در اقتصاد این کشور ایفا کند. جانشین ولیعهد عربستان همچنین به اقدامات عربستان برای جلوگیری از ورشکستگی از جمله کاهش 25 درصدی هزینهها و افزایش مالیات بر ارزش افزوده اشاره کرده است.

به گزارش سیکینگ آلفا برخی تحلیلگران بر این باورند این تصمیمات برای کشوری که در یمن درگیر جنگ است و در طرف دیگر با سوریه وارد جنگ نیابتی شده و هزینههای نجومی برای پرداخت یارانههایش دارد، امکانپذیر نیست. در این بین برخی تحلیلگران نیز معتقدند دولت عربستان به دنبال آن است شرایط را برای ایران سختتر کند و بر سناریوی خود برای تداوم افزایش تولید ادامه دهد که این امر را موجب تثبیت موقعیت خود در بازارهای جهانی میدانند هر چند که از این اهرم نتواند برای رشد ضعف مالی خود استفاده کنند. به گزارش رویترز عربستان سعودی ترجیح میدهد که قیمت نفت پایین و در نتیجه در آمد برای همه تولیدکنندگان از جمله خودش پایین باشد تا اینکه به توافقی برای افزایش درآمد برسد و توان مالی رقبای حوزه خلیجفارس خود (که مهمترین آنها ایران است) را افزایش دهد البته این اقدام عربستان میتواند مقابله با نفت شیل آمریکا هم محسوب شود. تغییرات قیمت نفت نیز در این شرایط متغیر است. بهعنوان مثال در هفتهای که گذشت شاخص برنت رشدی 5 درصدی را تجربه کرد و نفت خام آمریکا، صعود 9 درصدی داشت که البته طبق اظهارات معاملهگران علت این جهش مصرف زیادتر بنزین در این فصل و افزایش علائم کاهش تولید در سراسر جهان بوده است.