پیشرفت روابط بانکی ایران در دوره برجام

حسن معتمدی در رابطه با عدم پیشرفت در روابط کارگزاری بانکی با وجود گذشت سه ماه از اجرای برجام گفت: قبل از شروع تحریمها، روابط بانکی روابط گستردهای بود که تداوم داشت و این روابط بهتدریج شکل گرفته بود؛ به این معنی که در طول 20 تا 25 سال آرامآرام هر بانک داخلی، با تعدادی از بانکهای دنیا برحسب نیاز و میزان توانایی خود، روابط کارگزاری ایجاد کرده بود. این به معنی این نیست، که وقتی رابطهای برقرار میشود، همه امکانات بانکها نامحدود در اختیار طرفین قرار میگیرد.

تعیین میزان روابط و تبادل خدمات، تامین مالی یا ایجاد ضمانت، بر اساس ارزیابی شاخصهای اعتباری و مالی از یکدیگر است. این رویهای است که سالها، مبنای ارتباط بانکها بوده است. طی یک دهه گذشته، ارتباط بانکی ایران با نظام جهانی محدود یا قطع شده بود.

او افزود: در این مدت نظام بانکداری بسیار متحول شده است. تحولات مربوط به مدیریت ریسک، پوشش ریسکهای عملیاتی، ریسکهای اعتباری، ریسکهای مربوط به امنیت سیستمها، پیشگیری از پولشویی و سایر موارد به ادبیات حوزه عملیات نظارتی اضافه شده و به همین دلیل هم پروسه شناخت طرف مقابل پیچیدهتر و گستردهتر شده است. در حالت طبیعی اگر همه موانع یکشبه برداشته میشد، بین سه ماه تا شش ماه زمان لازم داشتیم که حداقل یک رابطه کارگزاری با بانکهای خارجی برقرار کنیم. ضمن آنکه این ارتباط مجدد باید در هر کشور به صورت جداگانه رخ دهد و اگر یک رابطه کارگزاری در سطح آسیا برقرار کنیم، مشکلات ما در اروپا را خیلی حل نمیکند.

معتمدی گفت: بخشی از تحریمهای آمریکا به واسطه مسائل هستهای بوده که مرتفع شده است، اما بخش دیگر، جدای از مسائل هستهای بوده است. مثلاً ممنوعیت ارائه هرگونه خدمات مالی توسط اتباع آمریکایی به اتباع ایرانی شامل بانکها هم میشود، که از زمان رئیسجمهوری کارتر صادر شد و در سالهای گذشته مدام تمدید میشود. در توافق هستهای نیز قرار نبود که آن تحریم، محدودیتها و ممنوعیتها برداشته بشود.

او افزود: در فاصلهای که به واسطه برنامه هستهای ما تحریم بودیم، آنها از موضع قدرت خود بهره بردند و به دلیل ارتباط بانکی با ایران تعداد زیادی از بانکهای اروپایی را حتی تا سقف هشت میلیارد یورو جریمه کردند. از سوی دیگر آمریکاییها، در چارچوب بحثهای FATF (مقررات مربوط به مبارزه با تروریسم و پولشویی) تعداد زیادی تفاهمنامه و موافقتنامه با بانکهای بزرگ مبادله کردند. حال با برداشته شدن تحریمها، بانکهای خارجی باید مجدداً روابطشان را با ما آنالیز بکنند. یکی از ریسکها برقراری مجدد رابطه نیز، توافقات مطرحشده با آمریکاست که هنوز تهدیداتش به شکل شفاهی پابرجاست، اگرچه بر روی کاغذ توافقات معلوم است.

مدیرعامل بانک اقتصاد نوین در ادامه بیان کرد: به طور کلی در پسابرجام اتفاقات خوب بسیاری رخ داده است. بانک اقتصاد نوین، یکی از بانکهایی بود که سوئیفت آن یک روز هم قطع نشده است. اما برای بانکهایی که در این موضوع، تحریم بودند اتفاق بسیار مثبتی است. پس از اتصال سوئیفت باید روابط به تدریج ایجاد شود و این روند در حال اجراست.

او گفت: در گذشته تقریباً تمام روابط فعال بود، اما در زمان تحریم این ارتباطات به پایینترین سطح رسید. با فعالیتهای به وجود آمده تعدادی مسیر ارتباطی در روابط بینالملل ایجاد شده، تعدادی نیز در دست بررسی، مبادله مدارک، مستندات و جلسات کارشناسی است. در مجموع این اتفاق مثبتی است و نباید انتظار داشت این ارتباط دو طرفه یکشبه ایجاد شود.

معتمدی افزود: بحث دیگری که باید به آن اشاره کرد، تامین منابع مالی است، زیرا لازمه ایجاد روابط کارگزاری، ایجاد منابع مالی است. از سوی دیگر رشد منابع حاصل از صادرات نفتی و غیرنفتی کشور به تدریج صورت میگیرد و به هر میزان که منابع فراهم شود، به شما سرویس ارائه میشود. پولهای بلوکهشده نیز با سرعت کمی آزاد شده است.

او گفت: پول نفت و سایر منابعی که در بعضی کشورهای آسیایی مانند چین، هند و کره نیز وجود دارد، به تدریج در اختیار بانک مرکزی قرار میگیرد. ضمن اینکه انتظار تامین مالی، بازکردن السی مدتدار، تامین مالی پروژهها و توسعه نقل و انتقال مالی را نیز داریم.

او خاطرنشان کرد: در کنار این به نظر میرسد با عقد قرارداد با بیمههای معتبر اروپایی از قبیل بیمههای صادراتی، بانکهای خارجی نیز انگیزه همکاری و تامین مالی بلندمدت خواهند داشت، بیمهها به بانکها در جهت پوشش ریسک اطمینان خاطر میدهند و در نتیجه، شرایط همکاری بانکها در بستر مناسبی شکل میگیرد.