خسارت ده‌ها میلیارد دلاری ایران به دلیل عدم برداشت از پارس جنوبی

عبدالله یونس آرا کارشناس و تحلیلگر بازار نفت با اشاره به اینکه طی سالهای گذشته تاخیر در بهره برداری از میدان گازی مشترک با قطر، فضا را برای بهره برداری بیشتر شریک ایران فراهم کرده است،گفت: آنچه مسلم است، هر طرفی که کمتر برداشت میکند، بازنده است، اما تجربه نشان داده است که هر زمان که ما به میزان برداشت قطر نزدیک شدهایم این کشور درخواست بهرهبرداری بهینه از میدان را داده و تقاضا داشته که تعامل وهمکاری کنیم اما وقتی ما عقب افتادیم، هیچ دلیلی برای همکاری ومساعدت برای تولید صیانتی ازمخزن نداشتهاند.

وی تصریح کرد: برای بهرهبرداری ازمیادین مشترک نفت و گاز دو رویکرد کلی وجوددارد. یکی اینکه کشورهای ذینفع درمخازن هرکدام به تنهایی در جانب خود بدون توجه به اینکه با توسعه و تولید بهینه از مخزن چقدر میتوان از آن بهرهبرداری کرد شروع به حفاری، تولید وبرداشت میکنند و حالت دوم اینکه برای توسعه مخزن طرح جامع مشترک ارائه میشود و یک شرکت مشترک بین کشورهای دارنده مخزن (معمولا) به نسبت سهمی که از مخزن دارند تشکیل شده و این شرکت مسئولیت توسعه و بهرهبرداری از مخزن را عهدهدارمیشود و چون توسعهدهنده و بهرهبردار یک شرکت و هویت واحد است برنامهریزی به گونهای انجام میشود که بیشترین میزان بازیافت و برداشت از مخزن در طول عمر آن تحقق یابد.

یونسآرا توضیح داد: حالت اول، همان اتفاقی است که در پارس جنوبی و توسط همسایه ما کشور قطر انجام میشود، یعنی هرکس در سمت خودش چاه حفر میکند و حداکثر توسعه ممکن را انجام داده و با حداکثر نرخ برداشت ممکن از مخزن شروع به بهرهبرداری میکند که تولیدی یکجانبه و بخشینگر است و حالت دوم شرایطی است که طی آن مثلا انگلستان، نروژ و هلند از نفت و گاز دریای شمال برداشت میکنند و به شکل مشارکتی که ذکر شد و با اجرای طرح توسعه بلندمدت و تولید صیانتی میزان بیشتری سیالات نفت،گازوکاندیسیت برداشت میکنند.

وی ادامه داد: وقتی کشورهای ذینفع باهم مشارکت کرده و طرح بهینه وجامعی برای توسعه میدان و تولید و بهرهبرداری ارائه کنند مجموعا تولید بیشتری داشته و منافع طرفین لحاظ میشود و هزینههای تولید نیز کاهش پیدا میکند و با حفر تعداد کمتری چاه همان میزان برداشت را خواهند داشت، ضمن اینکه مجموع تولید در طول سالهای عمر مخزن هم افزایش مییابد و این اتفاقی است که در میادین نفتی دریای شمال افتاده است.

این تحلیلگر بازار نفت با اشاره به شرایط کنونی منطقه و برنامه ایران برای جبران عقب ماندگی از قطر در تولید و برداشت از پارس جنوبی اظهارداشت: درحال حاضر شرایط سیاسی و بازار جهانی نفت تغییر و قیمتها نیز کاهش پیدا کرده، لذا مشخص نیست که واکنش فعلی قطر چه خواهد بود،اما با جبران عقب ماندگی در تولید از میادین مشترک، قطعا وزنی که کشور ما درمدیریت بازارهای جهانی نفت و گاز دارد افزایش خواهد یافت و ما در کوتاه مدت و میان مدت شاهد نتایج آن خواهیم بود. وی خاطرنشان کرد: وقتی شریک ایران به صیانت توجهی ندارد برای ما نیز چاره وگریزی باقی نمیماند جز اینکه به تولید حداکثری از  مخزن بپردازیم.

یونس آرا ادامه داد: اگر کشورهای همسایه ما هم مثل دریای شمال به بلوغ سیاسی واقتصادی رسیده بودند که برای بهرهبرداری بهینه کنسیرسیوم تشکیل دهند، برداشتها یکطرفه نبود.اما شریک ما فاقد چنین درک اقتصادی و سیاسی است و طی سال های اخیر به صورت یکجانبه به برداشت از مخزن پرداخته است، لذا منافع ملی ما اقتضا می کند که در حداقل زمان، بیشترین میزان تولید ممکن را برنامه ریزی و اجرا کنیم.

وی میزان خسارت ایران درعدم برداشت از پارس جنوبی را با توجه به برآوردها و مفروضات مختلف موجود بالغ بر دهها میلیارد دلار اعلام کرد و گفت: به ضرس قاطع، جبران عقب ماندگی پارس جنوبی را بعد از برجام و تبعات آن باید قویترین دستاورد اقتصادی صنعت نفت و حتی دولت یازدهم دانست.

این کارشناس ارشد انرژی تاکیدکرد: درحال حاضر مهم این است که عقب ماندگی در تولید جبران شود، چرا که انرژی مهمترین برگ برنده ایران در صحنه اقتصاد جهانی است و بیدلیل نبود که در زمان وضع تحریم بر علیه کشورمان، جهت گیری اصلی به این سمت بود که ایران را در بازار جهانی نفت و گاز کمرنگ کنند و متاسفانه در مقاطعی،توفیقاتی نیز حاصل کردند. اما صنعت نفت ایران، امروز در صدد احیای جایگاه تعیین کننده کشور در معادلات منطقه ای و جهانی انرژی است.