پتانسیل رشد‌‌؛ شاه‌کلید‌‌ فرار از رکود‌‌

صنعت پتروشیمی امروز بهعنوان قسمت ضروری بخشهای تولید و مصرف شناخته میشود که بازه وسیعی از محصولات با مصرف روزانه بالا همچون رنگ، پلاستیک، لاستیک، مواد پاککننده، کود، منسوجات و حتی حلالها را در برمیگیرد. صنعت پتروشیمی در قرن بیستویکم شاهد بروز یک تغییر الگوی اساسی از غرب به شرق است که در این میان قدعلم کردن و ظهور خاورمیانه بهعنوان محور تولید جهانی با مزایای طبیعی حاصل از مواد اولیه کم هزینه و خوراک ارزان در نوع خود قابل توجه است. با توجه به رشد سریع تقاضا در چین و نیز تقویت صادرات با محوریت صنعت پتروشیمی هند بهعنوان یک قدرت نوظهور بهعنوان مناطق اصلی مصرف در بازارهای جهانی، مراکز عمده مصرفکننده در حال تغییر به سمت آسیا هستند.

به عقیده بسیاری از تحلیلگران، این روند به احتمال زیاد صنعت پتروشیمی جهانی را با ظهور شرکتهای مواد شیمیایی و نفتی ملی بهعنوان بازیکنان اصلی بازارهای جهانی، وادار کردن شرکتهای تاسیس شده غربی به خروج یا کاستن از ابعاد فعالیت خود و نیز اتحاد استراتژیک در نزدیکی مراکز مصرف برای ایجاد سازگاری با رونق صنعت و بازار محصولات پتروشیمی در آسیا، دچار تحول خواهد شد. با این حال اما استمرار روند توسعه بخش پتروشیمی منطقه، میتواند این صنعت را با چالشهای اساسی و قابل توجهی در رابطه با در دسترس بودن انرژی و خوراک و نیز تغییرات آب و هوایی، به ویژه دی اکسید کربن روبهرو سازد.

جدیدترین مطالعات انجام شده توسط موسسه تحقیقاتی آروویان درخصوص صنعت پتروشیمی جهانی، به تجزیه و تحلیل این صنعت در سال 2016 میلادی پرداخته که طی آن ارائه یک درک جامع و بسیار اساسی در زمینه مشتقات مختلف پتروشیمی با چشمانداز تجاری آنها در صنعت پتروشیمی جهان را مورد تاکید قرار میدهد. این گزارش همچنین به شرح و تفصیل جزئیات حرکتهای منطقی و رقابتی منطقه، پیشنهادهای مطرح شده درخصوص صنعت پتروشیمی جهانی و همچنین ظهور نیروهای عظیم تازه نفس بهعنوان تولیدکنندگان آسیایی در ردههای بالای صنعت پتروشیمی جهان نیز پرداخته است. همچنین در این گزارش تاثیر عمیقتر ناشی از بحران مالی کنونی را که صنعت پتروشیمی جهانی هدف قرار داده، پیش از آنکه به بخشهای دیگر اقتصاد جهان گسترش و نفوذ پیدا کند، توضیح داده شده است. در این گزارش تحلیلی به وضعیت صنعت پتروشیمی جهانی از طریق توسعه بازارهای جهانی، سناریوی کنونی صنعت، ظهور گاز شیل و چگونگی تحت تاثیر قرار دادن صنعت پتروشیمی جهانی توسط آن، سناریوی عرضه و تقاضای پتروشیمی در سراسر جهان، مروری بر فرصتهای صنعت کنونی، در کشورهای توسعه یافته پرداخته شده است.

تحلیلگران با بررسیهای انجام شده و در نظر گرفتن نتایج تک تک این موضوعات مورد پژوهش، به این نتیجه رسیدهاند که در سالهای پیش رو میتوان به جهش صنعت پتروشیمی و فرار آن از بحران امیدوار بود. به عقیده تحلیلگران و نیز براساس این پژوهش؛ پتانسیل رشد صنعت پتروشیمی جهانی را در هر دو سناریوی کنونی وآتی میتوان در نظر گرفت چراکه چشم اندازهای کوتاه مدت تا بلندمدت این محصولات روشن به نظر میرسد. همچنین در ادامه این گزارش آمده است که با توجه به پیشبینی تغییر در سلایق وتقاضای بازار و نیز رفتارهای متفاوت از سوی فعالان این صنعت بهوضوح میتواند زمینه ساز ایجاد نوسان در چشمانداز صنعت پتروشیمی باشد. کاربرد محصولات پلیمری از بالادستی تا پاییندستی ارتباط تنگاتنگی با وضع معیشت مردم دارد و تابعی است از میزان جهتگیری بازار درخصوص خرید این محصولات. بسته به موقعیت واحدهای تولیدکننده در مناطق جغرافیایی، این تحولات میتواند دستخوش تغییر قرار گیرد. پرواضح است که بخشهایی همچون کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) در معرض بیشترین تغییرات قرار خواهند گرفت.

براساس گزارشها، طی ماههای اخیر در کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس شاهد افزایش تولید و صادرات محصولات پلیمری بوده ایم که بهوضوح به تمایلات این تولیدکنندگان به ایجاد تغییر در روند بازار داخلی و جهانی اشاره دارد. به گزارش خبرگزاری «زاویا» کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس طی سال 2015 میلادی حدود بیش از 70 میلیون تن محصولات پتروشیمی را روانه بازارهای خارجی کرده و با رشد بالای صادرات همراه بودهاند.براساس این گزارش؛ شرکت پتروشیمی ایکوایت (EQUATE) که نخستین شرکت سرمایهگذاری بینالمللی مشترک کویت در این صنعت است، در جدیدترین گزارش خود اعلام کرده است که در طول سال 2015 میلادی، کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) بیش از 70 میلیون تن محصولات پتروشیمی صادر کردهاند.

طبق گزارش زاویا، محمد حسین، رئیس و مدیرعامل شرکت ایکوایت، در این باره به خبرنگاران گفت: با صادرات حدود 80 درصد از میزان کل محصولات پتروشیمی تولید شده در منطقه شورای همکاری خلیج فارس به خارج از کشور، ما بر آن شدهایم تا بر سیستمهای فکری داخلی در راستای شکوفایی و طرحریزی برنامههای نویی اعمال فشار کرده و فرآیندهای تفکر آنها را درخصوص صنعت پتروشیمی به چالش بکشیم. در نهایت خواهیم دید که چگونه این نسل ارزشمند از توانمندیها میتواند در زنجیره تامین وجود داشته و تاثیرگذار باشد.

براساس گزارش منتشر شده از سوی انجمن پتروشیمی و مواد شیمیایی خلیج فارس (GPCA)، در راستای ایجاد انگیزه در بین تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی، شرکت ایکوایت با هدف تشویق فعالان برای مشارکت در راستای توسعه تدارکات صنعتی، لجستیک و حملونقل، حامی هشتمین کنفرانس زنجیره تامین (SC) سال 2016 را که توسط انجمن پتروشیمی و مواد شیمیایی خلیج فارس سازماندهی شده، بوده است.

محمدحسین که ریاست کمیته زنجیره تامینGPCA را برعهده دارد، در پایان تاکید کرد: بین سالهای 2010 تا 2015 میلادی، صادرات محصولات پتروشیمی از سوی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس حدود 30 درصد افزایش داشته است. در حال حاضر چالشهای اصلی پیش روی زنجیره تامین، به فرآیندهای فرهنگی منطقه ای، اثرات زیست محیطی، راهحلهای جدید در حال توسعه، هزینههای کلی و عواملی از این دست مرتبط هستند که چیره شدن بر همه آنها، نیازمند یک رویکرد اساسی مبتنی بر ابداع و نوآوری توسط تولیدکنندگان و نیز ارتباط سازمانهای دولتی و ارائه دهندگان زنجیره تامین از طریق همکاری و همیاری چندجانبه موفقیتآمیز خواهد بود.