ابهام میان 3 میلیارد دلار سرمایه خارجی مصوب یا جذب شده

حسن روحانی رئیس جمهور در سفر به کرمان از انجام 3میلیارد و 418 میلیون دلار سرمایه گذاری مستقیم در 4 ماه بعد از اجرای برجام خبر داد.

انجام 3 میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم در 4 ماه!

رئیس جمهور عنوان کرد: «برجام دست ما را برای فعالیتهای گوناگون گشوده است، به گونهای که طی 4 ماه پس از برجام 3 میلیارد و 418 میلیون دلار سرمایهگذاری مستقیم در کشورمان انجام شده و برای 3/5 میلیارد دلار مجوز سرمایهگذاری در این مدت صادر شده و هم اکنون مشغول تدوین ساز و کارهای لازم برای عملیاتی کردن این قراردادها هستیم، ضمن اینکه همزمان برای صدها قرارداد دیگر در حال مذاکره میباشیم.»

این گزاره قطعا برای همه مخاطبان به ویژه اقتصادیون و بخش خصوصی بسیار خوشحال کننده، جذاب و امیدوارانه تلقی میشود، تا در حرکت کند اجرای توافقات برجام که بارها از سوی مسئولان نیز تاکید شده بارقه امید برابر دیدگان افکارعمومی باشد.

ابهام در جذب سرمایه گذاری مستقیم یا فاینانس

با این حال نکات قابل بررسی و با اهمیت در انجام این میزان سرمایهگذاری مستقیم وجود دارد که دارای ابهاماتی فراوانی است. به یقین سرمایه گذاری مستقیم خارجی یا همان FDI عامل مهمی در رشد و توسعه اقتصادی، رفع شکاف پس انداز سرمایه گذاری، انتقال تکنولوژی، دانش فنی بوده که در نهایت منجر به رشد، شکوفایی اقتصاد و اشتغال میشود.

منافع ملی و اقتصادی در جذب سرمایههای خارجی

واقعیت این است هیچ شخص، گروه یا حزبی از برآورده شدن سیاستهای اقتصاد مقاومتی که جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی نیز در دل آن وجود دارد، ناراحت نخواهد شد و این مایه مباهات کشور است که در تعاملات بین المللی و در رقابت با کشورهای جذاب و سرمایه پذیر دنیا سهمی داشته باشیم.

ارائه آمارهای مختلف و متناقض در برهههای متفاوت در اظهارات مسئولان اقتصادی تشکیک و سوالات بیشتری در اذهان ایجاد کرده و چگونه ارقام به سادگی تغییر میکند.

پیش بینی ورود 7 میلیارد دلار سرمایه خارجی تا پایان 94

کمی به عقب برمیگردیم جایی که خزاعی رئیس سازمان سرمایه گذاری و کمکهای اقتصادی و فنی در بهمن ماه سال 94 در نشست خبری با خبرنگاران گفته بود، پیشبینیهای ما این است که تا انتهای سال 94، هفت میلیارد دلار و طی سال 1395، 45 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی به کشور وارد شود.

تا اینجا مشخص است که هدف گذاری برای ورود سرمایه گذاری خارجی که البته نوع آن نیز از جهت مستقیم یا فاینانس مشخص نیست تا پایان سال 94 یعنی 2 ماه از گذشت برجام به هفت میلیارد دلار برسد.

اصلاح اظهارات معاون وزیر با تصویب 7 میلیارد دلار طرح سرمایه گذاری

حدود 2 ماه بعد در آخرین روزهای پایانی سال 94 خزاعی معاون وزیر اقتصاد به نوع دیگر موضوع این سرمایه گذاری خارجی را اصلاح کرده و میگوید: مبلغ کل طرحهای مصوب سال 94 حدود 7 میلیارد دلار میشود.

به عبارت دیگر معاون وزیر اقتصاد در یک عقب نشینی از اظهارات خود هدف گذاری ورود سرمایه خارجی را با 7 میلیارد دلار طرح مصوب جایگزین میکند.

خزاعی میافزاید: آخرین جلسه هیات سرمایه گذاری خارجی سال 1394 در مجموع تعداد 14 طرح، در حوزههای تولید برق، خودرو و صنعت و معدن به ارزش 2.6 میلیارد دلار به تصویب رسید.

تاکید بر 7 میلیارد دلار درخواست سرمایه گذاری و پروژه

همچنین خبری از روزنامه دولتی ایران در 15 فرودین ماه سال 95 منتشر شد که خزاعی معاون وزیر اقتصادی گفته بود: ما تحت تأثیر فضای مثبتی که ایجاد شد و بعد از برجام و تحولات مثبتی که رخ داد تا پایان سال 94 نزدیک به 7 میلیارد دلار درخواست سرمایهگذاری و پروژه داشتیم.

بنابراین بازهم نشان میدهد این میزان هدف گذاری ورود، تبدیل به درخواست سرمایه گذاری شده است.

ابهام در فرایند و زمان جذب سرمایه گذاری در کشور

البته خزاعی در همان مصاحبه در پاسخ به سوال خبرنگار با قاطعیت این درخواستها را سرمایه گذاری قطعی شده تلقی کرده است که خود جای ابهام دارد و آن اینکه این درخواستها پس از مصوب شدن 6 ماه زمان برای اجرا دارد که در این مرحله به زعم کارشناسان 40 تا 50 درصد پروژههای مصوب عملیاتی نشده و به مرحله بهرهبرداری نمی رسد.

پس از درخواست سرمایه گذار برای حضور در فعالیت اقتصادی کشور این پروژهها به تصویب به کارگروه مربوطه در سازمان سرمایه گذاری خارجی و کمکهای فنی و اقتصادی میرود و معمولا به سرمایه گذار شش ماه فرصت اجرای این مصوبه داده خواهد شد.

از زمانی که فاز اجرای طرح شروع شود، باید فرایندهای اداری از دستگاه مربوطه و دیگر مجوزهای لازم که پروسه زمانبر است، طی شود.

کارشناسان معتقدند گاهی اوقات برخی از ایرانی های خارج از کشور به منظور استفاده از رانت مجوز اخذ شده در زمینه طرحهای مصوب، به دنبال سوءاستفاده و کسب اعتبار در این رابطه بودهاند، به همین علت نمیتوان روی این آمارها تکیه کرد.

آیا هدف گذاری جذب 45 میلیارد دلار سال 95 واقعی است؟

سوال اینکه چگونه در هدف گذاری مسئولان درخواست سرمایه گذاری که البته نوع آن نیز مشخص نیست، چطور برای سال 95 با رشد فضایی و نجومی به از 7 میلیارد دلار به 45 میلیارد دلار خواهد رسید؟

آیا معجزهای در فضای کسب و کار کشور و تمامی عوامل تعیین کننده جذب سرمایه گذاری خارجی کشور صورت گرفته است؟ بهتر است مسئولان برای تنویر افکار عمومی جوابی شفاف ارائه کنند.

چگونه نیمی از طرحهای مصوب در 2 ماه جذب شد؟

درخواست سرمایه گذاری 7 میلیارد دلاری در چه مدت زمان ارائه شد و فرایند تصویب آن تا پایان 94 به یکباره چگونه گذشت که پس از 2 ماه، در اردیبهشت 95 از زبان رئیس جمهور به انجام 3 میلیارد و 418 میلیون دلار سرمایه گذاری تبدیل شد.

استاندارد جهانی اخذ مجوز تا جذب سرمایه بین 3 تا 5 سال است

برپایه آمارهای بینالمللی از مرحله اخذ مجوز سرمایه گذاری خارجی تا ساخت و بهرهبرداری که در دل خود فرایندهای اداری را نیز برعهده دارد، بین 3 تا 5 سال طول میکشد. حال چگونه در چهار ماه پس از برجام بیش از 3 میلیارد دلار سرمایهگذاری انجام شد؟

زمان اخذ مجوز تا بهرهبرداری از سرمایه در ایران چند سال است؟

فرایند مجوز تا بهرهبرداری از سرمایه در ایران بین 5 تا 10 سال است، گرفتن مجوز زمین، تجهیزات، مجوز آب، ساخت سوله، فاضلاب، برق و دیگر امکانات مورد نیاز دستکم 1/5 تا 2 سال زمان نیاز دارد. خوشبینانهترین حالت برای راهاندازی یک پروژه کوچک به یک سال زمان نیاز دارد.

مسئولان پاسخ دهند چگونه امکانپذیر است با توجه به فضای موجود کسب و کار کشور در چهار ماه، این حجم از سرمایهگذاری انجام شده باشد.

اگر کلام رئیس جمهور مبنی بر «انجام» سرمایه گذاری را همان جذب در نظر بگیرم، نیمی از 7 میلیارد دلار طرحهای مصوب تا پایان سال 94 وارد کشور شده است

جزئیات سرمایهگذاری انجام شده را منتشر کنید

نکته دیگر، در آمار رئیسجمهور این بوده که مجوز انجام شده مربوط به سرمایهگذاری آیا فاینانس است، یا جذب سرمایه مستقیم خواهد بود. ترکیب این سرمایهگذاریها چیست و در چه بخشهایی و با حضور چه شرکتهایی انجام شده است؟

در سالهای 89، 90 و 91 بین 15 تا 20 میلیارد دلار پروژههای مصوبشده وجود داشت، اما این موضوع مهم نیست، زیرا در فرایند اداری، طرحهایی که مصوب است، یعنی دارای مجوزهای اولیه بوده و تا جذب سرمایه خارجی راه طولانی دارد، واقعا در این سالها برابر طرحهای مصوب سرمایه جذب شد؟

آدرس غلط به سرمایه گذاران و بخش خصوصی

در تمام دنیا نیز ورودی، جذب و تحقق سرمایه مستقیم خارجی مهم است، نباید ذهن مردم را با آمارهای مصوب خدشهدار کرد. این موضوع علاوه بر اینکه به سرمایهگذاران و تصمیمسازان علامت اشتباه میدهد، منجر به گمراه کردن افکارعمومی خواهد شد و برای کشور خطای استراتژیک محسوب میشود.

در اینکه کشور تشنه جذب سرمایههای مستقیم خارجی است، شکی نیست و یکی از بندهای سیاستهای اقتصاد مقاومتی نیز به آن اشاره دارد که میتواند گرهگشای بسیاری از طرحها و پروژههای نیمهتمام و یا اجرای پروژههای جدید اشتغالزا به همراه انتقال تکنولوژی و دانش فنی به کشور باشد.

حجم کل سرمایه گذاریهای مستقیم خارجی انجام شده در ایران از سال 1990 تا پایان سال 2006 به 5/4 میلیارد دلار رسیده و در میان 14 کشور خاورمیانه ایران از نظر حجم جذب سرمایههای مستقیم خارجی در این مدت در جایگاه نهم قرار گرفته است. در این منطقه ترکیه با 79 میلیارد دلار بیشترین رقم و یمن با 562 میلیون دلار کمترین رقم را به خود اختصاص دادهاند.