نفوذ سخت آی‌تی در ایران

بررسیها از آمارهای اعلام شده از سوی مجامع جهانی، نشان میدهد که توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور از نظر دسترسی به فناوریهای ارتباطی، آمادگی شبکهیی و توسعه دولت الکترونیک به نقطه قابل قبولی در میان کشورهای منطقه و جهان نرسیده است، اما در بخش زیرساختهای ارتباطی، قیمت استفاده از فناوریهای ارتباطی و نظام نوآوری، ایران جایگاه قابل قبولی در منطقه دارد.

مهدی فقیهی، رییس دفتر فناوریهای نوین مرکز پژوهشهای مجلس در گفتوگو با مهر با اشاره به بررسیهای به عمل آمده از وضعیت ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور میگوید: براساس آخرین گزارشات تا پایان سال ۹۴، ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور به ۹۵درصد رسید و ۲۱میلیون نفر در ایران از اینترنت استفاده میکنند.

در همین حال بررسیها تا پایان دی ماه ۹۴ نشان میدهد که ۵۶ هزار و ۶۱۶ کیلومتر فیبرنوری در کشور ایجاد شده و ظرفیت شبکه انتقال نیز به ۲ هزار و ۶۷۰ گیگابیت بر ثانیه رسیده است.

وی با بیان اینکه ظرفیت پهنای باند IP داخلی

۲ هزار و ۴۰۰ گیگابیت بر ثانیه است، ادامه میدهد: ظرفیت اینترنت بینالملل ۲۸۰ گیگابیت بر ثانیه برآورد میشود و سهم تولید محتوای داخلی به خارجی در ایران، حدود ۳۰ به ۷۰ است. در همین حال ظرفیت ترافیک ارتباطی آسیا به اروپا با توجه به نقش ایران در این ترانزیت، ۳۶۴ گیگابیت بر ثانیه اعلام شده است. تمام این آمارها نشان از پیشرفت در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات دارد اما با این وجود با اهداف توسعهیی فاصله داریم.

فقیهی با اشاره به اینکه ارزش بازار فناوری اطلاعات دنیا حدود ۳۵۰۰ میلیارد یوروست، خاطرنشان میکند: با توجه به نسبت یک درصدی ایران از نظر جمعیت در جهان، باید سهم ایران از بازار فناوری اطلاعات دنیا ۳۵میلیارد یورو معادل ۱۴۰هزار میلیارد تومان باشد اما برآوردها نشان میدهد هماکنون این سهم کمتر از ۴۰ هزار میلیارد تومان است.

وی سهم فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور از اقتصاد ایران را نیز 2.7درصد اعلام کرده و میگوید: سالانه بالغ بر ۲۰۰ هزار دانشآموخته حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در مقاطع مختلف تحصیلی فارغالتحصیل میشوند که توجه به مقوله فناوری اطلاعات در ابعاد مختلف کشور، میتواند به ایجاد بازار کار برای این فارغالتحصیلان بینجامد.

رییس دفتر فناوریهای نوین مرکز پژوهشهای مجلس با اشاره به اهداف مدنظر در برنامه پنجم برای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات میافزاید: در این برنامه بر دسترسی ۶۰ خانوار ایرانی به شبکه ملی اطلاعات و اشتراکگذاری رایگان اطلاعات توسط دستگاههای اجرایی تاکید شده است؛ اما با این حال بررسیها نشان میدهد که در سال آخر این برنامه، ۲۱ میلیون کاربر به شبکه اینترنت متصل هستند و هنوز شبکه ملی راهاندازی نشده است.

وی میگوید: در برنامه پنجم توسعه به بسیاری از شاخصها و اعداد مدنظر در حوزه دولت الکترونیک و خدمات و زیرساختهای ارتباطی نرسیدهایم. با این وجود در برنامه ششم توسعه، تاکیدی بر این ارقام توسعهیی وجود ندارد و بیشتر بر توسعه زیرساختها و خدمات محتوایی تاکید شده است. در این برنامه در حوزه تجارت الکترونیک، تحقق ۳۰ درصد تجارت الکترونیک از کل تجارت کشور مدنظر قرار گرفته است.

آمارهای خارجی از توسعه ICT در ایران

با توجه به نقش مهم اندازهگیری شاخصهای ICT در برنامهریزیهای راهبردی، تصمیمگیری کشورها و بررسی پیشرفتها، نهادهای بینالمللی مانند اتحادیه جهانی مخابرات و مجمع جهانی اقتصاد همه ساله نسبت به وضعیت در این بخش تحقیق میکنند.

در این تحقیقات، وضعیت فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران را در بین کشورهای جهان و منطقه از منظر توسعه یافتگی (IDI)، آمادگی شبکهیی (NRI)، رقابتپذیری جهانی، سبد هزینه فناوری اطلاعات و ارتباطات، نسل دیجیتالی (DN)، توسعه دولت الکترونیکی (EGDI) و اقتصاد دانش بنیان (KEI) مورد بررسی قرار داده است.

شاخص IDI به توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات در حوزههای مختلف دسترسی به ابزارهای ارتباطی، استفاده از این ابزارها و مهارت در استفاده مربوط میشود.

این شاخص ایران را در بین ۱۶۷ کشور جهان مورد بررسی قرار داده است که نشان میدهد ایران در توسعه ارتباطات و فناوری اطلاعات در منطقه چهاردهم و در جهان نود و یکم است. اگرچه این رتبه، نسبت به سال ۲۰۱۱ ارتقای ۳ پلهیی را نشان میدهد اما با این وجود، ایران با کشور اول منطقه - بحرین - و کشور اول جهان - کره جنوبی- بسیار فاصله دارد.

براساس تعریف مجمع جهانی اقتصاد، شاخص آمادگی شبکهیی (NRI) مربوط به نفود فناوری اطلاعات و ارتباطات در هر کشور و آمادگی آن کشور در استفاده از این ابزار، برای کسب و کار است که موضوعات مختلفی چون آمادگی محیطی، آمادگی استفاده و تاثیر کاربرد فناوری اطلاعات در اقتصاد یک کشور را مورد بررسی قرار میدهد.

بررسیها نشان میدهد که از نظر متوسط جهانی و منطقهیی طی سالهای اخیر، کمترین رشد در این بخش مربوط به ایران بوده است و اقتصادهای با درآمد بالا، ۳۰ جایگاه نخست این شاخص را از آن خود کردهاند.

در این شاخص رتبه ایران ۱۵ در منطقه و ۹۶ در جهان تا پایان سال ۲۰۱۵ اعلام شده است. این درحالی است که رتبه اول منطقه در اختیار رژیم صهیونیستی و رتبه اول جهان در اختیار سنگاپور است و ایران با وجود ارتقای یک پلهیی نسبت به سال ۲۰۱۴، جایگاه مناسبی در این بخش ندارد.

بررسیها از منظر قیمتهای ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات از ارزانی این ابزار در کشور حکایت دارد. به نحوی که ایران در میان ارزانترین کشورها از منظر استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات قرار دارد.

در این شاخص ایران رتبه ۳ منطقه و ۷ جهان را دارد. در منطقه کویت ارزانترین کشور و در دنیا ماکائو چین ارزانترین است.

این شاخص براساس قیمت تلفن ثابت، تلفن همراه و پهنای باند اینترنت سنجیده میشود که در مورد تلفن ثابت ایران رتبه نخست ارزانترین کشور دنیا و منطقه را به خود اختصاص داده است. در قیمت موبایل نیز رتبه ایران ۵ در منطقه و ۱۷ در جهان است و در این شاخص قطر اول در منطقه و ماکائو چین در جهان رتبه نخست را دارد.

در حوزه قیمت پهنای باند اینترنت ثابت نیز ایران در بین ۲۰ کشور ارزان پهنای باند قرار دارد و رتبه ۲ منطقه و ۲۰ جهان را در اختیار دارد. در این ردهبندی کویت رتبه اول منطقه و جهان را از آن خود کرده است.

دولت الکترونیک ایران هجدهم در منطقه

در شاخص نسل دیجیتالی که وضعیت استفاده از فناوری اطلاعات و ابزارهای دیجیتال را براساس نسبت کل جمعیت و جمعیت جوان بررسی میکند، رتبه ایران در منطقه ۱۴ اعلام شده و رژیم صهیونیستی در منطقه اول و ایسلند در جهان اول هستند.

همچنین در شاخص دولت الکترونیک نیز، رتبه ایران براساس بررسیهای صورت گرفته که مربوط به سال ۲۰۱۴ میشود ۱۸ در منطقه و ۱۰۵ در جهان است و رژیم اشغالگر قدس، رتبه اول منطقه و کره جنوبی رتبه اول دنیا را دارد. در این شاخص خدمات آنلاین، زیرساختهای مخابراتی و سرمایه انسانی دیده شده است که ایران رتبه ۱۵ منطقه در خدمات آنلاین را دارد و این درحالی است که در این ردهبندی بحرین اول است. در بخش زیرساختهای مخابراتی نیز ایران رتبه ۱۶ منطقه را دارد و رژیم اشغالگر قدس در رتبه نخست قرار دارد. از حیث سرمایه انسانی برای تحقق دولت الکترونیکی در کشور، ایران رتبه ۱۵ منطقه را دارد و قزاقستان در این زمینه اول است.