ورود قدرتمند ایران به نشست 169 اوپک / کلاف سردرگم انتخاب دبیرکل

13 عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) شامل ایران، الجزایر، عراق، کویت، لیبی، نیجریه، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، اکوادور، آنگولا، ونزوئلا و اندونزی فردا (پنجشنبه) در شهر وین پایتخت اتریش گردهم میآیند تا درباره رویه کاری این سازمان در ماه های آتی تصمیم گیری کنند.

هر چند انتظار اتخاذ تصمیم جدید و تغییر اساسی در سیاستهای اوپک در این نشست نمی رود، اما این دوره از نشست اوپک دارای ویژگیهایی است که آن را از نشست های این سازمان در سالهای اخیر متمایز می کند. لغو تحریم های ایران و ورود مجدد به بازار نفت، تغییر وزیر نفت کهنه کار عربستان و حضور نماینده جدید این کشور در این نشست، تعیین دبیرکل جدید و طرح تثبیت تولید (فریز نفتی) از موضوعاتی است که بر نشست 169 اوپک سایه انداخته است.

ورود قدرتمند ایران به نشست 169 اوپک

نشست 169 اوپک، نخستین اجلاس وزیران این سازمان پس از لغو تحریمهای نفتی ایران است و قدرت مانور و چانه زنی بیژن زنگنه وزیر نفت ایران در این نشست برای بازپس گرفتن سهم کشورمان از تولید و صادرات نفت اوپک بیشتر خواهد بود. ایران پیش از این اعلام کرده بود با رفع تحریمها قصد دارد سهم پیشین خود را از بازار جهانی نفت و جایگاهاش در اوپک باز پس بگیرد.

در دوران تحریم، تولید نفت ایران به روزانه 2 میلیون و 800 هزار بشکه و صادرات به یک میلیون بشکه در روز محدود شده و در نتیجه قدرت تاثیر گذاری ایران در نشست اوپک کاهش قابل توجهی یافته بود، اما اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام ) از دی ماه پارسال و لغو تحریمها، همه شرایط را به سود تهران تغییر داده است.

آخرین سهمیه پیش بینی شده ایران در اوپک تا پیش از لغو سهمیه بندی این سازمان و نیز تشدید تحریمها، روزانه چهار میلیون و 200 هزار بشکه بود. کشورمان تا پیش از تحریمها روزانه 2 میلیون و 300 هزار بشکه تا 2 میلیون و 500 هزار بشکه نفت در بازارهای جهانی میفروخت.

با اجرایی شدن برجام، میزان صادرات نفت ایران از یک میلیون بشکه نفت خام در دوران تحریم، به روزانه دو میلیون و 100 هزار بشکه در پایان اردیبهشت ماه رسید و میزان تولید نفت نیز به سه میلیون و 800 هزار بشکه در روز افزایش یافته است. از آنجایی که ظرفیت و میزان تولید و صادرات نفت هر کشور در اوپک به نوعی در اثرگذاری آن عضو در تصمیم های اوپک تعیین کننده است، افزایش تولید نفت ایران، قدرت چانه زنی و تاثیرگذاری کشورمان را در این سازمان به شرایط قبل از تحریم ها بازمیگرداند.

نخستین حضور وزیر نفت جدید عربستان

عربستان با تولید روزانه حدود 10 میلیون بشکه نفت، بزرگترین تولیدکننده اوپک به شمار میرود و تصمیم های آن برای کاهش و یا افزایش تولید، بر وضعیت بازار جهانی نفت تاثیرگذار است. علی النعیمی وزیر نفت کهنه کار عربستان که بیش از 20 سال سکانداری هیات نمایندگی عربستان را در اوپک بر عهده داشت ، با حکم سلطنتی ملک سلمان پادشاه این کشور در هجدهم اردیبهشت ماه امسال برکنار شد. همچنین وزارت نفت عربستان به وزارت انرژی، صنعت و منابع زیرزمینی تغییر نام یافت و «خالد الفالح » وزیر سابق بهداشت عربستان به جای النعیمی سکان هدایت این وزارتخانه را برعهده گرفت.

صاحبنظران معتقدند، خالد الفالح از حمایت محمد بن سلمان شاهزاده قدرتمند سعودی برخوردار است و مجری برنامهها و سیاستهای دیکته شده وی است. در در نخستین حضور الفالح در نشست اوپک، کارشناسان بازار منتظر اعلام نظرات این وزیر عربستانی هستند تا سیاستهای جدید و نقشه راه کشورش را در اوپک اعلام کند.

در نشست فریز نفتی که با حضور 18 تولیدکننده نفت دنیا از جمله عربستان و روسیه در 29 فروردین ماه امسال برگزار شد،قرار بود با تثبیت تولید نفت در سطح ژانویه 2016 با هدف افزایش قیمت و بازگرداندن ثبات به بازار نفت، موافقت شود، اما اصرار عربستان با هدایت محمد بن سلمان بر لزوم مشارکت ایران در این طرح، نشست دوحه قطر را به شکست کشاند. از آنجایی که همه میدانند محمد بن سلمان طرح فریز نفتی را به شکست کشاند، کارشناسان بازار نفت نگران هستند عربستان در این نشست موضع گیریهای نامتعارفی داشته باشد.

کلاف سردرگم انتخاب دبیر کل

انتخاب دبیرکل اوپک، در سالهای اخیر به معضلی برای این سازمان تبدیل شده است و اجماع نکردن اعضا برای انتخاب یک فرد، دوره دبیر کلی عبدالله صالح البدری دبیر کل لیبیایی اوپک را به درازا کشانده است. با توجه به سازوکار تصمیم گیری در اوپک برای انتخاب دبیرکل، باید همه 13 عضو این سازمان با انتخاب یک فرد موافقت کنند و مخالف تنها یک کشور کافی است که انتخاب دبیرکل با بن بست مواجه شود. بر اساس روال عادی، عبدالله صالح البدری دبیر کل کنونی اوپک باید در سال ٢٠١٣ از این مسئولیت کنار میرفت، اما به دلیل نبود اجماع برای انتخاب دبیرکل جدید، دوره مسئولیت وی بارها تمدید شده است.

به تازگی گمانه زنیهایی برای انتخاب جانشین البدری در اجلاس 169 اوپک مطرح شده است و به نظر میرسد هفت کشور از اعضای اوپک نامزدهایی برای دبیرکلی مشخص کردهاند. بیژن زنگنه وزیر نفت ایران در آستانه سفر به وین برای شرکت در نشست 169 اوپک گفت: هفت کاندیدا برای احراز این پست از کشورهای ایران، عراق، عربستان، اندونزی، نیجریه، اکوادور و ونزوئلا اعلام شده است، اما با توجه به این که انتخاب دبیرکل نیاز به اجماع کامل اعضا دارد برخی کشورها شانسی برای گرفتن این پست ندارند.

زنگنه با بیان اینکه به طور معمول دبیرکل از میان کشورهای که نقش خنثی در اوپک دارند انتخاب میشوند، افزوده است: برای انتخاب دبیرکل باید منتظر برگزاری این نشست ماند، ضمن این که ایران به نامزدی که صلاحیت احراز این سمت را داشته باشد، رای خواهد داد.
تاکنون از محمد بارکیندو رییس پیشین شرکت ملی نفت نیجریه و سودرمان سعید وزیر انرژی و منابع معدنی اندونزی به عنوان گزینههای جدی پست دبیرکلی اوپک نام برده شده است. با توجه به نزدیکی دولت جدید نیجریه به سیاستهای عربستان، احتمال می رود ایران تمایلی به حمایت از نماینده این کشور برای تصدی پست دبیرکلی اوپک نداشته باشد.

برگزاری نشست اوپک بدون حضور روسیه

پیش از این احتمال داده شده بود روسیه به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت غیرعضو اوپک، در نشست 169 این سازمان شرکت کند تا همراهی بیشتری در مدیریت بازار و تثبیت تولید نفت شکل بگیرد، اما الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه چندی پیش این خبر را تکذیب کرد. به گزارش خبرگزاری رویترز، الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه گفته است، برنامهای برای حضور در نشست 169 اوپک در وین ندارد، اما به مشورت به وزیران نفت این سازمان ادامه میدهد.

با وجود آن که روسیه عضو اوپک نیست، اما در ماههای گذشته و همزمان با سقوط قیمتهای نفت به کمترین سطح ، با اعضای این گروه مشورت کرده و از پیشنهاددهندگان طرح فریز نفتی به همراه عربستان بود. روسیه با تولید روزانه بیش از ١٠ میلیون بشکه نفت خام، بزرگ ترین کشور تولیدکننده غیرعضو اوپک به شمار میرود.

بهای نفت در معاملات روز چهارشنبه(امروز) بازار و در آستانه نشست اوپک و با پیش بینی افزایش صادرات نفت منطقه خاورمیانه و تاثیرگذاری وضعیت نامطلوب اقتصادی چین بر دورنمای تقاضا، کاهش یافت. در معاملات امروز هر بشکه نفت برنت دریای شمال با 44 سنت کاهش نسبت به آخرین نوبت معاملاتی، 49 دلار و 45 سنت اعلام شد.

قیمت هر بشکه نفت خام شاخص امریکا نیز با 43 سنت کاهش 48 دلار و 67 سنت معامله شد. به گزارش خبرگزاری رویترز، معامله گران بازار نفت پیش بینی میکنند تولیدکنندگان نفت عضو اوپک در منطقه خاورمیانه همچنان به افزایش تولید خود ادامه دهند.
تحلیلگران بازار نیز میگویند، انتظار می رود اعضای اوپک در نشست روز پنجشنبه همچنان به دفاع از سهم بازار به جای بالابردن قیمت با کاهش تولید، ادامه دهند.