خطر حذف بی‌قاعده خودروهای قدیمی

طبق برنامه دو خودروساز بزرگ کشور، قرار است پراید و پژو 405 که پر تیراژترین خودروهای داخلی بهشمار میروند، طی دو سال آینده از رده تولید خارج و پس از دو سه دهه، با جاده مخصوص وداع کنند.حذف این دو، مقدمهای است برای کنار گذاشتن تدریجی سایر خودروهای قدیمی به نحوی که غولهای جاده مخصوص قصد دارند خطوط تولیدشان را رفتهرفته از وجود این محصولات، خالی کنند.

فکر حذف خودروهای قدیمی اما پس از توافق هستهای در ذهن خودروسازان شکل گرفت، چه آنکه از یک سو امکان ارتباط با خودروسازان بزرگ دنیا فراهم آمد و از سوی دیگر توقع مشتریان نیز (با توجه به ممکن شدن مذاکره با خارجیها و تولید محصولات جدید) بالا رفت.بهعبارت بهتر، وقتی قفلهای تحریم در آستانه باز شدن قرار گرفت، خودروسازان نیز به هوای همکاری با شرکتهای خودروساز معتبر دنیا و تولید محصولات جدید، به فکر حذف مدلهای قدیمی افتادند. جاده مخصوصیها حتی اگر خودشان نیز نمیخواستند، در اثر فشار افکار عمومی، چارهای جز اعلام برنامه حذف محصولات قدیمی نداشتند زیرا با توجه به توافق هستهای، مشتریان چشم به تولید محصولات جدید و جایگزینی آنها با مدلهای قدیمی دوخته بودند.

طی چند سال گذشته و با وجود انتقاد از تولید محصولات قدیمی، خودروسازان همواره با استناد به مسائلی مانند تحریم، از زیر بار کنار گذاشتن این خودروها، شانه خالی میکردند، اما توافق هسته ای، این بهانه را از آنها گرفت. در نتیجه پس از آنکه تحریمها در آستانه لغو قرار گرفته و امکان حضور شرکتهای خارجی در کشور فراهم آمد، خودروسازان نیز بهجد از حذف محصولات قدیمی خود صحبت بهمیان آورند. این در شرایطی است که خودروهای نامزد حضور در بازار ایران، به لحاظ قیمتی نمیتوانند جایگزین محصولاتی مانند پراید و پژو 405 باشند.

طبق برنامه قرار است پژو 405 تا آخر سال 96 و پراید نیز تا سال 97 از خط تولید خارج شوند و سایر محصولات قدیمی نیز به تدریج در نوبت حذف قرار بگیرند. با این حال جاده مخصوصیها هنوز جانشین رسمی برای این خودروها بهخصوص پراید و پژو 405 که پرفروشترینهای بازار بهشمار میروند، معرفی نکردهاند.

ویژگی خاص پراید و پژو 405، قیمت نسبتا مناسب آنها (با توجه به شرایط بازار) است، از همین رو هم تیراژ آنها بیش از سایر خودروهای تولید داخل است و هم فروش شان. در واقع آنچه مشتریان را جذب این خودروها کرده، قیمت نسبتا مناسب با وجود کیفیت نه چندان بالای آنها است. با این حساب، حذف بدون برنامه جایگزین خودروهایی مانند پراید و پژو 405، عملا شاید دست خیلیها را از بازار خودرو کشور کوتاه کند. بهعنوان مثال، در صورت حذف پراید (بهعنوان ارزانترین خودرو کشور) کف قیمتی بازار به بیش از 24 میلیون تومان خواهد رسید و این موضوع سبب میشود برخی مشتریان نتوانند صاحب خودرو شوند. در این شرایط، اگر قرار است پراید از رده تولید خارج و جایگزینی برای آن معرفی نشود، نه تنها مشتریان، بلکه سایپا و پارس خودرو نیز بهعنوان تولیدکنندگان این محصول متضرر خواهند شد. در حال حاضر پراید، پرتیراژترین خودرو ساپیا است و حذف بدون جایگزین آن، بهشدت پایههای این شرکت تولیدی را خواهد لرزاند. از سوی دیگر، با رفتن پراید و عدم تعیین جایگزین برای آن، بخش بزرگی از بازار خودرو کشور نیز با چالش مواجه خواهد شد و خرید خودرو برای بسیاری از مشتریان سختتر از قبل میشود.

این داستان در قالبی دیگر، برای پژو 405 نیز قابل تکرار است، چه آنکه این محصول نیز بهنوعی گاو شیرده ایران خودرو بهشمار میرود و حذف بدون جایگزین آن، شوکی بزرگ برای این شرکت و بخشی از مشتریان خواهد بود.هرچند در این شرایط خیلیها امیدوارند مذاکرات با خودروسازان خارجی به نتیجه رسیده و محصولات جدید روانه بازار کشور شوند، با این حال هنوز مذاکرات و قراردادها به مرحله عمل نرسیدهاند. از سوی دیگر و طبق آنچه از دل قراردادها و مذاکرات فعلی پیش بینی میشود، خودروهای در نظر گرفته شده برای بازار ایران، از قیمت بالایی برخوردار هستند؛ بنابراین شاید نتوان آنها را به لحاظ قیمتی جایگزین محصولات قدیمی کرد. البته در این بین، یک گزینه به نام «کوئید» (محصول ارزان قیمت رنو) به چشم میآید که گفته میشود قیمت آن حول و حوش 30 میلیون تومان خواهد بود، ولی هنوز سرنوشت تولیدش در صنعت خودرو کشور مشخص نیست.

برخی میگویند کوئید جانشین پراید است، حال آنکه عملا امکان تولید این محصول با قیمتی در سطح پراید وجود ندارد. در این شرایط البته صحبتهایی مبنیبر تولید کوئید در ایران خودرو نیز از سوی مسوولان رنو مطرح شده که هنوز آبیهای جاده مخصوص آنرا تایید نکردهاند. بهعبارت بهتر، اگرچه کوئید میتواند به لحاظ قیمتی (نه فنی) جایگزین پژو 405 شود، اما اولا ایران خودرو هنوز رسما این موضوع را مورد تایید قرار نداده و ثانیا مشخصات فنی این دو محصول اصلا شبیه هم نیست و شاید مشتری 405، کوئید را نپسندد. با این اوضاع و احوال، اگر قرار باشد خودروسازان داخلی بدون ارائه جایگزین، اقدام به حذف بی قاعده محصولات قدیمی خود کنند، هم خودشان و هم مشتریان متضرر شده و تعادل بازار به هم خواهد ریخت. البته در اینکه خودروهای قدیمی باید از رده تولید خارج شوند، تردیدی وجود ندارد، با این حال ارائه جایگزین برای آنها نیز ضروری است. در این شرایط به نظر میرسد هنوز برگ برنده خودروسازان، توافق هستهای و باز شدن فضای مذاکره با خودروسازان بزرگ دنیا است، چه آنکه شاید بتوان با دقت و تامل بیش از پیش، از دل این مذاکرات، خودروهایی با قیمت و کیفیت مناسب بهعنوان جانشینان امثال پراید و پژو 405، بیرون کشید.