بند نانوشته در قراردادهای صنعت خودرو

انتخابات 2016 آمریکا؛ این همان ابهام بزرگی است که نهتنها خودروسازان، بلکه سایر تولیدکنندگان و تجار داخلی و خارجی را نسبت به آینده، بیمناک کرده و نوعی بلاتکلیفی را برای آنها بهوجود آورده است. هرچند ایران و غرب بر سر «مساله هستهای» به توافق رسمی رسیده و سند برجام را نیز امضا کردهاند، با این حال، هنوز اجرای قراردادها و تفاهمنامههایی که پس از برجام منعقد شدهاند، قطعی نیست. اظهارات نامزدهای انتخابات پیشروی ایالاتمتحده آمریکا از یکسو و انتقادات و مخالفتهای داخلی نیز از سوی دیگر، دلایل اصلی ایجاد ابهام در آینده قراردادها و تفاهمنامهها بهخصوص در حوزه صنعت خودرو بهشمار میروند.

آبان ماه امسال قرار است انتخابات ریاستجمهوری ایالاتمتحده آمریکا برگزار شود و این در حالی است که هیچ یک از نامزدهای انتخاباتی (بهخصوص دونالد ترامپ و هیلاری کلینتون که یکی از آنها راهی کاخ سفید خواهد شد)، چندان روی خوش به برجام نشان ندادهاند. خط و نشانهایی که نامزدهای انتخاباتی آمریکا برای برجام میکشند، هراس در دل شرکتهای خارجی بهخصوص خودروسازان انداخته و آنها را نسبت به حضور در ایران بیمناک و مردد کرده است. در این بین، خودروسازان خارجی نگران آینده خود در ایران هستند و اگرچه برخی اقدام به عقد قرارداد و تفاهمنامه کرده و برخی دیگر نیز پای میز مذاکره نشستهاند، اما آمدن شان به ایران و ماندن شان، قطعی و حتمی نیست. در حال حاضر، به جز بنز آلمان که اقدام به عقد تفاهمنامه با ایران خودرو کرده، تنها پژو فرانسه با خودروسازی کشور قرارداد به امضا رسانده و قصد دارد 250 میلیون یورو سرمایه به «جاده مخصوص» ببرد.

این در حالی است که مسوولان این شرکت نیز نسبت به آینده تردید داشته و این موضوع را بیشتر به مواضع آینده آمریکاییها مرتبط میدانند. در این مورد البته هاشم یکهزارع، مدیرعامل ایران خودرو معتقد است که پژو قرار است پول به ایران بیاورد و این سرمایهگذاری، ربطی به انتخابات آمریکا و رئیسجمهور بعدی این کشور ندارد. به گفته وی، پژوییها صحبتی مبنی بر رفتن از ایران (در صورت مخالفت رئیسجمهور جدید آمریکا با برجام) نکردهاند. یکهزارع با بیان اینکه اگر قرار بر رفتن پژو باشد، پول این شرکت در ایران به اصطلاح قفل خواهد شد، تاکید میکند: اگر پژو میخواست پس از انتخابات آمریکا پول به ایران بیاورد، قرارداد با این شرکت با تردیدهایی روبهرو میشد، حال آنکه پژوییها چنین حرفی نزده و سرمایهگذاری این خودروساز در ایران، به زودی (پس از ثبت شرکت مشترک ایران خودرو و پژو) محقق خواهد شد.

گفتههای مدیرعامل ایران خودرو در شرایطی است که چند ماه پیش یکی از مسوولان پژو بر نقش آمریکاییها در اجرایی شدن قرارداد این شرکت با ایران خودرو تاکید و احتمالاتی را مبنی بر ترک ایران توسط پژو مطرح کرد. به گفته وی، اگر آمریکاییها از پژو بخواهند که ایران را ترک کند، این شرکت چارهای جز پذیرش این خواسته ندارد. این مقام مسوول حتی تاکید کرد که با توجه به قرارداد پژو با ایران خودرو و احتمال وقوع اتفاقات ناخوشایند سیاسی، میلیونها یورو پول این شرکت به اصطلاح روی هوا است. در واقع اصل حرف وی این بود که حتی سرمایهگذاری پژو نیز تضمینی برای ماندن در ایران نیست و اگر آمریکاییها فرمان رفتن بدهند، خودروساز فرانسوی چارهای جز پذیرفتن ندارد.

این موضوع البته در مورد رنو نیز صدق میکند، چه آنکه این شرکت هم با وجود هیاهوی رسانه ای، هنوز قراردادی با خودروسازان ایرانی امضا نکرده و تنها از برنامههای آینده اش (در ایران) صحبت به میان میآورد. اتفاقا در همایشی که چند هفته پیش در پاریس برگزار و طی آن، قطعهسازان ایرانی دستاوردهای خود را به نمایش گذاشتند نیز بحث انتخابات آتی آمریکا داغ بود و خیلیها از این موضوع بهعنوان نقطه ابهام حضور رنو در ایران، یاد میکردند. به گفته آنها (قطعهسازان ایرانی و مسوولان رنو)، این خودروساز فرانسوی منتظر تعیین تکلیف انتخابات آتی آمریکا است، چه آنکه میخواهد با فراغ بال و پس از مطمئن شدن از نظر مثبت رئیسجمهور جدید ایالاتمتحده آمریکا، فعالیتهایش را در ایران گسترده کند.

در این مورد البته محمدرضا نجفی منش عضو انجمن قطعهسازان ایران تاکید میکند که رنو به شدت پیگیر حضور در ایران است و همین حالا نیز تیراژ محصولاتش را در ایران خودرو و پارس خودرو افزایش داده است. وی با بیان اینکه آمریکاییها یک گروه 50 نفره را برای بررسی درخواستهای جهانی مبنیبر حضور در ایران، تشکیل دادهاند، میگوید: برجام سندی غیرقابلبرگشت است و خودروسازان دنیا نیز با علم به این موضوع، قصد حضور در ایران دارند. به گفته نجفی منش، پژو اگر برای حضور در ایران تردید داشت، اقدام به سرمایهگذاری نمیکرد، درست مانند رنو که این شرکت نیز برنامههای زیادی برای خودروسازی کشور دارد. اظهارات عضو انجمن قطعهسازان ایران در شرایطی است که علاوهبر انتخابات آمریکا و مواضع نامزدهای آن، در ایران نیز انتقادات و مخالفتهای زیادی نسبت به برجام مطرح شده و این مساله نیز شرکتهای خارجی را نسبت به آینده نگران کرده است.