تحلیل «فوربس» از قرارداد بوئینگ با ایران

این توافق تاریخی شامل تحویل و تعمیر این هواپیماها طی نزدیک به یک دهه میشود و ارزش آن بیش از 17 میلیارد دلار است. این در شرایطی است که بوئینگ تلاش میکند از رقیب اروپایی خود یعنی ایرباس عقب نماند. شرکت ایرباس در مورد فروش هواپیما به ایران به توافق رسیده است. اما اکنون این سوال مطرح میشود که پول این هواپیماها به چه ارزی پرداخت میشود یورو یا دلار؟

به گزارش نشریه فوربس، گرچه به نظر میرسد ایران آماده عقد قرارداد با شرکتهای آمریکایی است، اما تلاش میکند وابستگی خود را به دلار کاهش دهد. در حال حاضر ایران در معاملات بینالمللی از دلار استفاده میکند. با این وجود در ماه فوریه، ایران اعلام کرد از هند و دیگر مشتریان نفتی خود میخواهد بدهیهای خود به تهران را به جای دلار به یورو پرداخت کنند. ایران همچنین اعلام کرد همین سیاست در معاملات نفتی آتی درپیش گرفته خواهد شد. آیا در قرارداد با بوئینگ نیز این سیاست اجرا خواهد شد؟ هنوز پاسخی برای این پرسش وجود ندارد. اما آنچه که میتوان گفت این است که اگر ایران درخواست کند در معاملات با آمریکا از یورو استفاده شود، این مساله یک مانع اصلی بر سر راه روابط تجاری دو کشور خواهد بود.

مارتی بنتروت، معاون فروش خاورمیانه شرکت بوئینگ، معتقد است گرچه اخذ مجوز از دولت آمریکا برای بوئینگ امری ضروری است، ولی موانع مالی بر سر راه این شرکت برقرار خواهد بود. به گفته وی، در این مورد هیچ تفاوتی بین ایرباس و بوئینگ وجود ندارد. با وجود لغو تحریمها در ژانویه سال گذشته، ایالات متحده همچنان برخی از تحریمهای خود را علیه ایران حفظ کرده است که بخش اعظم آن به تحریمهای نظام بانکی و مالی آمریکا مربوط میشود که مانعی بر سر راه نقل وانتقالات پولیِ ایران با دیگر شرکتها شده است. هر دو شرکت هواپیمایی قیمت هواپیماهای خود را به دلار تعیین میکنند و با توجه به تحریمهای مالی نظام بانکی آمریکا علیه ایران، پرداختهای دلاری ایران به مانعی جدی برخورد خواهد کرد. برای غلبه بر این تحریم بنتروت میگوید:«ما در حال حاضر در پی یافتن مسیری کارا و بهینه برای نحوه تامین مالی و تسهیل پرداختهای ایران هستیم. البته چندین راهحل متفاوت روی میز قرار دارد. استفاده از ارز جایگزین مانند یورو برای پرداختهای ایران میتواند یکی از این راهحلها باشد.»

یکی از مقامات کاخ سفید گفته است ما برای انجام تجارتهایی که براساس برجام مجاز هستند مانع ایجاد نمیکنیم و تا زمانی که ایران به تعهدات خود پایبند باشد، ما نیز به تعهدات خود پایبند خواهیم بود. این در شرایطی است که ایران معتقد است دولت آمریکا روند دستیابی به قراردادهای تجاری را کند میکند.

این در شرایطی است که ریچارد نفیو، عضو تیم مذاکرهکننده آمریکا در مورد برنامه هستهای ایران، میگوید قرارداد با بوئینگ چیزی بود که مذاکرهکنندگان آمریکایی آن را در نظر داشتند. وی میگوید: «طی مذاکرات هستهای، ما توافق فروش هواپیما به ایران را در نظر داشتیم و مقامات ایرانی نیز این مساله را مدنظر داشتند.» این در شرایطی است که چند روز پیش شرکت بوئینگ در ایمیلی نوشت: «درپی مجوز دولت آمریکا، با مقامات هواپیمایی ایران درمورد فروش احتمالی هواپیماهای مسافربری و خدمات مذاکره کردیم. ما جزئیات مذاکراتی را که با مشتریانمان داریم فاش نمیکنیم و رویه استاندارد ما این است که اعلام توافقهای به دست آمده را به عهده مشتریانمان میگذاریم.»

بنابراین به نظر میرسد ایران با اعلام خبر خرید هواپیما از شرکت بوئینگ سه هدف را دنبال میکند. نخست اینکه هدف ایران در ابتدا خرید هواپیما از بوئینگ بوده و تفاهم با شرکت ایرباس فرانسه، صرفا بهمنظور تحریک رقیب آمریکاییاش (بوئینگ) صورت گرفته است. دوم، این فرضیه مطرح میشود که هدف ایران از مذاکره با بوئینگ امتیازگیری بیشتر از ایرباس است. هدف سوم اینکه ایران به منظور نوسازی ناوگان هوایی خود، قصد دارد از رقابت بین دو شرکت هواپیماسازی ایرباس و بوئینگ به نفع خود استفاده کند.

از سوی دیگر، خبر توافق بوئینگ با ایران برای سرمایهگذاران والاستریت خبر خوشی بوده و این مساله موجب شده است ارزش سهام بوئینگ افزایش یابد. اعلام خبر توافق بوئینگ با ایران همچنین خبر خوبی برای دیگر شرکتهای آمریکایی است که مشتاق تجارت با ایران هستند، زیرا نشانهای از آب شدن یخ روابط تجاری بین دو کشور بهشمار میرود. اگر بوئینگ بتواند با ایران به توافق برسد، چرا شرکتهایی مانند «نایک» نتوانند وارد ایران شوند.اصولا یکی از کارکردهای برجام توسعه روابط تجاری و ورود سرمایههای خارجی کشور بوده است.