فروش نفت ایران به یورو آغازی بر تضعیف دلار

با گذشت چند ماه از لغو تحریمهای نفتی، ایران همچنان با چالشهایی در فعالیتهای خود در بازارهای بینالمللی به ویژه بازار نفت جهانی که برای نقل و انتقالات خود از دلار استفاده میکنند، روبرو است.

طی روزهای گذشته، وزیر نفت ایران نیز اعلام کرد که ایران هزینه فروش نفت خود را تنها به یورو دریافت میکند.

این اظهارات زنگنه پس از ضبط حدود 2 میلیارد دلار از اموال دلاری ایران توسط یک دادگاه آمریکایی صورت گرفت.

دادگاه عالی آمریکا در ماه آوریل حکم به ضبط 2 میلیارد دلار از داراییهای ایران را داد تا از این پول برای پرداخت غرامت به قربانیان آمریکایی حوادث تروریستی مانند بمبگذاری سال 1983 لبنان استفاده کند.

از سوی دیگر محدودیتهای استفاده از دلار آمریکا برای ایران همچنان پابرجاست و از طرفی روند آزادسازی داراییهای دلاری ایران علی رغم اجرایی شدن برجام با تأخیر مواجه شده است.

پیش از این نیز ایران کنار گذاشتن دلار از مبادلات نفتی خود را مد نظر قرارداده بود و اظهارات اخیر زنگنه ایده جدیدی محسوب نمیشود.

به گفته صحبت کاربوز، مدیر بخش هیدروکربنهای موسسه مدیترانه انرژی آبزروتوری فرانسه، ایده فروش نفت به یورو با هدف پایان دادن به سلطه و هژمونی دلار به عنوان ارز انحصاری بازار نفت و در نتیجه به چالش کشیدن برتری دلار در این زمینه مطرح شده است.

این طرح میتواند تأثیرات جدی در ساختارهای کلان اقتصادی دلار داشته باشد اما چیزی که مدتهاست درباره آن بحث میشود جایگزینهای دلار در بازار نفت است.

برخی یورو را پیشنهاد دادهاند و برخی دیگر استفاده از طلا و دینار طلا را به جای دلار مطرح کردهاند.

ایده فروش نفت به یورو اولین بار در سال 2000 و از سوی صدام حسین مطرح شد. در ماه نوامبر سال 2000، رئیس جمهور دولت سابق بعث عراق برای صادرات نفت خود خواستار پرداخت به یورو شد.

در سال 2001 نیز ونزوئلا اعلام کرد تمام صادرات نفت خود را به یورو انجام خواهد داد و در سال 2003 نیز ایران از مشتریان آسیایی و اروپایی خود خواست تا هزینه نفت دریافتی را به یورو پرداخت کنند.

یک سال بعد نیز ایران از برنامه خود برای ایجاد یک بورس انرژی خبر داد که مبادلات آن بر اساس یورو صورت میگرفت. قرار بود بورس انرژی ایران در سال 2005 آغاز به کار کند.

در سال 2006 ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، نیز از برنامه این کشور برای راه اندازی بازار معاملات نفتی و گازی در روسیه خبر داد که مبادلات آن بر اساس روبل صورت میگرفت.

در سال 2007 ایران در زمینه ترغیب اعضای اوپک برای کنار گذاشتن مبادلات خود به دلار شکست خورد اما در همان سال فروش نفت به دلار را متوقف کرد.

به گفته این کارشناس انرژی، لیبی نیز پیشنهاد جایگزین کردن دیگر ارزها را به جای دلار در مبادلات نفتی مطرح کرده بود.

طی ماههای گذشته، صادرات نفت ایران از حدود 1 میلیون بشکه در زمان پیش از لغو تحریم ها به 2.1 میلیون بشکه در روز افزایش یافته است. صادرات نفت ایران در ماه ژوئن به حدود 2.3 میلیون بشکه رسید.

از منظر اقتصادی و منطقی، در صورتی استفاده از یورو در مبادلات نفتی به خصوص برای ایران معنی دار بوده و کاربرد خواهد داشت که یورو توسط شرکای اصلی این کشور مورد استفاده قرار گیرد.

کاربوز تاکید کرد در صورتی که کشورهای بزرگ صادر کننده نفت جهان به طور همزمان یورو را جایگزین دلار کنند، دلار ضربه جدی خواهد خورد.

شاید این اقدام در نگاه اول برای اقتصادی آمریکا و دلار خیلی نگران کننده نباشد اما اگر این اقدام از سوی دیگر کشورها نیز دنبال شده و داراییهای آنها به سرعت از دلار به یورو تبدیل شود، این مسئله میتواند به آسیب جدی به اقتصاد آمریکا منجر شود.

کاربوز افزود این مسئله زمانی اتفاق میافتد که حجم قابل توجهی از مبادلات در مدت زمان کمی به یورو روی بیاروند و اقدامات منفرد و در مقیاس کم نمیتواند تأثیر زیادی بر دلار بگذارد.

این کارشناس حوزه انرژی تأکید کرد آنچه بیش از هر چیز در شرایط کنونی و با توجه به توضیحات بالا اهمیت پیدا میکند این است که چه اتفاقی برای کشورها و سیاستمدارانی که میخواهند از دلار در فروش نفت فاصله بگیرند رخ خواهد داد.