ایجاد گشایش در روابط بانکی ایران با خروج از لیست سیاه پولشویی

به نقل از المانیتور، یکی از موانع منتفع شدن ایران از منافع اقتصاد برجام، ناتوانی تهران در قانع کردن بانکهای بزرگ جهانی برای تسهیل معاملات بین ایران و شرکتهای خارجی است. نگرانی بانکها از همکاری با ایران موجب افزایش گلایه ایران و نارضایتی پایتختهای غربی شده است. دلیل نگرانی بانکها، تنها تحریمهای همچنان پابرجای دولت آمریکا علیه ایران و ابهام درباره رئیس جمهوری آینده آمریکا نیست. علاوه بر نگرانیهای سیاسی و غیرقابل پیش بینی بودن سیاست دولت آینده آمریکا، تغییر در نگاه بانکهای بزرگ غربی نسبت به ایران بستگی به خروج نام این  کشور از لیست کشورهایی دارد که از نظر گروه کاری اقدام مالی پرریسک تلقی میشوند. نام ایران به دلیل عدم وجود سازوکارها یا اراده لازم در این کشور در زمینه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریزم در این فهرست جای گرفته است.

برداشتن گامهای مهم برای خروج نام ایران از این لیست موجب برطرف شدن برخی از نگرانیهای بانکها می شد و ضمن کمک به تسهیل تجارت قانونی به موجب برجام، موجب تقویت رژیم جهانی مقابله با پولشویی میشود.

تقریبا به مدت یک دهه، ز ایران هدف تحریمهای غرب قرار داشت که هدف از آن حذف این کشور از تجارت بین المللی بود. تحریمها موجب افزایش تعداد موسسات مالی بدون نظارت و ایجاد راههای جدید انتقال پول به نقاط مختلف جهان شده است.

رسانههای خبری در دوران تحریم گزارشهایی از ورود چمدان های پر از دلار به فرودگاه امام خمینی (ره) تهران و توقیف کامیونهای حامل طلا به مقصد ایران در ترکیه منتشر کردند. یک سیستم تهاتری با شرکای بین المللی ایجاد شد و ایران شروع به استفاده گسترده از شبکهای از واسطهها و شرکت های سوری برای تسهیل معامله خود کرد. در قالب این سیستم مالی زیرزمینی که به طور ویژه برای دور زدن تحریمها طراحی شده بود، فساد به سرعت گسترش یافت و فرهنگ دور زدن استانداردهای مالی حقوقی اولیه ریشه دوانید.

پی بردن به این قضیه برای گروه کاری اقدام مالی مدت زیادی طول نکشید و این گروه در سال 2008 اقدام به قرارداد نام ایران در فهرست کشورهای پرریسک از نظر مالی کرد. توصیه این گروه به بانک های بین المللی واضح بود: «از هرگونه معامله مرتبط با ایران بر حذر باشید.» تقریبا یک ماه پس از لغو تحریمهای غرب علیه ایران گروه کاری اقدام مالی با انتشار بیانیه ای با تصریح بر هشدارهای قبلی خود، به موسسات مالی جهانی گفت که ایران هنوز استانداردهای نظارتی را اجرا نمیکند.

تا زمانی که ایران تحت تحریمهای غرب قرار داشت، توانایی دور زدن تحریمها از طریق هر ابزار ممکن یک نقطه قوت محسوب میشد. اما اکنون که تحریمها برداشته شده، ناتوانی ایران در تطبیق خود با استانداردهای شفافیت بین المللی مشکلی نه تنها برای تهران بلکه برای پایتختهای مالی جهان نیز محسوب می شود. تداوم حضور نام ایران در لیست سیاه گروه اقدام مالی، این امکان را به منتقدان توافق هستهای داده که تلاشهای خود برای ترساندن بانکهای بین المللی از همکاری با ایران را شدت ببخشند.

احتمالا اعمال اصلاحات مورد نیاز در نظام مالی ایران زمان خواهد برد، اما نشانههایی مشاهده می شود مبنی بر اینکه دولت حسن روحانی تاثیرات منفی قرار گرفتن نام ایران در این لیست سیاه را در دوران پسا تحریم درک کرده است.

در ماه مارس، پس از سالها شورای نگهبان ایران بالاخره طرح تصویب معاهده مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریزم در مجلس ایران را تایید کرد. اکنون باید مجلس جدید ایران اقدامات ویژه تری را در زمینه مقابله با پولشویی مطابق معاهده سازمان ملل تصویب نماید.