تاکید سران سازمان شانگهای بر عضویت رسمی ایران/ دستاوردهای سفر ظریف به تاشکند

ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه در سخنرانی رسمی خود در نشست سران 10 کشور در تاشکند پایتخت ازبکستان که دیروز (جمعه) برگزار شد، تاکید کرد: هیچ مانعی برای عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای وجود ندارد.

وی افزود: ایران از مدتها پیش و فعالانه در فعالیتهای سازمان همکاری شانگهای به عنوان عضو ناظر حضور دارد و هیچ مانعی برای عضویت رسمی این کشور نمیبینم. الماس بیک اتامبایف رییس جمهوری قرقیزستان نیز در نشست سران شانگهای اعلام کرد: امضا و اجرای برجام شرایط عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای را در آیندهای نزدیک فراهم کرده است.

اتامبایف با تاکید بر حمایت قرقیزستان از عضویت رسمی ایران در این تشکل منطقهای، گفت: اکنون شرایط بسیار خوبی برای عملی شدن برنامه عضویت تهران فراهم شده است. وی افزود: روند اجرای برجام و دستاوردهای آن فرصت بسیار خوبی برای عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای در آیندهای نزدیک ایجاد کرده است.

نماینده ویژه رییس جمهوری روسیه در سازمان همکاری شانگهای نیز در حاشیه نشست سران با عاقلانه خواندن برنامه عضویت رسمی ایران در این سازمان، خواستار اجرای بدون تاخیر آن شد. وی در تاشکند به خبرنگاران گفت: اکنون هیچ محدودیتی برای پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای وجود ندارد و این موضوع در دستور کار است.

نماینده ویژه رییس جمهوری روسیه افزود: مسکو میخواهد روند پیوستن تهران به سازمان همکاری شانگهای طول نکشد و شتاب یابد که مذاکرات در این زمینه با شرکا در حال انجام است. همچنین ابراهیم رحیم پور معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه و عضو هیات همراه ظریف در تاشکند به خبرنگاران گفت: در نشست سران شانگهای رییسان جمهوری چین، قرقیزستان، قزاقستان، روسیه، هند و پاکستان از عضویت رسمی ایران استقبال کردند.

تاکید سران در نشست تاشکند مبنی بر لزوم عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای در حالی برای جمهوری اسلامی به دست آمد که روز قبل از برگزاری اجلاس (پنجشنبه) یک رسانه انگلیسی با انتشار خبر نادرست مخالفت چین با عضویت رسمی تهران، در صدد تاثیرگذاری منفی بر این روند کاری برآمد که در برخی رسانهها حتی داخلی بازتاب یافت.

این خبر مجعول در حالی انتشار پیدا کرد و مورد توجه قرار گرفت که هنوز هیچ مذاکراتی آغاز نشده بود و اجلاس اصلی روز (جمعه) بود که تقریبا تمامی سران سخنران نیز بر لزوم پیگیری سریع عملی شدن عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای تاکید کردند. این اقدامهای ضد ایرانی با هدف ایجاد تنگنا برای هیات ایرانی به ریاست ظریف در بزرگترین نشست منطقهای در حالی شکل گرفت که یک هفته پیش از آن رییس جمهوری قزاقستان خبر از سرعت گرفتن برنامه عضویت رسمی ایران در سازمان شانگهای خبر داده بود.

نور سلطان محمد نظربایف 27 خرداد ماه اعلام کرده بود: سازمان همکاری شانگهای که در نشست تاشکند عضویت رسمی هند و پاکستان را اعلام خواهد کرد، عضویت ایران را نیز در نظر گرفته است که این برنامهها مرحله مهمی در گسترش فضای اقتصادی اوراسیایی خواهد بود.

نظربایف در مصاحبه با خبرگزاری ایتارتاس گفت: اکنون سازمان همکاری شانگهای در فضای اوراسیایی جایگاه بسیار مهمی یافته است و برای پاسخگویی به چالشها و نیازهای معاصر نیز موضوع رسمی شدن عضویت ایران را بررسی خواهیم کرد.

رحیم پور معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه ایران نیز در حاشیه اجلاس تاشکند با حضور در جمع خبرنگاران، ادعای مخالفت با عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای را رد کرد و گفت که براساس مقررات، هنوز روند عضویت به مرحله ارائه اسناد به تهران نرسیده است. وی افزود: نخست اسناد و شرایط ارائه شده باید برای بررسی و انطباق با قوانین ایران مورد مطالعه قرار گیرد. امکان دارد ما دیدگاههای دیگری داشته باشیم.

رحیم پور ادامه داد، اکنون که از تحریمها خارج شدهایم، باید سازمان همکاری شانگهای برای آغاز اجرای کار تصمیم بگیرد، زیرا براساس مقررات این سازمان، تحریم یکی از موانع عضویت است که ما هم تاکنون دنبال نکردیم، ولی اکنون رفع شده است.

وی گفت: در شرایط کنونی هم با عضویت ناظر تهران در سازمان همکاری شانگهای، نیازهای همکاریهای منطقهای ایران تامین شده است و اگر عضویت کامل شود، شرایط تاثیرگذاری دیگری مییابیم، بنابراین دلیل طرح ادعاهای نادرست رد درخواست عضویت ایران به عنوان یک هوچی گری مشخص نیست.

از سوی دیگر، همزمان با برگزاری اجلاس تاشکند، خبری نادرست مبنی بر ترک نشست سران شانگهای از سوی ظریف در اعتراض به بی توجهی چند سخنران و دبیر نشست به ایران در یک رسانه داخلی انتشار یافت که بازتاب پیدا کرد، ولی بلافاصله با پیگیریها، تکذیب رسمی آن در جمع خبرنگاران همراه هیات ایرانی اعلام شد.

رحیم پور معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه ایران در این باره به خبرنگاران گفت که ظریف برای ادای نماز از سالن نشست خارج شده بود و دلیلی برای اعتراض وجود نداشته است، زیرا سران چین، قرقیزستان، قزاقستان، روسیه، هند و پاکستان از عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری شانگهای استقبال کردند. از سوی دیکر، حضور ظریف در نشست سران شانگهای فرصتی بود تا وزیر خارجه ایران دو مذاکره مهم در تاشکند انجام دهد.

محمدجواد ظریف در دیدارهای جداگانه خود با اشرف غنی رییس جمهوری افغانستان و سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه روابط دوجانبه، توسعه و تحکیم همکاریها و مسائل منطقهای را بررسی کرد. با وجود حضور کوتاه (کمتر از یک روز) اما فشرده هیات ایرانی در تاشکند، نشست سران ازبکستان، روسیه، قزاقستان، چین، قرقیزستان، تاجیکستان، هند، پاکستان، افغانستان و ترکمنستان، فرصتی برای پیشبرد دیپلماسی ایران شد تا سران کشورهای عضو سازمان شانگهای باز هم بر لزوم عضویت تهران و سرعت بخشی در اجرای آن تاکید کنند و همچنین رایزنیهای دوجانبهای نیز انجام گیرد.

از سوی دیگر در چارچوب برنامه کاری این نشست که بیش از 1000 نفر از مقامهای کشورهای عضو و غیر عضو، سازمانهای بین المللی و خبرنگاران حضور داشتند، اسناد تفاهم عضویت رسمی هند و پاکستان، برنامه کاری چهارساله 2016 تا 2020 و بیانیه مشترک سران مورد تایید قرار گرفت.

همکاری شانگهای که یک سازمان بین دولتی منطقهای برای همکاریهای چند جانبه امنیتی و اقتصادی است، سال 1385 تاسیس شد که شامل چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان در برگیرنده معادل 30 میلیون و 189 هزار کیلومتر مربع مساحت، سه پنجم گستره آسیا و حدود یک میلیارد و 500 میلیون نفر جمعیت (نزدیک 25 درصد جمعیت کره زمین) است.

با توجه به عضویت هند و پاکستان و سپس در آیندهای نزدیک پیوستن ایران، این سازمان با افزایش جمعیت به سه میلیارد نفر و پهنه سرزمینی به 35 میلیون و 972 هزار کیلومتر مربع به یکی از بزرگترین قدرتهای منطقهای در جهان تبدیل میشود که منافع دو جانبه و چند جانبه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برای اعضا و شرکای اقتصادی غیر عضو دارد. با رسمی شدن عضویت هند و پاکستان، ایران، افغانستان، مغولستان و بلاروس چهار کشور عضو ناظر این سازمان منطقهای هستند.