انتقاد از بخشنامه عرضه محصولات پتروشیمی بر مبنای نرخ آزاد ارز

نشست خبری بررسی قراردادهای بلندمدت پتروشیمی و نرخ ارز صبح امروز با حضور مدیران بورس کالا و اتحادیه پاییندستی پتروشیمی برگزار شد. در ابتدای این نشست علی پناهی معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران با طرح این پرسش که جایگاه تامین توزیع مواد پتروشیمی در بورس کالا کجاست، عنوان کرد: بورسها در همه جای دنیا به بخشهای بازرگانی ورود میکنند و در بخشهای عملیاتی نیز حوزههای تامین مالی و ابزارهای معاملاتی مدنظر قرار میگیرند.

وی افزود: بورس کالا برای شفافیت قیمت منصفانه کالا و کشف قیمت آن از یکسو و اینکه چگونه باید تامین مالی صورت گیرد همواره در بازار ورود میکند. به گفته وی بورس کالا به تنهایی نمیتواند از عهده همه کارکردها و وظایف نظارتی در زمینه نظارت بر بازار برآید و تنها میتواند در زمینه کشف قیمت منصفانه کالا به عنوان یکی از کارکردهای اصلی خود ورود کند. پناهی با بیان اینکه یکی از سیاستگذاران در این زمینه وزارت صنعت، معدن و تجارت است،گفت: اتحادیهها و خریداران محصولات پتروشیمی به طور مشخص از جمله طرفهای قرارداد بورس کالا هستند. براساس شرایط فصلی و تولیدی همواره بورس کالا از این دانش برخوردار است که چه کالایی با کمبود عرضه مواجه است،اما هیچگاه از سوی سیاستگذاران دیده نشده که بگویند به طور مثال در سه ماهه تابستان و یا در اوج مصرف کالای پتروشیمی برنامهریزی مشخصی از جمله تعدیل نرخ تعرفهها و یا افزایش عرضه کالا تعیین شده است.

این مقام مسؤول با بیان اینکه خلاء برنامهریزی از سوی سیاستگذار باعث شده تا طرف عرضه همواره با کمبود کالا مواجه باشد گفت: در بخش تقاضا اما به یکباره با قوانینی همچون ارزش افزوده مواجه میشویم. به گونهای که گاهی دیده میشود نهاد سیاستگذار نیز به نوعی از وظایف خود سر باز میزند. سازمان امور مالیاتی یکی از این نهادهایی است که باید در این بخش نظارت خود را افزایش دهد.

وی افزود: در زمینه تخفیف 9 درصدی مالیات بر ارزش افزوده بدون استثنا بازار محصولات پتروشیمی با رانت عجیبی در برخی از مناطق آزاد مواجه است که اگرچه حجم بسیار کم است اما بر بازار کالا تاثیر خود را میگذارد. باید در فضای غیراضطراری این مباحث را مطرح و وظایف فعالان اصلی و سیاستگذاران حاکم بر بازار عرضه و تقاضای پتروشیمی را در کنار وظایف خرد هر یک از آنها دوباره بازتعریف کرد.

پناهی در برابر این انتقاد که چرا گاهی سقف و کف قیمتها در بورس کالا برداشته میشود،گفت: وقتی شرایط قبل و بعد از وضع قوانین در نظر گرفته میشود طبیعی خواهد بود که تعدادی از متقاضیان یا عرضهکنندگان قربانی شوند،جایگاه بورس کالا ایجاد فرایند شفاف برای کشف قیمت منصفانه کالا در بستر قوانین و مقررات است.

معاون توسعه بازار و مطالعات اقتصادی بورس کالای ایران در فرایند کشف قیمت منصفانه کالا از طریق بورس همواره این تعهد گرفته میشود که باید به چه میزان کالا در بازار عرضه کرد. بر این اساس از زمان انجام معامله تا مرحله مچینگ همواره زمینهای فراهم شود که قیمتها به سمت ارزش منصفانه گرایش یابد. وقتی کمبود عرضه در بازار به وجود میآید و سیاستگذاریها برای پیگیری آن وجود ندارد و یا مشکلاتی به واسطه خصوصیسازی برای واحدهای پتروشیمی درگذشته رخ داده، طبیعی است که برای عرضه و تقاضا مشکلاتی ایجاد شود.

پناهی با بیان اینکه برخی پتروشیمیهای بالادستی عنوان میکنند در صورتی که مشتریهای دائمی برای محصولات آنها وجود دارد چه معنا دارد که محصولات در بورس کالا معامله شود، افزود: این در حالی است که در بازار رقابتی باید هر روز برای عرضه و تقاضا انتخاب وجود داشته باشد نه اینکه براساس خواسته مشتری معامله صورت گیرد.

وی ادامه داد: اینکه خوراک از کجا دریافت و خریداری میشود و یا اینکه خوراک برمنبای سوبسید چگونه دریافت میشود پرسشهایی است که صرفنظر از اینکه چرا باید مشتریان در بورس کالا حضور یابند باید به آنها پاسخ داده شود. بر این اساس بورس کالا برای ایجاد عدالت و شفافیت اطلاعات عرضه برای همه تولیدکنندگان و مصرفکنندگان محصولات پتروشیمی قرادادهای بلندمدت محصولات پتروشیمی را برای واحدهای پاییندستی ایجاد کرده است.