کودتای بانکی برای «فیش گیت»

رو شدن فیشهای حقوقی غیر متعارف که برخی آن را فیش گیت نیز تعبیر میکنند به هر بهانهای و با هر جریانی در مجموع فضای چندان مناسبی را برای شبکه بانکی که در حالت عادی نیز مرکز توجه و مورد انتقاد است، ایجاد نکرد.

این روزها در هر محفلی و در میان اقشار متفاوت جامعه بحث فیشهای حقوقی و در آمدهای نجومی مطرح است و هر کسی متناسب با سطح اطلاعی که از این موضوع داشته و عمدتا در رسانه ها دریافت می کند از قضیه پیش آمده، درست یا غلط تحلیل خاص خود را دارد؛ اما مشخص آن است که با رسانهای شدن چند فیش حقوقی ت کنون چند نفر از بین صدها و حتی بیشتر نفری که در حال حاضر به هر دلیل قانونی و یا غیر قانونی و با توجه به جایگاه خود حقوقهای با این سطح دریافت می کنند نامشان سر زبانها افتاد و در نهایت با فشارهای موجود به تصمیم برای برکناری آنها ختم شد.

دراین بین گرچه روشدن فیش های حقوقی تنها محدود به مدیران عامل بانکها نبود، برخی سازمانها و نهادهای دیگر را نیز درگیر کرد. ولی شبکه بانکی به دلیل حساسیت های موجود که با هر خبر و اتفاقی تحت تاثیر قرار میگیرد را به طور قابل توجهی تکان داد و شاید ظاهرا این را القا کرد که با متخلفان برخورد شده ولی نحوه برخورد نمیتوانست بر اعتماد عمومی به مجموعه بانکی که در حالت عادی نیز از جهات مختلف مورد انتقاد قرار دارد بیتاثیر باشد. آنهم در فضایی که از لحاظ اجرای بانکداری اسلامی و بانکداری بدون ربا، حبس منابع مالی و حتی اختصاص بخش عمده منابع خود به کارکنان و مدیران بانکی مورد توجه قرار دارد.

به هر حال جریانی پیش رفت که گرچه افراد برکنار شده را نمیتوان تماما مقصر دانست و نباید لایههای مختلف پرداختهای نجومی را نادیده گرفت، اما  در هر حال تا حدودی قبح انتشار اسامی و عناوین افرادی که درگیر ماجرای مالی بودند را شکست، فضایی که البته در طول سالهای اخیر برای موضوعات متفاوت از جمله اختلاسهای مالی و یا بدهکاران بزرگ بانکی  اتفاق نیفتاد و با وجود اینکه بارها درخواست اعلام اسامی شده بود به نتیجه ای نرسید.

مردم گونه ای دیگر فکر میکنند

این در حالی است که کارشناسان نیز درباره وقایع اخیر با وجود نظرات متفاوت در مجموع بر ریشهای بودن مشکل در پرداختها تاکید دارند، به طوری که حیدر مستخدمین حسینی -کارشناس امور بانکی- در عین حال که معتقد است مشکلات موجود در نظام حقوق و دستمزد خود عاملی برای ایجاد چنین فضاهایی میشود، عنوان می کند که در همین وضعیت نیز تصمیمها چندان به نفع شبکه بانکی و یا مجموعه سازمانهای درگیر تمام نخواهد شد، چرا که ریشه معضل موجود در جایی دیگر بوده و باید عاملانی که موجب ایجاد چنین شرایطی شدهاند پاسخگو باشند نه اینکه فقط با برکناری چند مدیر، آبرو و حیثیت چند نفر تحت تاثیر قرار گرفته و بتوان قضیه را جمع کرد. در حالی که اگر مساله موجود کاملا واکاوی و حل نشود، این ماجرا همچنان ادامه خواهد داشت.

وی با اشاره به اینکه حتی اگر مردم با مشاهده جریان اخیر و برکناری یکباره چند مدیر بانکی نسبت به شبکه بانکی اعتماد خود را بیش از گذشته از دست بدهند، اما خیلی نمیتواند در ادامه استفاده آنها از خدمات بانکی تاثیرگذار باشد، چرا که در هر حال آنها در اقتصاد چارهای به جز ارتباط با بانکها نداشته و باید منابع خود را در آن سرمایهگذاری کنند.

معاون سابق بانک مرکزی ادامه داد: در حال حاضر واکنش جامعه به اتفاقات اخیر بیشتر با این رویکرد است که مدیران عامل بانکها و یا سایر مدیران برکنار شده در این ماجرا به طور سرخود حقوقهای بالایی را تعیین کرده و آن را دریافت میکردند، در حالی که به طور حتم در بسیاری از موارد اینگونه نیست و از محلهای دیگر در مورد حقوق و دستمزد آنها تصمیمگیری شده و باید این افراد نیز پاسخگو باشند، چون وقتی یک مدیر بانک به این سمت منصوب میشود براساس قانون و یا مصوبات مجمع است که حقوق وی تعیین خواهد شد، اما فضا به گونهای رقم خورد که کمتر این جنبه در اذهان عمومی القاء شده است.

مستخدمین حسینی معتقد است که برای بخشی از مشکلات موجود در نظام حقوق و دستمزد باید حقوقها در سطح مدیران در خارج از سازمان پرداخت شود. به عبارتی محل صادرکننده حکم مدیر مربوطه میتواند حقوق وی را بپردازد که از کنترل بیشتری برخوردار باشد.

اقتصاد مسایل جدی تر از فیش گیت هم دارد

اما در حالی بعد از شدت گرفتن تب فیشهای حقوقی بخش نامهها و دستورالعملهای متفاوتی از سوی مسئولان برای برخورد با حقوقهای نامتعارف صادر شد و حتی برخورد با دریافت کنندگان حقوق های بیش تر از ۲۰،۳۰ و ۴۰ میلیون تومانی در مقاطع مختلف در دستور کار قرار گرفت که در سوی دیگر ماجرا برخی کارشناسان معتقدند که نباید فضای اقتصادی تحت الشعاع جریان سازیهای دورهای ازجمله فیش های حقوقی قرار گیرد.

محمد حسین ادیب-کارشناس اقتصاد- فضاسازی ها اخیر و نقش رسانهها را مورد اشاره قرارد داده و با تاکید بر اینکه این ماجرا نیز به زودی به پایان می رسد تاکید دارد که مسئله اصلی اقتصاد سه چیز است که رسوائی فیش ها آن را تحت الشعاع قرار داده است.

وی ادامه داد: موضوع اول سودی است که بانکها به سپرده پرداخت می کنند  وبه اقتصاد علامت می دهد که ۹۹ درصد کسب و کار ها تعطیل شود و منابع آن در بانک سپردهگذاری شود که این به شدت ضد اشتغال است.

ادیب، مشکل دوم اقتصاد را نرخ بهره عنوان کرد و افزود: با این نرخ بهره سرمایهگذاری در کشور غیر اقتصادی شده و این ضد اشتغال است و دولت باید برای به حرکت درآمدن لشکر بیکاران آماده شود.

به گفته این کارشناس امور بانکی، مشکل سوم این است که درآمد نفت به ایجاد شغل پایدار منجر نمیشود و مشاغلی که با نفت گران ایجاد شده با نفت ارزان در حال از دست رفتن است و این به وسیله دولت دیده نمی شود، به عبارتی دیگر نفت ارزان و نرخ بهره بالا در حال حذف مشاغل موجود  است، اما اکنون مهم ترین موضوع کشور فیش های حقوقی شده  و جای مسائل عمده را گرفته است.

وی با بیان اینکه کشور باید بر اساس اولویتها اداره شود و فیشهای حقوقی عدهای اولویت نیست، گفت: انگار اقتصاد در حال چرت زدن است و مساله فیشها به جای همه مسائل اصلی نشسته  ونباید دولت را از مسائل اصلی اقتصاد باز دارد. چون راهبرد مناسبی برای شکست سیاستهای اقتصادی دولت طراحی کردهاند که باید در این شرایط دولت را به بازاندیشی در حوزه اقتصاد دعوت کرد.

اما ادیب، نحوه برخورد با قضیه فیشها  را نیز مورد توجه قرار داد و گفت: ایران در عصر رسانههای مجازی و عصر تلگرام است، عصری که همه چیز «در رصد و نگاه همه» قرار دارد و دیگر هیچ چیز را نمی توان پنهان کرد، هر کسی این امکان را دارد که دادههای در دسترس خود را در فضای مجازی قرار داده  و در معرض دید همه قرار گیرد، مسئله با فیش های حقوقی آغاز شد اما با فیش های حقوقی
خاتمه نمی یابد، در این شرایط بهتر است هر کسی در هر مقامی هست به گونه ای رفتار کند که اگر رفتار او در معرض دید و قضاوت همگان قرار گرفت، قدرت مانور و دفاع داشته باشد.

وی ادامه داد: با قضیه فیش ها مبادله فکر و خبر در ایران وارد نقطه عطف تازه ای شد، شمار زیادی از کسانی که اکنون با بر ملاشدن فیش ها، احساس رضایت میکنند ممکن است خودشان در لیست و موج بعدی باشند، بهتر است همگان خود را با فضای تازه منطبق کنند و آماده پاسخگویی در مقابل عملکردشان باشند.

این کارشناس، با بیان اینکه نقش مجلس در قضیه فیشها در مقابل با فضای مجازی اندک بود و در مفهومی مخالف گفت: دفاع یک نماینده مجلس در حمایت از یکی از قربانیان فیش ها قابل تامل بود. حرکت یک نماینده بر خلاف جریان آب کمی پیچیده  به نظر می رسید و دلائل آن قابل تامل. نمایندگانی که در دفاع از موسسه مالی ورشکسته با ۹۰ امضا از بانک مرکزی خواستند تا بانک مرکزی مدام نگوید آن موسسه غیر قانونی مجوز ندارد، این بار نیز وزیر اقتصاد را تهدید کردند که اگر یکی از مسوولین فیشی را برکنار کند او را استیضاح می کنند، مواردی که جای تامل دارند.