۲۰۱۵ سال سخت «روی» نامیده شد

حال این امید وجود دارد با بهرهبرداری از این معدن مواد اولیه برای واحدهای تولیدی به آسانی فراهم شده و میزان واردات خاک روی به کشور کاهش یابد. به بهانه راهاندازی معدن سرب و روی مهدیآباد صمت در گفتوگو با بهرام شکوری، رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران و مدیرعامل شرکت راهسازی و معدنی مبین به بررسی وضعیت جهانی این فلز پرکاربرد پرداخته است.

نگاهی به کاربردهای فلز روی

«روی» بیستوسومین عنصر فراوان در پوسته زمین و سنگ معدن اصلی آن، اسفالریت و سولفید روی است. این فلز برای توسعه و پیشرفت زندگی بشر ضروری بوده و در مقایسه با تناژ تولیدی فلزات، رتبه چهارم بعد از آهن، آلومینیوم و مس را دارد.  کاربرد روی در محدوده وسیعی از محصولات فلزی، لاستیکی و پزشکی است و حدود سهچهارم آن بهصورت ترکیبی جهت جلوگیری از خوردگی آهن و فولاد، آلیاژ به منظور ساخت برنز و برنج، آلیاژ ریختهگری مبتنی بر «روی» و یکچهارم دیگر آن بهصورت ترکیبات شیمیایی، نقاشی و کشاورزی کاربرد دارد. اگر نگاهی به میزان مصرف این فلز داشته باشیم، خواهیم دید، ۴۸درصد روی تولیدی در صنایع ساختمانی، ۱۰درصد در تولید ماشینآلات و تجهیزات فنی، ۱۰درصد در تولید مصنوعات خانگی، ۲۳درصد در صنایع اتومبیلسازی و حملونقل و ۹درصد در صنایع زیربنایی مورداستفاده قرار میگیرد.

البته باید به این نکته اشاره کرد که این فلز عنصری حیاتی برای سلامتی انسان، حیوانات و گیاهان به شمار آمده و بههمراه آهن بهصورت طبیعی در بدن انسان یافت میشود. کشورهای مهم تولیدکننده فلز سرب و روی در جهان چین، استرالیا، پرو، امریکا، هند، مکزیک، کانادا، بولیوی، قزاقستان و ایرلند هستند. براساس اطلاعات استاتیستا، میزان استخراج روی در این کشورها با وجود توسعه زیرساختها و افزایش مصرف جهانی روند نزولی یا ثابتی داشته است. از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵میلادی میانگین تولید روی این کشورها ۳۲۵/۱۱ میلیون تن بوده و بیشترین تولید مربوط به سال ۲۰۱۳میلادی با ۸۴۰/۱۱ میلیون تن است.

بازار پرتنش جهانی فلز روی

در همینباره بهرام شکوری، رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به قیمتهای جهانی در حوزه روی اظهارکرد: قیمت روی در ۳سال گذشته بهدلیل بحران مالی و رکود اقتصاد جهانی بسیار پایین بود و نمودار سرمایهگذاری برای تولید این فلز کمی رو به کاهش میل کرده تا جایی که معدنهای معروف برانزویک کانادا، معدن سنچری استرالیا و معدن لیشین ایرلند تا پایان سال ۲۰۱۵میلادی تعطیل شدند. البته باید به این نکته اشاره کرد که مجموع تولید سالانه دو معدن سنچری و لیشین با موجودی انبار بورس در LME، ۴۴۹ هزار تن بود.

وی ادامه داد: در پی کاهش استخراج این فلز و در ۳سال گذشته موجودی انبارهای جهانی با افت همراه شد. بهطوریکه این موجودی در آوریل ۲۰۱۳، ۱۲۲۰هزار تن بود اما در سال ۲۰۱۵میلادی به ۴۵۰هزار تن رسید. بهدلیل بسته شدن معادن بزرگ استخراج روی و کاهش موجودی انبار، سال ۲۰۱۵میلادی سال بازار سخت این فلز نامیده شد. به گفته شکوری، بهدلیل کاربرد گسترده جهانی فلز روی نگرانی از بابت کمبود عرضه جهانی این فلز در چند سال آینده وجود دارد، براساس آمار گروه پرستون درصد شهرنشینی در بازارهای در حال ظهور روز به روز افزایش مییابد و این آمار در شهرهای بزرگ این کشورها بسیار بالا است.

وی در ادامه تصریح کرد: در سال ۲۰۱۵میلادی شهرنشینی در برزیل، روسیه، چین و هند به ترتیب۶/۸۶، ۸/۷۲، ۴۴/۹ و ۳۰/۱درصد بود و این روند به سیر صعودی خود ادامه میدهد. میزان شهرنشینی در سال ۱۹۵۰میلادی در این کشورها به ترتیب ۲/۳۶، ۴۳/۱۲ و ۱۸درصد بود. در دیگر کشورهای در حال ظهور افزایش متوسط حرکت از مناطق روستایی به مناطق شهری نیز دیده میشود. بیتردید فرصتهای شغلی بسیار از دلایل اصلی این مهاجرت بهشمار میرود. رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران بیان کرد: در نتیجه پروژههای زیرساختی کشورهای در حال توسعه به علت این تغییر جمعیتی جهش داشتهاند. بنا به گفتههای شکوری، براساس آمار سازمان تجارت جهانی اقتصاد، پروژههای زیرساختی چین، هند و دیگر کشورهای در حال توسعه به روند صعودی خود ادامه داده و براساس تحلیلهای آماری این سازمان، همچنان روند تولید و توسعه این بخش در آینده صعودی است.

هند طرحهای ۵ ساله از ۲۰۱۲ با یک تریلیون دلار سرمایهگذاری در زیرساخت شروع شده است. بیتردید اعمال چنین سیاستهایی، افزایش بالای تقاضای فولاد و روی را به همراه خواهد داشت. وی در ادامه با اشاره به مطالعات وود مکنزی تصریح کرد: این مطالعات حاکی از آن است که میزان «روی» مصرفی کشورهای در حال توسعه در مقایسه با اقتصادهای توسعهیافته به اوج خود خواهد رسید و فولاد گالوانیزه مصرفی در کشورهای درحال توسعه محرک اصلی مصرف روی جهانی خواهد بود. شکوری بیان کرد: در سال ۲۰۱۵میلادی ۱۰۰میلیون خودرو در جهان تولید شد، گروه مکنزی در دو سال آینده افزایش رشد سالانه ۷درصد در این بخش را پیشبینی میکند. این در حالی است که میزان روی مصرفی برای هر خودرو برای پوشش سطحی فولاد ۳۷ پوند است، بنابراین تقاضای اساسی برای روی در آینده نزدیک بالا خواهد رفت. رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران با بیان این موضوع که کشورهای در حال توسعه با کمبود روی روبهرو هستند و بهطور تقریبی ۵۰درصد از خاکهای کشاورزی جهان کمبود روی دارند، افزود: کشورهای شاخص در حال توسعه شامل برزیل، هند، منطقه افریقای جنوبی و قسمتی از چین شمالی با کمبود شایع روی روبهرو هستند و در این کشورها استفاده از روی به منظور تقویت خاک برای تولیدات کشاورزی، عاملی ضروری برای افزایش کیفیت زندگی به شمار میرود.

با این روند تولید روی و تقاضای کشورهای در حال توسعه، کاهش موجودی جهانی این فلز ادامه خواهد داشت. فلز روی در سال ۲۰۱۵میلادی کمبود عرضه جهانی ۳۵۲هزار تن و افزایش تقاضای ۵/۳درصدی به میزان ۱۴/۳۳ میلیون تن را سپری کرد. از اوایل سال ۲۰۱۶میلادی روی با افزایش قیمت چشمگیری مواجه شد، بهطوریکه در ۳ماه نخست ۲۰۱۶، ارزش هر تن فلز روی ۱۶۰۰ دلار و هماکنون ۲۲۷۰ دلار است. روند افزایش قیمت فلز روی بهدلیل کمبود مازاد، در ۶ ماه دوم سال ۲۰۱۶میلادی بهصورت ادامهدار پیشبینی میشود زیرا این فلز از تقاضای بالایی در ۶ماه نخست ۲۰۱۶میلادی برخوردار بوده و از سوی دیگر کمبود عرضه و تقاضای بالای چین و هند با افزایش هزینههای زیرساختی و واردات خالص روی تصفیه شده نشان از اشتهای بالای این کشورها برای مصرف این فلز دارد. بهطوری که در ۶ ماه نخست ۲۰۱۶م واردات روی چین ۲۸۰هزار تن بود.

براساس اطلاعات اولیه جمعآوری شده از سوی ILZSG، فلز روی با تراز کسری عرضه در سال ۲۰۱۶میلادی روبهرو شده است. کسری این فلز در بازار جهانی از ژانویه تا مه ۲۰۱۶، ۶۴هزار تن بود که در مقایسه با سال گذشته افت ۲۴هزار تن داشته است. وی در ادامه اضافه کرد: به علت افزایش تقاضای کشورهای در حال توسعه در ۶ماه دوم ۲۰۱۶میلادی، میزان تقاضا از عرضه به شدت بالا میگیرد و منتهی به ادامه روند صعودی قیمت فلز روی در ۶ ماه دوم خواهد شد. شکوری گفت: درنتیجه ارزش، روی مسیر مثبت صعودی در چند سال آینده را شاهد خواهد بود و دیگر اینکه چند شرکت معدنی مهم ازجمله معدن وندیتا در استرالیا تولیدکننده بزرگ فلزات اساسی شامل سرب و روی، شرکت VMS (معادن سولفید عیار بالا) در اطراف معدن رید در مانیتوبا کانادا، شرکت روی نودا مربوط به پروژه کوههای لان در نوادا (یکی از بهترین مناطق معدنی جهان)، فلزات روی کانادا یکی از بزرگترین تولیدکنندگان روی دنیا و معدنکاران فوران شرکتی در زمینه توسعه و اکتشاف مس - روی (بزرگترین ذخیره VMS دست نخورده) در کانادا به دلیل پیشبینیهای جهانی مشغول اکتشافات تکمیلی هستند. در چند سال آینده شرکتهای یادشده از این عملیات سود هنگفتی بهدست میآورند.

معدن سرب و روی مهدیآباد

در حالی وضعیت بازار فلز روی مورد بررسی قرار گرفت که تکلیف بهرهبرداری از معدن سربوروی «مهدیآباد» پس از مدتها و با تغییر چند سرمایهگذار روشن شد. شکوری به بهانه این اتفاق درباره معدن مهدیآباد اظهار کرد: در حال حاضر کشور ایران ۳درصد از کل ذخایر سرب و روی جهان را به خود اختصاص داده و بعد از چین، قزاقستان و هند چهارمین تولیدکننده کنسانتره در آسیا و دومین تولیدکننده در منطقه منا بعد از ترکیه است. وی تصریح کرد: معدن سرب و روی مهدیآباد با ذخیرهای حدود ۱۵۴ میلیون تن با عیار متوسط ۶درصد روی و ۲درصد سرب جزو معادن بسیار غنی جهان به شمار میرود. به گفته شکوری، کنسرسیوم مبین که هم دانش علمی و عملیاتی و هم توان مالی مناسبی برای انجام عملیات استحصال و تولید را از این معدن بزرگ دارد به عنوان یک کنسرسیوم قدرتمند با هدف تولید ۸۰۰هزار تن کنسانتره روی با حداقل عیار ۳۵درصد و ۸۰هزار تن کنسانتره سرب با حداقل عیار ۶۰درصد، با هدف سرمایهگذاری برای بهرهبرداری از معدن و احداث واحدهای فرآوری در معدن سرب و روی مهدیآباد، افتخار این را دارد تا در بازارهای جهانی سرب و روی نام کشور ایران را جزو بزرگترین تولیدکنندگان این فلز قرار دهد و با کمک شرکتهای مطرح خارجی برترین فناوری و دانش روز را با هدف انجام این مهم بکارگیرد. در این بین همراهی و همکاری تنگاتنگ تمامی سازمانها و نهادهای دولتی مرتبط و توجه ویژه به این عزم ملی، میتواند راهگشای راهی چندساله با هدف رسیدن به افق مدنظر باشد.