زغال سنگ نیازمند مدیریت یکپارچه

پرداختن به چالشها و مشکلات بخش زغالسنگ ایران به عنوان یکی از بخشهای مغفول و مظلوم که به دلایل مختلف از بالا بودن قیمت تمام شده گرفته تا مستهلک بودن ماشینآلات و تجهیزاتی فعالیت بسیاری از معادن آن توجیه اقتصادی ندارد، بسیار با اهمیت است. نیاز به مدیریت توانمند و هدایت صنعت زغالسنگ برای استفاده بیشتر در صنایع مختلف علاوهبر صنعت فولادسازی میتواند به رونق و توسعه معادن زغالسنگ منتهی شود. گفتنی است دستاوردها و توانمندی شرکتهای معدنی کشور در نمایشگاهی با ۲۵ غرفه در کنار این کنگره به نمایش گذاشته شد.

نیازمند مدیریت توانمند

به گفته مدیرعامل اسبق ذوبآهن اصفهان صنعت زغال سنگ کشور نیازمند مدیری تواناست تا با برنامهریزی مناسب و تنظیم تولید، قدرت چانه زنی در نهادهای تصمیمگیر کشور را داشته باشد. اردشیر سعد محمدی در آیین گشایش سومین کنگره ملی زغالسنگ در دانشکده معدن دانشگاه صنعتی شاهرود با اشاره به روند تولید کک در ایران، آینده زغالسنگ کشور را خوب ارزیابی کرد و افزود: هماکنون ۳/۵ میلیون تن کک در زرند کرمان و ذوبآهن اصفهان تولید میشود در حالی که میزان تولید کنسانتره زغالسنگ کشور که مورد نیاز این کارخانههاست تنها یک میلیون تن است که باید افزایش یابد.

وی نیاز اساسی کشور را فناوری روز دانست و اظهار کرد: باید شرایط تولید را از حالت سنتی خارج کنیم زیرا این روند در گذشته در طبس تجربه شده و نتیجهبخش بوده است. وی با بیان اینکه صنعت زغالسنگ کشور متولی ندارد، تاکید کرد: هرچه در صنعت زغالسنگ اقتصادیتر اقدام شود امکان توسعه و رشد این بخش بیشتر خواهد بود. مدیرعامل هلدینگ توسعه معادن روی ایران با بیان اینکه بیشترین ذخایر زغالسنگ ایران در طبس است، تصریح کرد: مناطقی در کشور هستند که ذخایر مناسبی از زغالسنگ را در خود جای دادهاند اما هنوز به اکتشاف نرسیدهاند. سعدمحمدی با اشاره به وجود بیش از ۱۲۰ نوع فرآورده زغالسنگ در دنیا افزود: با وجود کاربردهای فراوان زغالسنگ در صنایع مختلف که در جهان استفاده میشود در ایران این ماده تنها برای تولید فولاد به روش کوره بلند بهکار میرود.

وی بر ضرورت سرمایهگذاری در تولید برق از زغالسنگ حرارتی تاکید کرد و گفت: ۴۰ درصد برق جهان به وسیله زغالسنگ حرارتی تولید میشود و سرمایهگذاری در این بخش تاثیر بسیاری بر ایجاد اشتغال دارد. وی تصریح کرد: فعالان حوزه زغالسنگ در ایران به اندازهای گرفتار مسائل مالی هستند که دیگر وقتی برای برنامهریزی در این حوزه ندارند وگرنه در صورت ایجاد تنوع در فرآوردههای زغالسنگ، جایگاه این صنعت نیز تغییر خواهد کرد. سعد محمدی با انتقاد از عملکرد دانشگاهها در پرورش نیرویانسانی در زمینه زغالسنگ گفت: در دانشگاهها نیروی متخصص در زمینه زغالسنگ پرورش نیافته و حتی واحدی درسی نیز با این نام وجود ندارد، حال چگونه میتوان آینده این صنعت را خوب پیشبینی کرد. وی همچنین بر ضرورت توجه به موضوع ایمنی در معادن زغالسنگ تاکید و اضافه کرد: سالانه ۲۵ درصد کشتههای معدنی مربوط به معادن زغالسنگ است و ایمنی در حوزه زغالسنگ نیازمند سیاستگذاری و برنامهریزی است.

مهمترین سوخت فسیلی

دبیر سومین کنگره ملی زغالسنگ، مهمترین و فراوانترین سوخت فسیلی را زغالسنگ دانست و گفت: منابع انرژی نقش تعیینکنندهای در جایگاه کشورها و در نظام سرمایهداری دارند. محمد عطایی در هنگام برگزاری سومین کنگره ملی زغالسنگ ایران با بیان اینکه منابع انرژی نقش موتور محرک اقتصاد و تولید ملی را ایفا میکنند، گفت: این روزها در کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه بحث تقاضای انرژی دغدغه اصلی به شمار میرود و گسترش صنعت در جهان، رشد سریع اقتصادی در کشورهای در حال توسعه و رشد مداوم در کشورهای صنعتی باعث شد تقاضای انرژی روز به روز افزایش پیدا کند.

وی با بیان اینکه منابع انرژی نقش تعیینکنندهای در جایگاه کشورها و در نظام سرمایهداری دارد، افزود: منابع مهم انرژی در جهان شامل انرژی هستهای، انرژی نو و تجدیدپذیر و سوختهای فسیلی است که زغالسنگ فراوانترین سوخت فسیلی در جهان است. دبیر کنگره ملی زغالسنگ با بیان اهداف برگزاری این کنگره اعلام کرد: تبیین اهمیت و ارتقای جایگاه صنعت زغالسنگ از منظر سیاستگذاران، اندیشمندان دانشگاهی و سایر دستگاههای نظارتی و همچنین تعامل، ارائه دیدگاهها، بیان نظرها و تبادل تجارب متخصصان و گسترش شبکههای ارتباطی مناسب بین صنایع و دانشگاههای مراکز علمی و پژوهشی به منظور ایجاد دانش در حوزه زغالسنگ و تشویق پژوهشگران و ایجاد فضای مناسب برای ارائه نتایج آخرین دستاوردهای علمی و فناوری در زمینه معدن و زغالسنگ از جمله اهداف برگزاری این کنگره ملی به شمار میرود. عطایی با اشاره به وضعیت نامطلوب زغالسنگ در کشور اظهار کرد: اگر دست همت و یاری به سوی این صنعت بلند نشود شاهد درهم پیچیده شدن تومار شرکتهای معدنی خواهیم بود که در نتیجه آن معادن تعطیل و صدها کارگر از کار بیکار خواهند شد و دیگر شاهد رونق اقتصاد و پویایی صنعت نخواهیم بود. بنابراین باید متولیان این امر اجازه ندهند مهر سکوت بر دهان معادن بخورد. وی افزود: امیدواریم برگزاری این کنگره در راستای اقناع روحیه جستوجوگر و کاوشگر جامعه علمی و همچنین ایجاد بسترهای مناسب برای تولید محتوای علمی کمک شایانی کند تا بتوان با تکیه بر تجارب صاحباندیشان در ارتقا و استاندارد کردن دانش نوین و در نهایت بهرهوری معادن و صنعت زغالسنگ با حداکثر توان ساعی بود.

مجموعه معادن آموزشی

رییس دانشگاه صنعتی شاهرود با اشاره به راهاندازی مجموعه معادن آموزشی در این دانشگاه گفت: سرمایهگذاری بزرگی در فضای علمی ویژه معدن در این مرکز آموزش عالی انجام شده است. مهدی فاتح ضمن اشاره به برگزاری سومین کنگره ملی زغالسنگ با میزبانی دانشگاه صنعتی شاهرود افزود: این کنگره میزبان ۷ اندیشمند و کارشناس از سراسر دنیا است که با ارائه مقاله و گزارش آخرین دستاوردها و تجربههای خود در حوزه کار در معادن، مباحث ایمنی کارگران و بهرهوری از زغالسنگ را بررسی کنند و این دستاوردها را در مناطق دارای این ذخایر ارزشمند به کار ببرند.

وی با بیان اینکه این کنگره گلی از گلستان دستاوردهای دانشگاه صنعتی شاهرود است، اظهار کرد: برگزاری نشستهای علمی و به رخ کشیدن چالشهای فنی در زمینه ارتقای دانش و علوم روز دنیا میتواند ما را در رفع مشکلات کشور یاری کند. رییس دانشگاه صنعتی شاهرود در ادامه تصریح کرد: بحران اقتصادی سالهاست معادن را تحت تاثیر قرار داده که راه برونرفت از آن تکیه بر ذخایر نفت و گاز و بهرهبرداری از منابع زیرزمینی نیست بلکه اگر خواهان پیشرفت در کشور هستیم باید تمام تمرکز خود را توجه بر منابع انسانی قرار دهیم. فاتح افزود: امروز نقش و عملکرد دانشگاه در افزایش توان اقتصادی بسیار اهمیت دارد زیرا با بهرهگیری از دانش روز دنیا و همگام با فناوری میتوان چرخهای خفته صنعت را بیدار کرد و در اقتصاد پویاتر وارد عمل شد. وی با بیان توان علمی دانشگاه در زمینه رشته معدن، ابرازکرد: دانشکده معدن این دانشگاه با ۲۶ هیاتعلمی، ۱۱۱ گرایش کارشناسی ارشد معدن و ۴ گرایش دکترا امروز در سطح کشور از نظر توان علمی پیشتاز است. همچنین این دانشگاه با ۲ مجله علمی پژوهشی، ۱۴۸رشته در حوزههای فنی مهندسی و ۴۰ رشته دکترا نقش مهمی در ارتقای دانش ایفا میکند. رییس دانشگاه صنعتی شاهرود همچنین با بیان اینکه بهرهبرداری و افتتاح معدن آموزشی پردیس گام ارزشمندی بود که در امسال انجام شد، افزود: این مجموعه با ۵ هکتار محوطهسازی و ۴ هکتار فضای آموزشی جزو دانشگاههای باسابقه در زمینه علوم معدن به شمار میرود. فاتح افزود: با اهمیت دادن به مهارت آموزی و آموزش علمی و پژوهشی و بررسی توانمندیها و امکانات میتوانیم با برگزاری این کنگرههای ملی تجربهها، دانش و فنآموزی خود را به منصه ظهور گذاشته و با همافزایی و همفکری یک پدیده زیبا در زمینه دستاوردهای علمی به یادگار بگذاریم.

سیاستگذاری نادرست

رییس پارک علم و فناوری سمنان نیز در سومین کنگره ملی زغالسنگ گفت: سیاستگذاری نادرست در تولید تا عرضه بزرگترین مشکل صنعت زغالسنگ ایران به شمار میرود که این مهم نیازمند حمایت بیشتر مسئولان است. اسماعیل جلالی در میزگرد بررسی مشکلات صنعت زغالسنگ ایران به میزبانی دانشگاه صنعتی شاهرود، ضمن اشاره به مشکلات قانونی، راهبردی و مدیریتی زغالسنگ در کشور بیان کرد: امروز صنعت زغالسنگ به دلیل نبود قوانین صیانتی متاسفانه با مشکلاتی از قبیل تدوین نشدن برنامه، طرحها و پروژههای سطح کلان کشوری، نداشتن شفافیت و کفایت قانون به ویژه اجرای صحیح آن و خصوصیسازی نشدن معادن به صورت واقعی روبهرو است. وی افزود: معادن زغالسنگ امروز با مشکلاتی مانند برخورد سلیقهای برخی مسئولان و سیاستمداران، نداشتن مرجع سیاستگذاری و اجرایی از حلقه تولید تا زنجیره مصرف، برای بخش معدن و ضعف سازمانها، صنوف، تشکلها و سمنهای فعال در حوزه معدن با مشکل روبهرو است که امید است برطرف شود.

رییس پارک علم و فناوری سمنان درباره مشکلات معادن زغالسنگ با نیروی کار انسانی نیز، توضیح داد: امروز صنعت زغالسنگ با شرایطی روبهرو شده که نیروی انسانی از آن گریزان است و به دلیل فقر تکنسینها و افزایش دانشجویان دکترا این امر تشدید شده است. جلالی درباره دیگر مشکلات این بخش در صنعت زغالسنگ گفت: تورم نیروی انسانی، وجود تعداد زیادی نیروهای سربار در بخش معدن و بکارگیری نیروهای غیرمتخصص در حوزههای فعالیت معدنی در کنار تناسب نداشتن کمی برونداد دانشگاه یا تقاضای جامعه معدنکاران از جمله دیگر مشکلات بخشهای مرتبط به تامین و بکارگیری نیروهای انسانی در معادن زغالسنگ ایران است. وی افزود: در سالهای اخیر و با وجود رکود اوایل دهه ۹۰حاکم بر جامعه زغالسنگ، این مشکلات در بیشتر واحدهای معدنی مشترک وجود دارد و تشکیل یک کارگروه همفکری به مثابه الگو و اتاق فکر در زمینه معدن و زغالسنگ با حضور استادان و کارشناسان این حوزه میتواند موثر باشد.

جلالی افزود: ارتقای سطح سازمانی بخش معدن در بدنه دولت و تقویت سازمان ها، واحدها، صنوف و... فعال در زمینه معدن میتواند در زمره راهکارهای رفع این مشکلات در بخش زغالسنگ باشند. رییس پارک علم و فناوری استان سمنان همچنین درباره راهکارهای برون رفت از مشکلات زغالسنگ در کشور، گفت: برنامهریزی برای استفاده از زغالسنگ در تولید انرژیهای پاک در کنار موضوعهایی مانند اصلاح و جانمایی معادن، ایجاد شرکتهای تعاونی و شبهتعاونی، کاهش تصدیگری و برونسپاری فعالیتها به مجموعههای تخصصی و واردات برنامهریزی شده کک و زغالسنگ در زمره راهکارهای برونرفت از مشکلات معدن زغالسنگ کشور است. جلالی بیان کرد: همچنین میتوان با توسعه موارد مصرف زغالسنگ به برخی مشکلات این صنعت پایان داد. زیرا امروز از این ماده افزونبر ۱۲۰نوع محصول میتوان تولید کرد که ارزشافزوده بالا نخستین فایده این مهم در زمینه توسعه کاربردهای زغالسنگ به شمار میرود. همچنین در زمینه زغالسنگ میتوان به تربیت نیروی انسانی متخصص و تغییر در ساختار نظام آموزشی فعالیت داشت تا مشکلات بخش زغالسنگ کشور به زودی برطرف شود.