شوک در بازار داخلی سنگ آهن

امروز صنعت فولاد برای تولید محصول نیازمند واردات گندله است اما دولت سعی دارد با راهاندازی طرحهای جدید کمبودهای این حوزه را جبران کند. در همینباره دبیر انجمن سنگآهن ایران با بیان اینکه شرایط فعلی بازار داخلی در جذب سنگآهن عاملی است که به جای صادرات مورد توجه تولیدکنندگان قرار دارد، اظهار کرد: کل تولید سال گذشته فولاد کشور حداکثر ۱۷ میلیون تن و سنگآهن مورد نیاز تولیدکنندگان ۳۲ میلیون تن بوده، با این حال میزان تولید واقعی سنگآهن در ایران بیش از ۴۰ میلیون تن و ظرفیت نیز بیش از این رقم است.

وجود ۸ میلیون تن سنگآهن مازاد

سید علیرضا سیاسیراد گفت: با توجه به شرایط کنونی حداقل ۸ میلیون تن سنگآهن مازاد در بازار وجود دارد. بنابراین اگر تقاضای موثر داخلی بهوجود آمده، قیمت سنگآهن رقابتی شود و دولت در بازار دخالت نکند، بازار شرایط تعادلی خود را برپایه عرضه و تقاضا پیدا خواهد کرد. به گزارش ایرنا، در واقع کاهش تقاضا در حوزه سنگآهن به دلیل رکود ایجاد شده در بازار فولاد توانست مازاد تولید را برای فعالان سنگآهنی به همراه داشته باشد. اگر نگاهی به زنجیره مصرف داشته باشیم خواهیم دید، خواب زمستانی بازار مسکن و توقف پروژههای عمرانی توانست کمبود نقدینگی را برای فعالان فولادی به همراه بیاورد.

این کمبود نقدینگی زمان پرداخت مبالغ خرید به سنگآهنیها را به تعویق انداخت. در واقع رخ دادن این اتفاق در بازار مسکن چندین بخش را تحت تاثیر خود قرار داد. امروز فعالان بخش معدن به دنبال راهکارهایی برای تحریک بازار هستند تا بتوانند حیات معادن خود را خفظ کنند. شاید یکی از این اقدامات صادرات باشد. زمانی که بازار داخلی در رکود به سر میبرد و میزان تقاضا بسیار پایین است، بازارهای صادراتی میتواند راهکاری برای فرار از رکود باشد. اما امروز حال بازارهای صادراتی نیز چندان تعریفی ندارد، به همین دلیل اگر نگاهی به آمارهای صادراتی سنگآهن داشته باشیم، خواهیم دید امسال نیز آمارها کاهش صادرات سنگآهن را نشان میدهند. در این باره سیاسیراد افزود: سال گذشته حدود ۱۲ تا ۱۳ میلیون تن سنگآهن صادر شدهبود اما این رقم در سال جاری با کاهش همراه شده که شاید علت اصلی آن مشکلات حوزه صادرات و نبود تقاضای موثر داخلی باشد.

این موضوع منجر به توقف فعالیت بسیاری از تولیدکنندگان بخش خصوصی شد. در واقع کاهش تقاضا در بازارهای داخلی و صادراتی منجر به از دست رفتن توجیه اقتصادی فعالیت معادن سنگآهن شد. این اتفاق در معادن کوچک و متوسط بیش از معادن بزرگ دیده میشد. به همین دلیل معادن بسیاری در این حوزه مجبور به توقف فعالیت خود شدند. متاسفانه این موضوع تاثیر بسیاری بر بیکاری بخش معدن داشت، از سوی دیگر این اتفاق توانست میزان حقوق دولتی وصول شده را نیز تغییر دهد، زیرا معادن به دلیل نداشتن پرداختهای به موقع از سوی خریداران قادر به پرداخت حقوق دولتی یا مالیات خود نبودند و این موضوع بر درآمدزایی دولت نیز تاثیرگذار بود. دبیر انجمن سنگآهن ایران درباره این موضوع معتقد است آمارهای منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت با آمارهای انجمن متفاوت است. وزارت صنعت، معدن و تجارت آمار معادن سنگآهن تعطیل شده را ۶۰ معدن عنوان کرده اما انجمن سنگآهن ایران براین باور است که تعداد این معادن بیش از میزان اعلام شده است.

شمار معادن سنگآهن کشور ۱۹۰ معدن بوده و اکنون براساس برآوردهای انجمن سنگآهن بیش از ۸۰ تا ۹۰ معدن فعالیت خود را متوقف کردهاند. به گزارش صمت، در همینباره جعفر سرقینی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت اظهار کرده: در چند ماه گذشته حداکثر ۵۰ تا ۶۰ معدن سنگآهن که به طور عمده هماتیت هستند، تعطیل شدهاند. سرقینی درباره تعطیلی دهها معدن سنگآهن و برنامهای برای احیای این معادن تصریح کرد: تعطیلی معادن سنگآهن کوچک و متوسط اغلب به دلیل افت قیمت جهانی است و بیشتر هم معادن فاقد امکانات فرآوری تعطیل شدهاند. با این وجود تمهیداتی اندیشیدهایم تا این معادن بتوانند محصول خود را به نزدیکترین واحد فرآوری بفروشند.

حذف معافیت مالیاتی سنگآهن دانهبندی

موضوع دیگری که انجمن سنگآهن به دنبال عملی شدن آن است معافیتهای مالیاتی برای معادن فعال است. علیرضا سیاسیراد با اشاره به حذف معافیت مالیاتی سنگآهن دانهبندی شده، بیان کرد: هرچند شورای اقتصاد موضوع دریافت عوارض از صادرات سنگآهن را مصوب نکرد اما معافیت مالیاتی سنگآهن دانهبندی را حذف کرد. به گفته وی، امروز رویکرد سنگآهن کشور بر تکمیل زنجیره ارزش تمرکز دارد و کاهش قیمت جهانی سنگآهن، موضوع فرآوری را جایگزین صادرات کرده است. سیاسیراد افزود: تقویت زنجیره ارزش با توجه به ایجاد واحدهای کنسانتره و گندلهسازی اکنون در دست اجراست. تکمیل زنجیره ارزش و راهاندازی واحدهای جدید فولادی میتواند فصلی تازه در فعالیت سنگآهنیها آغاز کند. البته این موضوع نیازمند اجرای برنامههای مشترک میان دولت و بخش خصوصی است.

ضرورت سیاست تحریک تقاضای بازار داخلی

دبیر انجمن سنگآهن ایران همچنین درباره تحریک تقاضا در بازار داخلی بیان کرد: چنانچه تحریک تقاضای داخلی انجام شود، شرکتهای زیادی وجود دارد که تمایل دارند سنگآهن خود را در بازار کشورمان به فروش برسانند. سیاسیراد افزود: نکتهای که اکنون برای تولیدکنندگان سنگآهن مطرح است، بدهکاری ارقام بسیار بزرگ شرکتهای فولادی است که باید برای آن تدابیر لازم اتخاذ شود. وی اضافه کرد: امروز برای تولیدکنندگان سنگآهن دانهبندی، موضوع قیمت جهانی این ماده معدنی اهمیت دارد؛ از سوی دیگر شرایط و شیوه پرداخت متقاضیان داخلی نیز مهم است.

ثبات در قیمت سنگآهن

پیشبینی درباره بازار ماههای آینده از موضوعهای داغی است که فعالان تمامی بخشهای معدنی به دنبال آن هستند اما روند تغییرات در نمودار قیمتی سنگآهن حاکی از آن است که تا پایان سال نباید منتظر اتفاق خاصی در این بازار بود. سیاسی راد اظهار کرد: انجمن سنگآهن ایران پیشبینی کرده امسال رشد و افت قیمت ناگهانی در بازار سنگآهن نخواهیم داشت. وی افزود: انتظار میرود تا پایان امسال سنگآهن داخلی بیشتری فروخته شود و اکنون مذاکراتی با بورس کالا انجام شده که سنگآهن در رینگ داخلی عرضه شود.

عرضه سنگآهن در رینگ داخلی بورس کالا

به گفته سیاسیراد پیشتر سنگآهن در رینگ صادراتی عرضه میشد و درحالحاضر براساس مذاکرههای انجام شده با معاون بورس کالا، بهزودی فروش سنگآهن برای متقاضیان در رینگ داخلی فعال خواهد شد. سیاسیراد در ادامه افزود: وضعیت سیستم پرداخت و نیز قیمت میان تولیدکنندگان شکل رقابتی خواهد داشت و به این ترتیب بازار قابلیت مدیریت پیدا میکند. در اینباره بهرام شکوری، نایب رییس انجمن سنگآهن ایران نیز چندی پیش اظهار کرده است: به اعتقاد وزارت صنعت، معدن و تجارت، معافیتهای صادراتی یا دیگر مشوقها منجر به افزایش صادرات میشود. این در حالی است که نبود قیمت مناسب منجر به صادرات شده است. در واقع نبود قیمت منصفانه باعث شد تا تولیدکنندگان به ویژه در حوزه سنگآهن به صادرات تمایل پیدا کرده و محصول خود را روانه بازارهای خارجی کنند. شکوری معتقد است، کشف قیمت مناسب و منصفانه در بازار سنگآهن میتواند مشکل فعالان این حوزه را برطرف کرده و موانع موجود بر سر راه توسعه زنجیره ارزش را از میان بردارد. بی تردید کشف قیمت مناسب میتواند از طریق بورس کالا انجام شود. شکوری در ادامه تصریح کرد: اعتقاد بر این است که بورس کالا با ارائه قیمت منصفانه میتواند این مشکل را برطرف کند. در واقع میتوان با عرضه محصول به بورس کالا مشکلات را کاهش و محصولات را با قیمت مناسب معامله کرد. رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران با اشاره به عرضه سنگآهن در بورس کالا، بیان کرد: با عرضه محصول به بورس کالا میتوان یک گام مثبت برای شفافسازی و کشف قیمت مناسب برداشت.

هزینه حمل تا ۵۰ درصد قیمت نهایی

موضوع زیرساختهای حملو نقل و میزان کرایههای حمل از دیگر چالشهایی است که بخش معدن به ویژه حوزه سنگآهن با آن روبهرو است. بیشک این موضوع تاثیر بسیاری بر قیمت تمام شده و قدرت رقابتی در بازار دارد. سیاسی راد از دیگر عوامل تعیینکننده قیمت سنگآهن را هزینه حمل دانست و گفت: درحالی که قیمت تمامشده تولید در معدن به علت ساختار زمینشناختی معادن سنگآهن ایران و تمهیدات مدیریتی دوسال گذشته رقابتی است، به علت هزینه حمل بالا، امکان رقابت برای بسیاری از معادن وجود ندارد. وی خاطرنشان کرد: بررسیها نشان میدهد در برخی از معادن تا ۵۰ درصد قیمت نهایی، مربوط به هزینه حمل است. به گفته وی، ضروری است نسبت به سرمایهگذاری لازم در بخش حملونقل ریلی کشور اقدامات لازم انجام شود و این خواسته بسیاری از متخصصان وفعالان این عرصه است.

کشف ذخیره ۲۰۰ میلیون تنی سنگآهن

در کنار موضوعهای یاد شده به عنوان چالشهای حوزه سنگآهن، دولت به دنبال کشف ذخایر جدیدی از سنگآهن است تا بتواند با استفاده از آن هدف تولید ۵۵میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ را محقق کند. سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) نیز از زمان آغاز فعالیت خود در دولت یازدهم به دنبال توسعه اکتشافات معدنی است. یکی از اقدامات خوب این سازمان را میتوان در منطقه سنگان شاهد بود که علاوه بر افزایش ذخایر سنگآهن کشور توانست امنیت را به این منطقه بیاورد. سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران( ایمیدرو) به دلیل اقدامات خود در حوزه اکتشاف توانست جایزه روز ملی صنعت و معدن را کسب کند. سیاسیراد درباره این موضوع بیان کرد: امروز سازمان توسعه ونوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در حوزه اکتشاف فعالیتهایی را اجرایی کرده و براساس اطلاعات منتشر شده، حدود ۲۰۰ میلیون تن ذخیره جدید سنگآهن کشف کردهاند. وی افزود: چنانچه شرایط بازار بهبود پیدا کند، بخش خصوصی نیز تمایل خواهد داشت تا نسبت به سرمایهگذاری به منظور توسعه اکتشافات، اقدام کند. این متخصص براین باور است، سازمان ایمیدرو به عنوان موتور محرک دولت در دولت یازدهم در زمینه توسعه اکتشافها به ایفای نقش پرداخته و انتظار میرود حاصل این فعالیتها به رونق بهرهبرداری از معادن بیانجامد.

چین واردکننده اصلی سنگآهن

به گفته سیاسیراد، چین همچنان بازار گردان سنگآهن جهان است و به عنوان اصلیترین واردکننده سنگآهن خود را در بازار معرفی میکند و در مدت ۴ تا ۵ ماهه گذشته قیمت سنگآهن افزایش یافته و روند کاهشی آن متوقف شده و امسال در بعضی از روزها تا سطح هر تن ۶۰ دلار نیز معاملات انجام شده است. براساس اطلاعات منتشر شده، اکنون سهم بخش خصوصی از معادن سنگآهن کشور حدود ۱۰ درصد است و اوج استخراج و تولید سنگآهن از سوی این بخش ۱۴ میلیون تن بود. سال گذشته از کل تولید ۳۵/۴میلیون تنی سنگآهن، سهم بخش خصوصی ۵ میلیون تن اعلام شد. میزان ذخایر سنگآهن شناسایی شده پیش از فعالیت دولت یازدهم ۵/۱ میلیارد تن اعلام شده بود که از این رقم حدود ۷/۳ میلیارد تن ذخیره قطعی و بقیه احتمالی برآورد شد.
معادن سنگآهن سنگان (خراسان رضوی)، گلگهر (کرمان) و چادرملو (یزد) بزرگترین معادن سنگآهن کشور معرفی شدهاند.