غریبگی اقتصاد ایران با گارانتی

موضوع به همین جا ختم نمیشود و حتی به تولید بارکد و شماره سریال هم میرسد. بدون شک تنها راه شناخت گارانتی اصل از تقلبی هولوگرام است که بعید نیست روزی هم فرا برسد که هولوگرام هم تولید شود. گارانتی در ایران واژه غریبی است و یک شوخی تلخ محسوب میشود.

شاید اولین اولویتهای خرید برای بسیاری از ایرانیان، ضمانتنامه کالا یا همان گارانتی است که همه به آن واقفند. در چند سال اخیر گارانتی در ایران از چند جنبه مشکلساز شده است. ابتدا اینکه برخی گارانتیها معتبر نیستند و ضمانتنامه جعلی روی آنها چسبانده میشود. نکته بعدی آنکه فروشندگان گارانتیها و ضمانتهایی به خریداران میدهند که یا توانایی ارائه خدمات مربوطه را ندارند یا به عمد خدمات لازم برای تعویض یا تعمیر کالا را ارائه نمیدهند. به طور کلی، ضمانتنامه‎های تقلبی یا جعلی در سالهای اخیر به بسیاری از بازارهای ما رخنه کرده است.

بازار گوشیهای تلفن همراه یکی از بازارهایی است که در آن گارانتی هیچ معنایی ندارد. لوازم خانگی نیز از جمله بخشهایی است که بیشتر شهروندان با عدم خدماترسانی درست آنها برخورد داشتهاند، به طوری که سال گذشته رئیس اتحادیه لوازم خانگی با انتقاد از خدمات نامناسب پس از فروش لوازم خانگی که در صدر شکایت مردمی قرار دارد، گفت: فقط ۲۵ درصد گارانتی لوازم خانگی معتبر است.

محمد طحانپور در مورد علت عدم ارائه خدمات مناسب پس از فروش توسط برندهای وارداتی لوازم خانگی، اظهار داشت: لوازم خانگی وارداتی معمولا به دو شکل وارد کشور میشود. یکی توسط شرکتهای بزرگ و خوشنام که به نوعی شرکت مادر محسوب میشوند و هر یک در داخل کشور نمایندهای رسمی برای ارائه خدمات دارند. به گفته او مشکل از آنجا شروع میشود که برخی افراد چه بهصورت واردات رسمی موازی و چه بهصورت قاچاق اقدام به واردات برندهای مختلف لوازم خانگی میکنند، بدون آنکه این لوازم گارانتی داشته باشد. یادمان هست که در اوج تحریمهای ۱۰ سال اخیر، لوازم خانگی آمریکایی، ایتالیایی، آلمانی و فرانسوی با ترفند های عجیب و غریب وارد ایران میشدند. اغلب بر روی این کالاها برچسب بزرگترین برند های صنعتی جهان دیده و ضمانتنامه هایی معتبرتر از خود کالا هم روی آن زده میشد. در این میان نکته ای که گویا در منطقه تاریک این صنایع قرار گرفته بحث معروف گارانتی فروشی است. به طور کلی گارانتی آبرو و اصالت هر کالاست که خریداران با توجه به اصالت کالای خریداری شده پول پرداخت میکنند. وقتی مشتری میبیند اصالت کالا با برچسبی از برند معروف و ضمانتنامه مشهور همراه است، این تردید به دل خریدار راه پیدا نمیکند که کالا یا گارانتی تقلبی باشد.

سوالی که مطرح میشود آن است که چرا این موضوع باعث نمیشود کسی درباره اصالت کالا تردید کند؟ فرض کنید به یک فروشگاه لوازم خانگی فروشی رفته اید. با این تصور که امکان تقلبی بودن کالا وجود دارد، از فروشنده سوال میکنید که چطور میتوانم از اصالت کالا مطمئن باشم؟ فروشنده زیرک در برابر پرسش شما از شماره سریالی یاد میکند و ضمانتنامهای بلند بالا و به ظاهر معتبر برای شما تنظیم میکند تا تردید شما برطرف شود. به گفته رئیس اتحادیه لوازم خانگی این افراد اقدام به چاپ کارتهای گارانتی تقلبی بدون هیچ پشتوانهای میکنند و سپس با هماهنگی با یکی از تعمیرگاههای متفرقه ارائه خدمات مشتریان را به نام گارانتی برعهده میگیرند، غافل از اینکه اگر مشتری با کوچکترین مشکلی مواجه شود، خبری از ارائه خدمات بدون هزینه نیست و گاهی فرد برای تامین قطعه مورد نیاز با مشکل مواجه میشود.

گارانتیهایی که با بارکد و شماره سریال طراحی میشود!

درباره اینکه آیا چنین گارانتیهای تقلبی وجود دارد یا خیر، کافی است به برخی چاپخانه‎های بهارستان و خیابان ظهیرالاسلام مراجعه کنید. برخی چاپخانهها، البته نه همه آنها، در بازار اقدام به چاپ شماره سریال و برگ گارانتی میکنند. جعل مهر شرکت نیز کار سختی نیست. طرح مهر را آماده کنید و به یکی از کارگاههای مهرسازی ارائه دهید و یک مهر ژلاتین و حتی برجسته تحویل بگیرید.

یکی از مسئولان چاپخانه ای در ظهیرالاسلام درباره نحوه چاپ گارانتی میگوید: ما به دلیل آنکه با شرکتهای معتبر کار میکنیم، سفارش های برگ گارانتی را بررسی میکنیم و سپس چاپ میکنیم، اما برخی چاپخانه ها هستند که اقدام به چاپ هر گارانتیای میکنند.

او در جواب سوالی مبنی بر اینکه شماره سریال هم چاپ میکنید، عنوان میکند: باید شماره سریال هر کالا بررسی شود و سپس به چاپ برسد. چاپخانههایی هستند که فایل اکسل کدهایی را دریافت میکنند و تک تک روی برگ گارانتیهای چاپشده میزنند.

این مسئول در چاپخانهای معتبر اظهار میکند: ما هولوگرام شرکتهای معتبر را دریافت میکنیم و بر روی گارانتیها میچسبانیم. هولوگرامها نشاندهنده آن هستند که کالا اصل است. خریداران ابتدا باید به داشتن هولوگرام کالاها توجه داشته باشند و اگر هولوگرامی روی کالا نبود، شماره سریال را با شرکت ثبت شده در گارانتی چک کنند. در غیر این صورت گارانتی معتبر نیست و نباید آن کالا را خریداری کرد. او میگوید: مجوزی برای طراحی و چاپ لوگو گارانتی شرکتی وجود ندارد و چاپخانه‎ها باید خودشان اعتبارسنجی را انجام دهند. البته برای طراحی بارکد نیز نرمافزارهایی وجود دارد که بارکد را طراحی میکند و روی کالا چسبانده میشود. اگر به گفته این مسئول چاپخانه، این ترفند ها واقعی باشد، دیگر پیدا کردن کالای اصلی و قاچاق غیرممکن است.

کلاه گشادی به نام گارانتی بر سر مردم

نکته قابل توجه این است که بسیاری از شهروندان تا زمانی که کالای خریداری شده خراب نشود، سراغ گارانتی نمیروند. اگر زمانی که کارت گارانتی را تحویل میگیرند از صحت و اعتبار آن مطمئن شوند، دیگر مشکلی در بازارهایمان وجود نخواهد داشت. مشتریان به محض آنکه کالا پس از چند ماه دچار مشکل میشود، با شماره درجشده روی کارت گارانتی تماس میگیرند و با مواضع و دردسرهای مختلفی روبهرو میشوند و در نهایت ترجیح میدهند کالای خود را دور بیندازند و یک دستگاه جدید بخرند.

یکی از خریداران چنین کالاهایی درباره گارانتیهای تقلبی میگوید: بعد از چند ماه که برای گارانتی با شماره درج شده روی برگ گارانتی تماس گرفتم، دریافتم کالایی که خریداری کردم هیچ جا ثبت نشده است.

او تصریح میکند: وقتی تحقیق کردم تا ببینم شمارهای که روی گارانتی بوده برای کجاست، دیدم این شماره مربوط به کارخانه اصلی است.

برخی دیگر میگویند: گارانتیهای تقلبی با چند تعمیرکار بیکار صحبت میکنند و شماره آنها را به عنوان تکنسین شرکت معتبر روی برگ گارانتی درج میکنند. وقتی هم تعمیرکار برای تعمیر دستگاه مورد نظر میآید، اجرت تعمیر را از خریدار میگیرد. درباره تعویض قطعات کالا یا دستگاه نیز صاحبخانه یا اداره پول را تقبل میکند. درباره گوشی تلفن همراه هم همین موضوع صادق است. کافی است با دقت به مغازههای گوشیفروشی بازار توجه کنید. صدها نام گارانتی با فونت بزرگ روی ویترین گوشیفروشیها میبینید. اما کافی است گوشی شما مشکل پیدا کند. اینجاست که همه چیز تغییر میکند. فروشندگان تلفن همراه در این مواقع چند عبارت را عنوان میکنند:

۱- مشکل موبایلتون نرمافزاریه و شامل شرایط گارانتی نیست.

۲- لوازم جانبی اصلا ضمانت نداره.

۳- گوشی لمسی وقتی خراب شد، باید بندازی دور.

۴- ما دیگه گارانتیهای این شرکت رو پشتیبانی نمیکنیم.

۵- موبایلی که آب خورده باشه، دیگه ضمانت قبول نمیکنه.

۶- ضربه خوردگی به ما مربوط نمیشه.

۷- گوشی شما اصلا گارانتی نداره.

۸- مهلت گارانتی شما تمام شده و هزاران حرف بیدلیل دیگر. اینها پاسخ فروشندگانی است که گوشی خرابتان را برای تعمیر نزد آنها میبرید.

نکته جالب این است که در مراکز تجاری و عظیم سطح شهر مثل پاساژ علاءالدین، با وجود دهها نوع گارانتی رنگارنگ، حدود ۶۰ درصد از مغازهها تعمیراتی هستند و اتفاقا کسب و کار خوبی هم دارند. اینجاست که باید گفت گارانتی در ایران بیشتر به یک شوخی تلخ شبیه است تا اعتبار و آبروی کالا. به عبارت دیگر شهروندان پول گارانتی میدهند تا کالایشان را دور بیندازند؛ پول بده تا کلاه سرت بگذارم.