نیمه دوم سال نقطه عطف بورس؟

اتمام شهریور ماه و رفع نگرانی از تسویه اعتبارات کارگزاران در کنار جذاب شدن قیمت برخی از سهام با نزدیک شدن به کفهای حمایتی میتواند زمینهساز تغییر در مسیر معاملات بورس تهران به سمت رونق شود. البته برخی کارشناسان معتقدند اگر این بهبود روند با هیجان همراه شود پایدار نیست و مجددا بازگشت به رکودی فراگیر را به همراه خواهد داشت. شاخص کل بورس تهران در معاملات روز یکشنبه رشد بسیار اندکی را به ثبت رساند و به حرکت خود در کانال 76 هزار واحدی ادامه داد. ارزش معاملات نیز به کمتر از 70 میلیارد تومان رسید. موضوعی که از اوایل شهریور کاملا مورد انتظار بود. از این رو روند کنونی بورس تهران نیز چندان غریب نیست.

بارها به الگوهای تکراری حرکت شاخص در سالهای گذشته اشاره شده است. بر این اساس از ماههای قبل انتظار فرورفتن معاملات به حالت رکودی وجود داشت. حالت مشابه فضای رکودی کنونی پیش از این نیز برای بازار سهام رخ داده بود. آنچه در سالهای گذشته مشخص است رشدهای پرشتاب، نزول شاخص را به دنبال داشته است. شاخص در دوره نزولی خیزهای کمتوانی را برای رشد برمیدارد ولی از ثبت رشدهای پایدار ناتوان است. در این شرایط حمایتهای مصنوعی نیز دردی از معاملات دوا نمیکند و تنها عمق رکود را افزایش میدهد. در روند تاریخی معمولا با قرار گرفتن بازار در حالت رکودی تمایل نسبت به خرید و فروش سهام به شدت کاهش مییابد و در این شرایط سهامداران انتظار برای یک نقطه عطف را به فروش سهام خود ترجیح میدهند. در شرایط کنونی به نظر میرسد بازار به آخرین مرحله در این سیکل رسیده است. پایان تابستان شاید نقطه عطفی در معاملات سهام باشد. البته این تغییر روند بازار پس از کمنوسانی لزوما در جهت صعودی نیست.

جهتگیری در فصل تازه بورس

همانطور که انتظار میرفت در هفتههای پایانی تابستان رکود بازار شدیدتر از قبل ادامه یافت. از ابتدای شهریور احتمال فشار فروش در پایان سال مالی کارگزاریها و الزام مشتریان این نهادها برای تسویه اعتبارات مهمترین موضوع مورد توجه بازار بود. در شرایط کنونی که به هفته پایانی شهریور نزدیک شدهایم روند تاریخی نشان داده که معمولا آنهایی که قصد تسویه اعتبارات خود را دارند تا قبل از رسیدن به هفته پایانی این کار را انجام میدهند. در نتیجه هفته پایانی برخلاف انتظارات با حذف فشار اعتبارات روند مثبتی را در پیش میگیرد. با این حال آنچه مشخص است رکود کنونی بازار دلیلی فراتر از تسویه اعتبارات را به دوش میکشد و این موضوع تنها توانسته رکود را بیشتر کند.

به نظر میرسد با رسیدن به پایان تابستان بازار سهام دیگر تحمل روند کمنوسان کنونی را نداشته باشد (مطابق با روند تاریخی). همچنان عوامل بنیادی برای حمایت از قیمت سهام ضعف دارند، بر این اساس احتمال رشد قیمت سهام نیز اندک است، با این حال هیجان نیز عامل موثری است که البته این عامل نیز به سختی میتواند بر ضعف عوامل بنیادی چیره شود. احتمال دیگر افزایش فشار فروش با خسته شدن سهامداران از رکود بازار است. در این میان افق سرمایهگذاری رابطه مستقیمی با این موضوع دارد. سهامدارانی که برای سودگیری در مدت زمان کوتاه سهم خریده باشند، زودتر از همه اقدام به فروش میکنند. گرچه ممکن است شاخص بار دیگر بر مدار نزولی قرار گیرد اما باید در نظر داشت که احتمال نزول شدید هم نمیتوان برای شاخص متصور بود، زیرا همچنان خوشبینی به آینده اقتصاد کشور با وجود رکود فعلی وجود دارد که میتواند کفهای قدرتمند در برابر قیمت سهم ایجاد کند. در این شرایط احتمال رسیدن به یک کف بسیار قدرتمند و انتظار برای یک محرک واقعی وجود خواهد داشت.

دامنه نوسانات خودروییها به سمت صفر

از ابتدای سال و پس از پایان رالی پرشتاب و بدون پشتوانه بنیادی گروه خودرویی انتظار نزول قیمت سهام در این گروه وجود داشت. نزول قیمت سهام تا جایی ادامه پیدا کرد که حتی خوشبینترین کارشناسان به سهام خودرویی نیز در شرایط کنونی از موضع خود پا پس کشیده و دیگر اعتقادی به رشد قیمت سهام این گروه ندارند.رشد قیمت سهام خودروییها در سهماه پایانی سال گذشته در ابتدا تایید عمومی بازار را به دنبال داشت. اما رشد نمادهای این گروه بیوقفه ادامه پیدا کرد و حتی سقف انتظارات خوشبینترین کارشناسان بازار را نیز در هم شکست. گرچه برخی کارشناسان در اوج قیمت سهام خودرویی نیز با تردید درباره حباب قیمتی اظهارنظر میکردند، اما آنها نسبت به پیشخور شدن خوشبینیهای موجود برای بهبود وضعیت این صنعت در سالهای آینده بهطور کلی همعقیده بودند.

در نتیجه شاخص گروه خودرویی سال 95 را در قله تاریخی خود آغاز کرد. در این میان تلنگری از ضعف عوامل بنیادی در قیمتهای سهام خودروییها باعث شد که از نقطه اوج در مسیر پرشتاب نزولی قرار گیرند. شدت نوسانات گروه خودرویی در ابتدای روند نزولی زیاد بود. این موضوع شرایط را برای نوسانگیران کوتاهمدت فراهم ساخت. با این حال مطابق با انتظار به تدریج سهام خودرویی که زمانی لیدر رشدهای پرشتاب شاخص بازار سهام بودند (زمستان سال گذشته)، افتهای پی در پی را در پیش گرفتند. از اوایل اردیبهشت و با مشاهده بیتاثیری اخبار هیجانی بر سهام این گروه انتظار ادامه افت قیمت سهام وجود داشت. علاوه بر این شدت نوسانات نیز مطابق با انتظار افت محسوسی داشته است با این حال همچنان عدهای در سهام این گروه به دنبال نوسانگیری هستند. در حالیکه خودروییها از میانه شهریور بار دیگر با اخبار بر مسیر صعودی قرار گرفتند اما این رشدها پایدار نبود.

روز شنبه نیز نمادهای بزرگ گروه خودرویی در میان نمادهایی بودند که بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص گذاشتند. روز یکشنبه اما بار دیگر سهام خودروییها رشدهای اندکی را به ثبت رساندند و شاخص این گروه با ثبت رشد 1/8 درصدی، در میان گروهها با بیشترین اثر مثبت بر شاخص حضور داشتند. در معاملات یکشنبه «خساپا» با رشد 2/1 درصدی و «خودرو» با رشد 2/5 درصدی به ترتیب در قیمتهای پایانی 115 و 309 تومان معاملات را به پایان رساندند. قیمت آخرین معاملات این نمادها از قیمتهای پایانی کمتر بود. گرچه حقوقیها در سمت خرید این نمادها مشارکت داشتند اما از سوی دیگر نیز شاهد فروش این دسته از معاملهگران بودیم. بهنظر میرسد اندک رشد قیمتی سهام این گروه را حتی پس از ریزشهای ماههای اخیر بهعنوان فرصتی برای خروج از این نمادها شناسایی میشود . از این رو موج میرای نوسان این گروه به سمت صفر در حال حرکت است.

گروه خودرویی همچنان صدرنشین جدول حجم و ارزش معاملات گروههای مختلف بورسی است. روز یکشنبه نیز بیش از 30 درصد از ارزش معاملات کل بازار در این گروه متمرکز شده بود. البته این موضوع پس از نوسانات شدیدی که این گروه در فصلهای قبل تجربه کرد، چندان عجیب نیست، زیرا سرمایههای زیادی به این گروه جذب شده و آرامش این سرمایهها در سهام این گروه به گذر زمان نیازمند است.

باتلاق رکودی در هفتههای پایانی شهریور

ارزش معاملات در معاملات یکشنبه به سطح نازل 69 میلیارد تومان رسید. افت اینچنینی ارزش معاملات خاطرات فضای رکودی سهام در سالهای اخیر را زنده میکند. بار دیگر انتظارات از تکرار سناریوی رکودی (از اوایل مرداد وضعیت بازار، گسترده شدن سایه چنین رکودی را هشدار میداد) بازار سهام به وقوع پیوست. پس از حمایتهای چشمبسته و بیمنطق حقوقیها از سهام به نظر میرسد که بازار به یک باتلاق رکودی تبدیل شده است. در این فضا که برای اهالی بورس تهران چندان غریبه نیست معاملهگران با سبدی از سهام منفی، با مشاهده یک سهم مثبت به دنبال فروش آن به دلایل مختلف برمیآیند. نیاز به نقدینگی در پایان فصل تابستان یا انتظار برای افتهای بیشتر قیمتی سهام و خرید در قیمتهای پایینتر را میتوان از دلایل چنین تصمیمگیریهایی دانست. استدلال دیگر نیز در این میان میتواند کشیده شدن همین تکسهمهای مثبت به فضای رکودی و افت قیمت در روزهای آتی باشد.

این هراس در میان این سهامداران وجود دارد که رکود عمیق بازار همین نمادهای مثبت را هم به دامن خود بکشاند و دیگر فرصتی برای خروج حتی در این نمادها نیز وجود نداشته باشد. در حالیکه این نگاه بیشتر به سرمایهگذاران کوتاهمدت اختصاص دارد، سرمایهگذارانی که پیش از این به دنبال کسب سود در بازه کوتاهمدت به سهام وارد شدهاند و در شرایط نزول بازار فرار را بر قرار ترجیح میدهند. باید توجه داشت اگر سهمی با یک پشتوانه بنیادی خریداری شود حتی در رکودیترین وضعیت بازار و افت شدید قیمت سهم نیز سهامدار به خرید خود اطمینان دارد. البته چنین خریدهایی به تحلیلهای عمیقی نیاز دارد که به ندرت در فضای کمتحلیل و معاملات حسی بازار ما بهچشم میخورد.

تغییر جلد هیجان در بازار

نوسانات شدید قیمتی «مرقام» و فضای پرتلاطم کنونی گروه رایانه خاطرات رشدهای عجیب گروه خودرو در سهماه پایانی سال گذشته را زنده میکند. در حالیکه همچنان کارشناسان دلیلی برای چنین رشدهایی پیدا نمیکنند، شباهت زیادی میان روند شاخص این گروه و خودرو مشاهده میشود. گروه خودرویی در پایان سال گذشته با رشدهای قیمتی گروه سایپا بر مسیر صعودی قرار گرفت و سایر نمادهای گروه نیز با این فضا همراه شدند. در شرایط کنونی نیز رشدهای بیمحابای نمادی مانند «مرقام» به نظر میرسد سایر نمادهای این گروه را با خود همراه کرده است. البته اخبار دیگری نیز در این میان برای هر یک از این نمادها به گوش میرسد اما به نظر میرسد این خبرها تنها بهانهای برای داغ کردن سهم باشند.

به نظر میرسد احتمال تکرار سناریویی که برای کنتورسازی ایران در پایان سال گذشته رخ داد و سود این شرکت ناگهان جهش عجیبی را با ورود به حوزه تامین صندوقهای فروشگاهی (برای ساماندهی اخذ مالیات از صنوف) تجربه کرد، هیجان را در میان خریداران سهام گروه رایانه بهخصوص «مرقام» ایجاد کرده است. در حالیکه فراخوان برای شرکت در این طرح بزرگ منتشر شده است اما بارها مدیران ایران ارقام به عدم ورود این شرکت به این حوزه اشاره کردهاند. مدیران این شرکت از تریبونهای مختلف به این موضوع اشاره کرده و گفتهاند که سود این شرکت تغییری نخواهد کرد اما همچنان شایعات پیرامون این شرکت وجود دارد و سایه خود را بر سر قیمت سهام نگه داشته است.

البته در این میان درج محصولات صندوق فروشگاهی در سایت این شرکت باعث شده که احتمال هرچند اندک فروش این دستگاهها و تغییرات چشمگیر سودآوری، سهام این شرکت را داغ نگه دارد. البته مدیرعامل در این خصوص بهطور واضح به تامین تجهیزات صندوق فروشگاهی بهصورت محدود اشاره کرده است و گفته که تغییرات شدید سودآوری از این منظر محتمل نیست. با این حال شایعات موجود با حضور پولهای هوشمند میتوانند قیمت یک سهم را از حالت معمول خارج کنند. این موضوع خود برای ارسال سیگنالهای خرید از سوی تکنیکالیستها کافی است. حال اگر در نهایت ایران ارقام حتی با تغییر سودآوری مواجه نشود، سهامداران این شرکت سود کافی را بردهاند، در این شرایط قسمت زیان ماجرا برای خریداران کنونی باقی خواهند ماند. این قسمت نیز میتواند وجه شبه دیگری میان وضعیت آتی گروه رایانه و وضعیت کنونی گروه خودرو باشد. در حالیکه بازار برای نسبت قیمت به درآمد آتی سهام این گروه را ارزشگذاری میکند با مشاهده عدم تغییر خاص در سودآوری شرکت، سقوط قیمتی مورد انتظار است.

روز گذشته «مرقام» در ابتدا با عرضه صف خرید مواجه شد و تا دامنه منفی 4 درصد نزول کرد. پس از آن در پایان معاملات بار دیگر تا بیشینه قیمت روزانه رشد کرد. حال میتوان دو احتمال را در نظر گرفت، نخستین مورد اخبار رانتی پشتپرده در این شرکت و رشد عجیب سودآوری با وجود شفافسازی مکرر مدیران این شرکت در ماههای آتی یا سیگنالهای تکنیکال از ادامه رشد قیمتی بیتوجه به وضعیت بنیادی شرکت که خود این سیگنالها میتواند با حضور پولهای هوشمند روی نمودار چارتیستها بهوجود آمده باشد.

در شرایط کنونی به نظر میرسد باید در انتظار بود که سود این شرکت با شفافسازیهای آتی تغییر خواهد کرد یا خیر. نسبت قیمت به درآمد این شرکت بیش از 22 است که این مقدار حدود 15 واحد از میانگین بازار و همچنین 13 واحد از میانگین گروه رایانه بیشتر است. «مرقام» همچنین پس از شفافسازی مدیران شرکت مبنی بر عدم تغییر سودآوری رشد نزدیک به 40 درصدی را به ثبت رسانده است. عدم رشد سود افت شدید قیمت را در صورت کسر به منظور متعادل ساختن وضعیت سهام شرکت با واقعیت به دنبال خواهد داشت.