غول‌های نفتی آینده ایران کدامند؟

پنجم آذرماه سال گذشته، شیوهنامه تعیین صلاحیت شرکتهای اکتشاف، توسعه و تولید از میدانهای نفت و گاز کشور از سوی بیژن زنگنه، وزیر نفت ابلاغ و در آن تصریح شد در شرایط عمومی، ساختار و الگوی قراردادهای جدید بالادستی نفت، پیشبینی شده است که افزون بر استفاده حداکثری از ظرفیتهای سازندگان داخلی برای تامین تجهیزات و کالاهای مورد نیاز پروژهها و نیز بهرهگیری از ظرفیتهای پیمانکاران داخلی برای اجرای پروژههای نفتی و انجام عملیاتی مانند حفاری و تکمیل چاهها در دریا و خشکی، از اهرم و امکان امضا و اجرای این نوع از قراردادها برای تاسیس و تقویت ظرفیتهای مدیریتی و فناوری کشور برای اجرای پروژههای بزرگ نفتی در حوزه اکتشاف و تولید حداکثر بهره ممکن گرفته شود؛ از این رو تاسیس شرکتهای EP در بندهای متعدد شرایط و الگوی جدید قراردادهای نفتی مورد توجه و اهتمام قرار گرفته است.

در نهایت قرار شد این شرکتها در قالب سه سطح مدل ارزیابی شوند که مدل اولیه، مدل غربالگری، مدل دوم، مدل پیش ارزیابی و مدل سوم، مدل ارزیابی است که بر اساس آن، صلاحیت و توانمندی شرکتهای داوطلب در کارگروههای ویژه ای که تعیین شده است، بررسی شده و فهرست نهایی به شرکتهای خارجی معرفی شود.

اعلام اسامی شرکتهای اکتشاف و تولید توسط وزارت نفت

فراخوان شناسایی و ارزیابی شرکتهای ایرانی متقاضی فعالیت در حوزه اکتشاف و تولید ٢٨ اردیبهشت ماه امسال اعلام شد و در اواسط تیرماه وزارت نفت پس از ارزیابی شرکتهای متقاضی برای فعالیت در قالب شرکتهای اکتشاف و تولید (EP)، هشت شرکت را به عنوان شرکتهای ایرانی صاحب صلاحیت در این حوزه تعیین و معرفی کرد.

پتروپارس، مهندسی و ساختمان صنایع نفت (OIEC)، انرژی دانا، توسعه پتروایران، گروه مپنا (شرکت نفت و گاز مپنا)، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (شرکت مدیریت طرحهای صنعتی ایران) و ستاد اجرایی فرمان امام (ره) (شرکت توسعه نفت و گاز پرشیا)، شرکتهایی بودند که به گفته محمدرضا مقدم، معاون وزیر نفت در امور پژوهش و فناوری و سرپرست معاونت امور مهندسی وزارت نفت توانستند از بین ۳۷ شرکت حدنصابهای لازم را در ارزیابیهای صورت گرفته کسب کنند.

مقدم مجددا در اواخر هفته گذشته ضمن معرفی سه شرکت دیگر به نامهای سرمایه گذاری غدیر، شرکت گسترش انرژی پاسارگاد و شرکت پتروگوهر فراساحل کیش اظهار کرد در ماده چهار مدل جدید قراردادی صنعت نفت ایران بر انتقال و ارتقای فناوری در حوزه عملیات بالادستی نفت و اجرای طرحهای بزرگ و توانمندسازی شرکتهای ایرانی برای اجرای پروژه های بزرگ داخلی و نیز حضور در بازارهای منطقه ای و بین المللی تاکید شده است که به این منظور، در هر قرارداد بر براساس شرایط، شرکتهای صاحب صلاحیت ایرانی با تایید کارفرما، به عنوان شریک شرکت یا شرکتهای معتبر نفتی خارجی حضور دارند و با حضور در فرآیند اجرای قرارداد، امکان انتقال و توسعه دانش فنی و مهارتهای مدیریتی و مهندسی مخزن به آنها میسر میشود.

غولهای آینده نفتی ایران کدامند؟

بررسی سوابق اجرایی شرکتهای ایرانی تأیید صلاحیت شده به عنوان شرکتهای E P نشان میدهد که این شرکتها در سه فاکتور تأمین مالی، مطالعات پایه و تکمیلی، و همچنین مدیریت کلان پروژه تجاربی دارند که اکثر قریب به اتفاق این تجارب با موفقیت به انجام رسیده است.

پتروپارس

شرکت پتروپارس یکی از شرکت های اکتشاف و تولید بود که صلاحیت آن توسط وزارت نفت تایید شد. این شرکت همزمان با توسعه اولین فاز پارس جنوبی و با هدف ارتقا و بهرهگیری از توان و تجربه پیمانکاران داخلی و انتقال دانش مدیریت پروژه و فناوری روز دنیا به داخل کشور، در تاریخ  ۷ بهمن ۱۳۷۶ تاسیس شد و در حال حاضر ۱۰۰%  سهام این شرکت متعلق به شرکت نیکو(NICO) از شرکتهای وابسته به شرکت ملی نفت ایران (NIOC) است. 

شرکت مهندسی و ساختمان صنایع نفت

مهندسی و ساختمان صنایع نفت (OIEC)شرکت دیگری است که برای اکتشاف و تولید مورد تایید وزارت نفت قرار گرفت. شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران، عهده دار اجرای کلیه طرح های زیر بنایی در بخش پایین دستی صنعت نفت اعم از پالایشی، ذخیره سازی و انتقال و توزیع نفت خام و فرآورده های نفتی در سراسرکشور است.فعالیت این شرکت از سال های گذشته، با طراحی و احداث انبارهای نفت و جایگاه های فروش مواد نفتی آغاز شد و با ایجاد پالایشگاه اول تهران و خطوط لوله سراسری نفت و گاز در طول سال های دهه ۱۳۴۰ با عنوان مدیریت طرحهای مخصوص  درشرکت ملی نفت ایران تداوم یافت.

شرکت انرژی دانا

شرکت انرژی دانا که یک شرکت سرمایهگذاری خصوصی، در بخش بالادستی نفت و گاز است، که در سال ۱۳۷۸ تأسیس شده و  در زمینه اکتشاف، توسعه و استخراج نفت خام و گاز طبیعی فعالیت میکند.انرژی دانا که از شرکت های مورد تایید وزارت نفت برای اکتشاف و تولید است در سالهای گذشته، با به کارگیری تجهیزات روز دنیا، به جمع اپراتورهای حفاری فراساحلی به ایران وارد شده است.

شرکت توسعه پتروایران

شرکت توسعه پتروایران، شرکت دیگری است که توسط وزارت نفت برای اکتشاف و تولید مورد تایید قرار گرفت. این شرکت، شرکت خدمات نفت و گاز ایرانی است، که در زمینه اکتشاف و توسعه میادین نفت و گاز، ارائه خدمات سرچاهی و حفاری، تأمین کالا و احداث خطوط لوله انتقال نفت و گاز در مناطق خشکی و دریایی، فعالیت میکند. پتروایران، یک شرکت تابعه از شرکت نیکو است که از شرکتهای فرعی شرکت ملی نفت ایران بهشمار میآید.

شرکت نفت و گاز مپنا

از دیگر شرکتهای دارای صلاحیت در زمینه اکتشاف و تولید شرکت نفت و گاز مپنا است که از سال ۱۳۸۶ فعالیتهای رسمی خود را آغاز کرد. گروه مپنا که یک مجموعۀ دانشبنیان محسوب میشود. در دو دهۀ گذشته و به تناسبِ توسعۀ کسبوکارهای جدید، گروه مپنا از پنج بخش اصلی و ۴۱ شرکت زیرمجموعه برخوردار شده است. به موازات توسعۀ شرکتهای فعال در صنعت برق و نیرو، یا صنعت حمل و نقل ریلی، هماکنون تعدادی از شرکتهای زیرمجموعۀ گروه مپنا به صورت تخصصی در حوزۀ نفت و گاز فعالیت دارند.

مشارکت در توسعه فاز ۱۳ میدان گازی پارس جنوبی، توسعه فاز ۱۴ میدان گازی پارس جنوبی، توسعه پالایشگاه اصفهان، توسعه فاز ۱۵ و ۱۶ میدان گازی پارس جنوبی، توسعه پالایشگاه فاز ۱۹ پارس جنوبی، تامین و ساخت توربوکمپرسورهای فازهای ۲۲-۲۴ پارس جنوبی، تأمین ۱۰۰ واحد توربوکمپرسور برای خطوط انتقال گاز سراسری و حفاری مناطق نفتخیز جنوب – تامین دو دستگاه دکل حفاری نوع HP ۲۰۰۰ جهت عملیات حفاری در میادین نفتی از سوابق اجرایی گروه مپنا در حوزه نفت و گاز است.

قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا

قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا که در سال ۱۳۶۸ توسط سپاه ، بر مبنای اصل ۱۴۷ قانون اساسی و در راستای اوامر رهبر معظم انقلاب تاسیس شد نیز جزو شرکت های مورد تایید وزارت نفت برای اکتشاف و تولید است.

مشارکت در پروژه های احداث ایستگاه جدید تزریق گاز گچساران، طراحی نهایی عملیات برداشت داده های لرزه نگاری سه بعدی میدان نفتی بند کرخه، اجرای عملیات لرزه نگاری در منطقه میدان نفتی آزادگان شمال، انجام عملیات لرزه نگاری سه بعدی تیماب - چنگوله، پروژه پالایشگاهی فاز های ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی (عسلویه)، احداث تاسیسات آبگیر مجتمع پتروشیمی کاویان، احداث تاسیسات آبگیر مجتمع اوره و آمونیاک پتروشیمی پردیس، تلمبه خانه شهید چمران اهواز، تلمبه خانه های جدید نفت خام ری – تبریز و ساخت و نصب مجتمع الفین پنجم عسلویه بخشی از سوابق اجرایی قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) است.

شرکت مدیریت طرحهای صنعتی ایران

سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (شرکت مدیریت طرحهای صنعتی ایران) شرکت دیگر تایید شده برای اکتشاف و تولید است که  در سال ۱۳۵۱  تحت عنوان "شرکت خانهسازی تبریز" با هدف احداث بناهای مسکونی تاسیس شد. در سال ۱۳۶۶ بر اساس تصمیمات اتخاد شده توسط صاحبان سهام زمینه های فعالیت های شرکت از محدوده فعالیتهای ساختمانی فراتر رفته و به شرکت IPMI به عنوان پیمانکارعمومی(GC) تحت پوشش سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (IDRO) که صددرصد سهام شرکت به آن تعلق دارد، تغییر نام یافت. در حال حاضر فعالیت اصلی شرکت در زمینههای انرژی نظیر نفت، گاز، پتروشیمی و پروژههای نیروگاهی است.

شرکت توسعه نفت و گاز پرشیا

ستاد اجرایی فرمان امام (ره) (شرکت توسعه نفت و گاز پرشیا)، که در ۳۱ مرداد ۱۳۸۴ به شماره ۲۵۲۹۲۵ در اداره کل ثبت شرکتها و موسسات غیرتجاری استان تهران با شخصیت حقوقی سهامی خاص به ثبت رسیده از شرکت دیگر دارای صلاحیت اکتشاف و تولید است که توسط وزارت نفت معرفی شد. در ۲۹ تیرماه ۱۳۸۹  مالکیت ۱۰۰ درصد سهام شرکت، به هلدینگ گروه توسعه انرژی تدبیر از زیرمجموعه های گروه اقتصادی تدبیر منتقل شد .این شرکت با هدف انجام فعالیت های پایین دستی و بالادستی نفت و گاز از قبیل اکتشاف، حفاری، ذخیره سازی گاز، توسعه میادین نفتی بصورت EPC، ایجاد پیمانکاری پالایشگاه و صنایع نفت و گاز و پتروشیمی تاسیس شد.

شرکت سرمایهگذاری غدیر

شرکت دیگر دارای صلاحیت تولید و اکتشاف، شرکت سرمایه گذاری غدیر است که در سال ۱۳۷۰ با نام اولیه شرکت سرمایه گذاری بانک صادرات(سهامی خاص) و با مالکیت بانک صادرات ایران با سرمایه اولیه ۱۰ میلیارد ریال تاسیس شد. این شرکت در سال ۱۳۷۴ به سهامی عام تبدیل شده و در همان سال در بورس اوراق بهادار پذیرفته شد. پس از انتقال سهام ۱۲۴ شرکت ازبانک صادرات ایران به این شرکت در سال ۱۳۷۵ به منظور اصلاح ساختار مالی، نام شرکت به سرمایه گذاری غدیر تغییر یافت.  با انتقال مالکیت شرکت سرمایه گذاری غدیر از بانک صادرات ایران به سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح در سال ۱۳۸۷، رشد سودآوری و ارزش داراییهای شرکت شتاب گرفت بطوریکه در حال حاضر این شرکت با سرمایه ای معادل ۴۶، ۰۸۰ میلیارد ریال  به بزرگترین شرکت سرمایه گذاری چند رشته ای بورس تبدیل شده است. زمینه های سرمایه گذاری شرکت هم اکنون صنعت های نفت، گاز و پتروشیمی، برق و انرژی، صنایع معدنی، حمل و نقل، سیمان، ساختمان، تجاری و مالی و همچنین فناوری اطلاعات و ارتباطات در قالب ۷  هلدینگ است.

شرکت گسترش انرژی پاسارگاد

شرکت گسترش انرژی پاسارگاد PEDC با هدف کلی شرکت در بازارهای داخلی و بین المللی انرژی و به ویژه به منظور توسعه بخش انرژی ایران در آوریل سال ۲۰۰۸ تشکیل شد و به ثبت رسید. هسته اصلی کسبوکار این شرکت که یک شرکت دارای صلاحیت برای تولید و اکتشاف تشخیص داده شده، پالایش هیدروکربن، تولید برق و انرژی های تجدیدپذیر بوده که در ضمن آنها بنیان تلاشهای PEDC  دستیابی به توسعه پایدار با تأکید بر ملاحظات زیست محیطی است.

شرکت پتروگوهرفراساحل کیش

شرکت پتروگوهر فراساحل کیش که با هدف برآورده کردن بخشی از نیازهای صنایع بالادستی نفت و گاز کشور و ارتقای سطح دانش مدیریتی و فناوری در حوزه حفاری دریا، دکلداری و مهندسی با بهره گیری از نیروهای متخصص و متعهد، فعالیت خود را در این عرصه با حفاری ۷۶ حلقه چاه توصیفی و توسعه­ای برای فازهای ۱۳ و ۲۲-۲۳-۲۴ در میدان مشترک گازی پارس جنوبی آغاز کرد شرکت دیگر دارای صلاحیت اکتشاف و تولید است.  در حال حاضرشرکت پتروگوهر با مالکیت سوپر ریگهای SeaBoss و Paradise۴۰۰ و دکل Sina۱ واز طرفی دارا بودن ۳ دکل استیجاری و سایر امکانات لجستیکی اعم از دریایی و هوایی، پایگاه­های عملیاتی و ستادی مستقر در تهران، جزیره کیش و عسلویه و از شرکتهای حفاری در مجموعه نفت و گاز کشور در زمینه ارائه خدمات حفاری دریایی به شمار می­رود. استراتژی آینده شرکت مبتنی بر توسعه امکانات سخت­افزاری اعم از اضافه نمودن ۳ دکل دیگر و توسعه خدمات شناوری و هوایی و همچنین بهبود مستمر فعالیتهای خود در بخشهای ستادی و عملیاتی در راستای ورود به بازارهای بین المللی علاوه بر تأمین نیازهای داخلی در حوزه­های حفاری، دکلداری و مهندسی است.