تهدید فریز نفت از شرق لیبی

کارشناسان معتقدند قیمت نفت در بازه زمانی فعلی تا جایی که توان داشته افزایش یافته و در شرایط فعلی بازار امکان افزایش بیش از این حد برای طلای سیاه وجود ندارد. در این میان بلاتکلیفی وضعیت سهمیهبندی کشورهای عضو اوپک در طرح فریز نفتی و خصوصا نامشخص بودن سطح تولید کشورهای ایران، لیبی و نیجریه که عنوان میشود از محدود کردن تولید خود معاف شدهاند، سبب شده تا فضای ابهام بر بازار حاکم شود. در این میان از شرق لیبی خبر میرسد که نیروهای نظامی وابسته به ژنرال «حفتر» کنترل سه پایانه صادرات نفت را در اختیار گرفتهاند. هرچند ژنرال حفتر که فرماندهی شورشیان در جریان کودتا علیه معمر قذافی را در اختیار داشت، خود داعیه حکومت دارد اما در نظر دارد تا این پایانههای نفتی را در اختیار دولت مرکزی لیبی و شرکت ملی نفت قرار دهد. علت این امر حمایت واشنگتن از دولت مرکزی لیبی است که منجر شده جلو صادرات نفت لیبی بدون هماهنگی با دولت طرابلس توسط امریکاییها گرفته شود.

هرچند کارشناسان نسبت به تداوم ثبات در لیبی و ایجاد هماهنگی بین دولت مرکزی و نظامیهای مستقر در شرق لیبی بدبین هستند، اما لیبی اعلام کرده قصد دارد تا با کنترل ژنرال حفتر بر پایانههای صادراتی شرق این کشور، تولید خود را تا سقف 900هزار بشکه در روز افزایش دهد که عملی شدن این امر به منزله تهدید جدی برای طرح فریز نفتی است. در همین راستا روز گذشته اعلام شد وزرای انرژی عربستانسعودی، روسیه، عراق و همچنین دبیرکل سازمان اوپک قرار است در حاشیه کنگره جهانی انرژی در استانبول ترکیه با یکدیگر دیدار داشته باشند تا در مورد همراهی کشورهای غیراوپکی با طرح فریز نفتی به گفتوگو بنشینند. هرچند اعلام این خبر سبب شد تا روز جمعه قیمت نفت کمی افزایش پیدا کند، اما تردیدها در مورد پیوستن روسیه و دیگر تولیدکنندگان غیراوپکی جدی است.

روز گذشته بازارهای بینالمللی شاهد تداوم کاهش قیمت نفت بودند. تا لحظه نگارش این گزارش قیمت هر بشکه نفتخام امریکا برای تحویل در ماه نوامبر با 89سنت کاهش به سطح 49دلار و 55سنت رسید. همچنین نفت برنت نیز با افت 58سنتی به قیمت 51دلار و 93سنت رسید. به گزارش «تعادل» به نقل از والاستریتژورنال، اندی لبو، تحلیلگر ارشد بازار کالاها در رابطه با تزلزل روند صعودی در بازار اظهار میکند: «من فکر میکنم با توجه به وضعیت کلی بازار و برخی تردیدهایی که نسبت به اوپک وجود دارد، شرایط برای بازار برای حفظ روند صعودی بسیار دشوار خواهد شد. ما احتمالا برخی معاملههای روز شنبه را به منزله از دست رفتن افزایش قیمت شدید این هفته میبینیم.»

در این میان هر روز که از برگزاری نشست الجزایر میگذرد تردیدها نسبت به توافقی که میان اعضای اوپک صورت گرفت بیشتر میشود. علامت سوال بزرگی که تا نشست ماه نوامبر در بازار باقی خواهد ماند، سهم هر یک از اعضا برای کاهش تولید و نیز کم و کیف مستثنیشدن ایران، نیجریه و لیبی از اجرای فریز نفتی است. به گزارش «تعادل» به نقل از نیویورکتایمز، در کمتر از یک هفته بعد از اقدام اوپک در راستای کاهش عرضه نفت در بازاری که با مازاد عرضه مواجه است، کشور جنگزده لیبی یکی از بزرگترین پایانههای صادرات نفت دریایی خود را بازگشایی کرد. مقامات این کشور اعلام کردهاند که قصد دارند تولید نفت خود را تا پایان سال گسترش دهند.

برخی تحلیلگران در مورد توفیق لیبی در این امر تردید دارند. اما در صورت موفقیتآمیز بودن افزایش تولید نفت این کشور، این مساله میتواند به صورت قابل توجهی کاهش تولید اخیری که توسط عربستان و دیگر اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت مورد توافق قرار گرفته بود را خنثی کند.

بارگیری موفقیتآمیز کشتیهای صادراتی نفت در روز پنجشنبه برای فروش به چین، نخستین مورد از صادرات نفت از ترمینال نفتی «زویتینه» لیبی در سال جاری بود. به گفته متخصصان انرژی، محموله 800هزار تنی که به مقصد چین از این پایانه صادراتی بارگیری شد به عنوان یک نمونه آزمایشی است تا نشان دهد بالاخره لیبی آماده بازگشت به بازار جهانی است.

اگرچه لیبی بزرگترین ذخایر نفت خاورمیانه را داراست، اما این کشور در اثر تنشهای سیاسی و امنیتی که در 3سال گذشته و پس از ساقط شدن حکومت کلنل معمر قذافی با آن دست و پنجه نرم میکرد، قادر به صادر کردن نفت به اندازه کافی نبود.

از سرگیری صادرات نفت لیبی و برنامههای این کشور برای گسترش تولید به واسطه حضور ارتش ملی این کشور و بازپسگیری زویتنیه و دو پایانه صادراتی بزرگ دیگر امکانپذیر شده است.

لیبی همچون ایران و نیجریه توسط 11عضو دیگر اوپک از اجرای طرح فریز نفتی برای کاهش تولید تا سقف 700هزار بشکه در روز معاف شدند. اما اکنون شرکت ملی نفت لیبی در نظر دارد تولید نفت ملی خود را که در حال حاضر حدود 500هزار بشکه در روز است تا 900هزار بشکه در روز تا پایان سال افزایش دهد. افزایش تولید لیبی به تنهایی میتواند بخش قابل توجهی از کاهش تولید عربستانسعودی و دیگر اعضای اوپک را از بین ببرد.

قرار است اعضای اوپک در ماه نوامبر با یکدیگر دیدار داشته باشند؛ دیداری که قرار است در آن سهمیه تولید هر یک از اعضای اوپک و میزان کاهش آنها مشخص شود. اما به نظر میرسد در صورتی که کشورهایی نظیر لیبی، روسیه و همچنین ایران بخواهند به افزایش تولید خود ادامه دهند، پایدار ماندن توافق فریز نفتی غیرمحتمل به نظر میآید.

ژنرال خلیفه بلقاسم حفتر، از فرماندهان ارشد نظامی لیبی که در جریان درگیریهای داخلی لیبی رهبری ارشد نظامیهای شورشی علیه قذافی را در اختیار داشت و در حال حاضر رهبری نظامیانی که توانستند کنترل ترمینال «زویتینیه» را به دست بگیرند، اظهار کرد اکنون هر 3پایانه صادراتی «زویتینیه»، «راس لانوف» و «السدر» در کنترل شرکت ملی نفت لیبی درآمده است. شرکت ملی نفت لیبی شریک برخی شرکتهای غربی ازجمله «کونوکو فیلیپس»، «ماراتن» و «هس» است.

همین حالا نیز تولید نفت لیبی از ماه آگوست تاکنون حدود 2برابر شده و در هفتههای گذشته 2کشتی دیگر از مبدأ ترمینال صادراتی «رأس لانوف» حرکت کرده بودند. این محمولههای صادراتی نیز نخستین محمولههایی هستند که در 2سال اخیر از این پایانه بارگیری شده بودند.

به نقل از نیویورکتایمز، جف پورتر، رییس موسسه مشاوره ریسک آفریقای شمالی در این رابطه معتقد است: «در نگاه کوتاهمدت این خبر بسیار خوبی است. ژنرال حفتر با این حرکت در حال تقویت مشروعیت سیاسی خود است و میخواهد خود را به عنوان چهره وحدتبخش ملی در لیبی معرفی کند». البته جف پورتر معتقد است در صورتی که نیروهای نظامی مبارز وی یا دولت طرابلس با خواستههای سیاسی وی موافقت نکنند ژنرال حفتر بهراحتی میتواند جلو صادرات نفت از این مناطق را بگیرد.

ژنرال حفتر در حالی منابع نفتی لیبی را هدف قرار داده که سایر نیروهای نظامی لیبیایی روی مبارزه با گروه تروریستی داعش در شهر «سرت» متمرکز شدهاند. گروه نظامی که پیش از این کنترل پایانههای صادرات نفت لیبی را در اختیار گرفته بود قادر به صادر کردن نفت نبود چراکه با مداخله نیروهای دریایی ایالاتمتحده تانکری که قصد حمل نفت لیبی از این پایانه را داشت مجبور به بازگشت شد.

احتمالا به همین علت است که ژنرال حفتر تصمیم گرفته تا این سه پایانه صادراتی و درآمدهای نفتی را با مقامات حکومت مرکزی و بانک مرکزی لیبی که حمایت امریکا و برخی کشورهای غربی را با خود دارند، شریک شود.

در حال حاضر در لیبی عملا دو حکومت در رأس است؛ یک دولت در شرق این کشور که اداره آن در دست ژنرال حفتر است و دولت دیگر در طرابلس واقع است که توسط سازمان ملل به رسمیت شناخته میشود و از حمایت واشنگتن نیز برخوردار است. به همین علت است که کارشناسان نسبت به پایدار بودن افزایش قابل توجه صادرات نفت لیبی برای بیشتر از چند ماه با دیده تردید مینگرند.

به نقل از نیویورکتایمز، دیوید گلدوین که در دولت اول باراک اوباما به عنوان دیپلمات ارشد انرژی مشغول فعالیت بود در این رابطه اظهار میکند: «اگر لیبی قادر باشد این سطح تولید را برای یک سال پایدار نگه دارد بهطور قطع توافق اوپک را تحتالشعاع قرار میدهد و منجر به این میشود که هیچگونه کاهشی در بازار اتفاق نیفتد. اما احتمال اینکه لیبی بتواند به این امر برای یک ماه یا کمتر از 6ماه دست پیدا کند، بسیار پایین است و احتمالا این همان چیزی است که اوپک به آن واقف است».