لبخند معدنی‌ها به طبیعت با انرژی‌های تجدیدپذیر

آب، باد، خورشید، زمینگرمایی، زیست توده و امواج و جزر و مد دریا منابع کنونی انرژیهای تجدیدپذیر هستند که البته فعلا تولید برق با انرژی باد و نور خورشید رایجتر از سایر موارد است. این انرژیها به دلیل مشکلات زیستمحیطی انرژیهای فسیلی و روند رو به کاهش و قیمت رو به افزایش آنها بهعنوان پدیدهای نو در جهان و بهویژه در کشورهای توسعهیافته مورد توجه قرار گرفتند. انرژیهای نو بیشتر در قالب پروژههای بزرگمقیاس به کار میآیند، اما در مقیاسهای کوچک به صورت نیروگاه کوچک خارج مدار یا نیروگاه کوچک مدار بسته نیز قابلیت استفاده دارند و در حواشی شهرها و مناطق دورافتاده به خوبی ایفای نقش میکنند.

هر قدر انرژیهای فسیلی به جان طبیعت مخرب و آزاردهنده هستند، انرژیهای نو برای آن روح تازهای به شمار میآیند و حالا شرکتهای معدنی در راستای فعالیتهای استخراجی خود به استفاده از این انرژیها روی آوردهاند. فعالیتهای معدنی به طور اجتنابناپذیری طبیعت را از آسیبهای خود متاثر میکنند. نشت فاضلاب معادن به آبهای جاری و انتشار گازهای گلخانهای برجستهترین مصادیق این آسیبها است، ولی حالا صنعت معدن جهان به استفاده از منابع تجدیدپذیر در تولید برق روی آورده تا کمی به طبیعت نزدیکتر شود. در همین زمینه و براساس تحلیلی که در سایت کانادایی انرژی و ماینز منتشر شده، غولهای معدنی طلای جهان از جمله بَریک، اورکِرِستگُلد، گُلدکراپ، تیامایسی ریسورسِز، نیومونتماینینگ و گُلدفیلدز تمرکز را بیشتر بر انرژیهای تجدیدپذیر صرف کردهاند.

در صنعت معدن انرژیهای تجدیدپذیر برای کاربرد در سایتهای معدنی دوردست میتواند مناسب باشد به ویژه در شرایطی که شرکتهای معدنی از نظر انتشار کربن بسیار مورد انتقاد هستند و موضوع انرژیهای تجدیدپذیر قرار است بهعنوان یک موضوع کلیدی در چهارمین کنگره جهانی انرژی و معدن مطرح شود. این کنگره قرار است (۲۱ و ۲۲ نوامبر) برابر با ۳۰ آبان و اول آذر ۱۳۹۵در تورنتوی کانادا برگزار و در آن درباره کاهش کربن و دخالت دادن انرژیهای تجدیدپذیر در فعالیتهای معدنی بحث شود. معدنیها پیش از این و در چند سال اخیر نیز از تصمیم خود بر سرمایهگذاری ۲۰میلیارد دلاری بر ایجاد تجهیزات انرژی تجدیدپذیر در سایتهای معدنی تا ۲۰۲۰میلادی گفته بودند و هدف اصلی خود را از چنین حجم سرمایهگذاری نگرانیهای مالی و امنیتی مربوط به وجود انرژی فسیلی میگفتند.

عملیات معدنی بهویژه آنهایی که در خارج از شبکه توزیع انرژی قرار دارند و یا آنهایی که در کشورهای توسعهیافته با زیرساختهای ضعیف مستقرند همه از ژنراتورهای مشتعل از موتورهای دیزلی برای تولید برق استفاده میکنند آن هم در شرایطی که قیمت نفت دیزل در دهه اخیر دو برابر شده و بدتر اینکه معادن امروزی بیشتر سنگهایی را استخراج میکنند که درجه کیفیت پایینتری دارند و برای دریافت ماده معدنی از آنها نیاز به صرف انرژی بیشتری است. بنابراین معادن در روندی قرار دارند که با میزان مصرف بالای انرژی مواد معدنی کمتری تولید میکنند. هزینههای اجرایی در دستیابی به انرژی در معادن امروزی ۳۰درصد از کل هزینههاست در حالی که این هزینه تا چند سال پیش از این ۲۳ تا ۲۵ درصد بود. سختی زیاد در رساندن موتور دیزل به مناطق دوردست و بیثباتی شبکه تولید انرژی در کشورهای در حال توسعه به چالشهای عملیات استخراج معدن با انرژی فسیلی و در یک فرآیند سودآور میافزاید.

معادن ۲۴ ساعت شبانهروز و ۷ روز هفته فعالند و همواره به ذخیره مداومی از سوخت نیاز دارند. همچنین هوای بد، زیرساخت ضعیف و سایر حملات احتمالی میتواند در رسیدن محمولههای سوختی به محل پروژه مانع ایجاد کند و در بخشهایی از امریکای لاتین، افریقا و آسیا خاموشیهای گاه به گاه موجب وقفه در فعالیتهای معدنی میشود. اجتناب از همه این احتمالات مالکان معادن را ترغیب میکند به صرف هزینه برای تولید انرژی از منبعی دیگر، البته هنوز خیلی زود است که بگوییم انرژی تجدیدپذیر جایگزین انرژی فسیلی میشود و به عنوان منبع اصلی و اساسی تامین انرژی معادن به کار رود، اما استعداد این را دارد که بهعنوان منبع مکمل در کنار سوختهای فسیلی وارد صنعت معدن شود تا هم به کاهش هزینههای انرژی بینجامد و هم ریسک انتقال انرژی را کمتر کند. انرژیهای تجدیدپذیر بنا به طبیعت وجودیشان مقطعی هستند و در برخی بازههای زمانی نور خورشید و وزش باد را برای تولید انرژی در اختیار نداریم، با این حال و از سوی دیگر اثربخشی که این منابع در صرفهجوییهای مالی دارد، نادیدهگرفتنی نیست.

برقی که از ژنراتور دیزلی گرفته میشود، در ازای هر کیلووات ساعت ۲۸ تا ۳۲ سنت هزینه دارد و در مقابل برقی که از طریق انرژی خورشیدی تولید میشود در هر کیلووات ۱۷ سنت هزینه دارد. همین مقدار برق با تولید از انرژی بادی ۱۴ سنت هزینه میبرد. نمونهای از تولید برق با ترکیبی از انرژی سوخت فسیلی و تجدیدپذیر در معدن سنگ کروم تابا در ایالت لیمپوپو در افریقای جنوبی است که در آن یک نیروگاه خورشیدی در طول روز و ژنراتور دیزلی در طول شب برق تولید میکنند. با استفاده انرژی خورشیدی این معدن میتواند در طول یک سال ۴۵۰هزار لیتر در مصرف سوخت صرفهجویی کند.