معدن؛ آلترناتیو اول نفت؟

این همگرایی به آرامی و پس از حدود 10 سال تجربه فعالیت در رویدادهای معدنی شکل گرفته است؛ هرچند نوع اهداف و فعالیت تشکلها در بخشهای علمی، امور فنی، نمایشگاهی و... متفاوت است. به مناسبت این رویداد معدنی با نادعلی اسماعیلی رئیس سازمان نظام مهندسی معدن درخصوص وضعیت معدن و صنایع معدنی و مزیتهای موجود در این بخش به گفتوگو نشستهایم که در ادامه میخوانید.

از نظر شما بخش معدن در ایران دارای چه مزیتهایی است؟

به اعتقاد من، اولین مزیت در کشور بخش معدن است. ایران از بیشتر مواد معدنی برخوردار است و بهرغم اینکه 8 سال جنگ را گذراندیم، اما همچنان شاهد دستاوردهای خوبی در بخش معدن بودیم.همانطورکه میدانید بخش فولاد، مس، سرامیک، کانیهای صنعتی و سیمان موجود در کشور بسیار فعال و از مزیت برخوردار هستند و این به علت وجود بخش معدن و مواد اولیه آن است؛ بهرغم رکود حاکم بر کشور تمامی این بخشها در حال فعالیت هستند. از آنجا که تمامی این بخشهای صنعتی وابسته به معدن هستند، بنابراین معدن یکی از مزیتهای مهم در کشورمحسوب میشود.

از نظر کارشناسان خامفروشی در بخش معدن آسیبهای زیادی به همراه دارد. نظرجنابعالی درخصوص خامفروشی چیست؟

خامفروشی در هر حالت منسوخ است و در حال حاضر هیچ مسوول یا سازمانی به خامفروشی اعتقاد ندارد. اما بهمنظورحفظ بازارهای جهانی و جلوگیری از خام فروشی باید بسترمناسب برای فرآوری فراهم شود و ازاین رو باید ازبخش خصوصی برای انجام مراحل زنجیره بعدی بخش معدن(فرآوری)حمایتهای لازم صورت گیرد.البته در بخش آهن طی سالهای اخیر اقدامات بسیار خوبی صورت گرفته بهگونهای که واحدهایی مثل کنسانتره، گندلهسازی و آهن اسفنجی یکی پس از دیگری وارد مدار تولید خواهند شد. این امر میتواند یکی از الگوهای مناسب برای جلوگیری از خامفروشی باشد. خامفروشی چه در بخش معدن و چه در بخش نفت منسوخ است و علاوهبر آن باید بتوان با استحصال مواد اولیه تولید و اشتغالزایی کرد.

به نظر شما آیا بخش معدن در ایران میتواند جایگزین یک صنعت باسابقه مانند نفت شود؟

این ادعا به هیچ وجه ادعای قابلقبولی نیست. بخش معدن میتواند یکی از بخشهای کلیدی باشد تا با ایجاد ارزش افزوده بیشتر نیازهای کشور را تامین و با کاهش وابستگی به نفت، آن را برای آیندگان به ارث بگذارد. بخش معدن حتی طی مدت 8 سال جنگ و اعمال تحریمهای بینالمللی نفت، به شکوفایی ادامه داد و جلوی ایجاد هر گونه موانع بر سر راه صنعت را گرفت و به جهان ثابت کرد که ایران با توجه به مواد اولیهای که در بخش معدن دارد کشوری مولد است و با اعمال محدودیتهای شدید بینالمللی نمیتوانند هیچ ضربهای به اقتصاد کشور ما وارد کنند. از این رو شاید معدن بتواند تا حدودی جایگزین خوبی برای نفت باشد اما نمیتواند جایگزین آن بهطور کامل باشد؛ هرچند بدون شک بسیاری از مواد معدنی موجود در کشور مثل آهن، طلا و کانیهای صنعتی میتوانند بخش عمدهای از تولید کشور را رونق دهند و وابستگی به بخش نفت را کم کنند.

توان مهندسی کشور در بخش معدن را چطور ارزیابی میکنید؟

هماکنون از نیروی انسانی فنی خوبی در بخش معدن برخورداریم که البته با توجه به تحریمها و مشکلاتی که در این چند سال داشتیم، باید نیروهای فعال در این بخش به دانش فنی روزخود را مسلط کنند چراکه با رفع مشکلات معدن، بخش خصوصی هم تلاش خواهد کرد اطلاعات موردنیاز بخشی از کشورهای صاحبتکنولوژی را کسب کند. هر چند که هماکنون تاحدودی در این زمینه موفق بودیم وتوانستیم تکنولوژی پیشرفته دنیا را کسب کنیم و حتی در برخی از زمینهها به خودکفایی برسیم از جمله استحصال طلای معدن زرشوران.

بخش معدن ما تا چه اندازه میتواند صادراتمحور باشد؟

بهطور قطع در این بخش صادرات وجود دارد و عمده بخش صادرات غیرنفتی ما، مربوط به بخش معدن است. براین اساس وزارت صنعت، معدن و تجارت نیزمعتقد به خام فروشی نیست و بهعنوان یک دلسوز بخش معدن باید به جای صادرات ماده معدنی بهصورت تن، مواد معدنی را بهصورت کیلویی یا حتی گرمی صادر کنیم و در این زمینه باید تلاش بیشتری صورت گیرد.هماکنون بیشترین صادرات کشور بعد از نفت، صادرات صنایع معدنی است به گونهای که حتی در زمان تحریم نیز در بخش کاشی، سرامیک، سیمان و سنگآهن صادرات بسیار خوبی داشتیم.

چرا گفته میشود که بخش معدن از رشدمطلوبی برخوردار نبوده است؟

برای اینکه دولت در بخش معدن سرمایهگذاری مناسبی انجام نداده است. اگر دولت در بخش معدن مانند سایر بخشها سرمایهگذاری کند این بخش نیز با ارزش افزوده بیشتری مواجه خواهد شد.همانطور که میدانید معادن در دورترین نقاط کشور و در مناطق محروم واقع شدهاند از اینرو با مزاحمت بسیاری مواجه میشوند. بنابراین باید از طریق رسانههای رسمی کشور در زمینه بخش معدن فرهنگسازی صورت گیرد تا مردم آگاه شوند. اگر در دورترین نقاط کشور که معادن در آنجا هستند، سرمایهگذاری صورت گیرد، این امر میتواند رونق و اشتغالزایی به همراه داشته باشد تا وضعیت بخش معدن نیز بهبود یابد و ازبازدهی بیشتری برخوردار شود. در این بخش پتانسیل بسیار خوبی در کشور وجود دارد و هنوز بخش عمدهای از مواد معدنی موجود اکتشاف نشده است؛ بهویژه در برخی از موارد اکتشاف صورت گرفته بهصورت اولیه است. امیدواریم که با سرمایهگذاری دولت و کارآیی بخش خصوصی پویا بتوانیم نتایج خوبی در بخش معدن کسب کنیم.

لطفا درخصوص نمایشگاه ایران کان مین 2016 نیز توضیحاتی ارائه دهید.

تعداد متقاضیان این نمایشگاه با توجه به اینکه امسال با دو رویداد دیگرتجمیع شده تقریبا دو برابر است. پیشبینیها هم پس از برجام همین بود. تاکنون از این نمایشگاه استقبال خوبی صورت گرفته و از حدود 135 شرکت خارجی درخواستهایی به ما رسیده که پیشبینی میشود این تعداد با افزایش مواجه شود.اغلب شرکتکنندهها از بخش صنایع معدنی هستند. در کنار نمایشگاه نیز کارگاههای آموزشی خواهیم داشت و میتوان اذعان کرد که مهمترین رویداد در کنار این نمایشگاه، برگزاری همایش بزرگ علمی انجمن مهندسی معدن است.در نمایشگاه ایران کان مین 2016 تهران، اغلب شرکتهای بزرگ معدنی، سازمانها و شرکتهای بزرگ معدنی حضور دارند. تا کنون بیش از 100 شرکت داخلی در این نمایشگاه شرکت کردند و در مجموع متراژ نمایشگاه ایران کان مین 2016 معادل 14 هزار متر و بنای مفید آن 7 هزار متر است.

هدف از برگزاری همزمان نمایشگاه بینالمللی ایران کان مین 2016 تهران با چهارمین کنگره بینالمللی معدن و صنایع معدنی ایران و ششمین کنفرانس مهندسی معدن ایران چیست؟

در چند سال گذشته درکشوراتفاقی افتاد که انصافا برای بخش معدن بازدهی خوبی نداشت؛ بهگونهای که دو نمایشگاه به فاصله یک ماه در تهران برگزار میشد که به هیچ وجه مطلوب ارزیابی نمیشد. از این رو مجموعه نظام مهندسی معدن و همچنین وزارتخانه تصمیم گرفتند که از این پس یک نمایشگاه کلی در بخش معدن و صنایع معدنی در راستای اهداف اقتصادی کشور برپا شود.نمایشگاه ایران کان مین 2016 تهران امسال همچنین از یک جایگاه ویژه برخورداراست که علاوهبر اینکه دو تشکل بزرگ کشور مجری برگزاری آن هستند، صرفا برای پویا شدن بخش معدن در کنار آن کنفرانس علمی انجمن مهندسی معدن نیز برگزارخواهد شد تا بخش علمی آن پربارتر باشد. درصدد هستیم که با حمایت خانه معدن نمایشگاه امسال بهعنوان یک نمایشگاه بسیار پربار معرفی شود تا تمامی فعالان بخش معدن کشور بتوانند دستاوردهای خود را عرضه کنند و علاوهبر تبادل نظر از تکنولوژیهای شرکتهای خارجی بهرهمند شوند.