خودروسازان، بازرگانان خوبی نیستند؟

بر این اساس، ایران خودرو با پژو و سایپا نیز با سیتروئن، قرارداد همکاری مشترک به امضا رساندهاند و طبق آن قرار است چند محصول از این دو شرکت فرانسوی، در ایران خودرو و سایپا به تولید برسد. خودروهایی که برای تولید در ایران هدفگذاری شدهاند، قیمتی زیر 100 میلیون تومان دارند و خودروسازان داخلی تیراژ نسبتا مناسبی برای آنها در نظر گرفتهاند. این در حالی است که در بین محصولات منتخب برای بازار کشور، خودروهایی با قیمت بین 150 تا 200 میلیون تومان نیز به چشم میآیند و غولهای جادهمخصوص برنامهای برای تولید آنها ندارند. بهعبارت بهتر، بهنظر میرسد ایران خودرو و سایپا قصد دارند محصولات گران قیمت شرکای فرانسوی خود را از طریق واردات روانه بازار کشور کنند.

هرچند رسما اعلام نشده که نحوه توافق احتمالی خودروسازان ایرانی با پژو و سیتروئن بر سر واردات محصولات آنها، به چه شکل بوده، با این حال بهنظر میرسد ایران خودرو و سایپا بهدنبال واردات انحصاری این خودروها هستند. در واقع دو خودروساز بزرگ کشور به واسطه قراردادی که با پژو و سیتروئن بستهاند، واردات محصولات لوکس آنها را نیز حق خود دانسته و بهدنبال گرفتن امتیاز انحصاری این فعالیت از فرانسویها هستند.

با این حساب، اگر همه چیز طبق نظر و برنامه غولهای جاده مخصوص پیش برود، آنها به نوعی وارد فاز بازرگانی نیز شده و به شرط حرکت در مسیری صحیح، درآمد مناسبی از این ناحیه کسب خواهند کرد. این در حالی است که تجربههای قبلی نشان میدهد خودروسازان داخلی هیچ وقت بازرگانان خوبی نبوده و در بیشتر مواردی که وارد فاز واردات شدهاند، نهتنها موفق عمل نکردهاند، بلکه ضرر و زیان گریبان شان را گرفته است. بهعنوان مثال ایران خودرو چند سال پیش اقدام به واردات یکی از محصولات لوکس پژو به نام «407» کرد و در حالی که تبلیغات زیادی برای فروش آن انجام داده بود، در نهایت با شکست در این پروژه مواجه شد. این اتفاق در مورد سایپا و پارس خودرو نیز رخ داد، چه آنکه آنها نیز نتوانستند خاطرات خوبی از فعالیت بازرگانی شان به جا بگذارند. سایپاییها در دورهای به واردات سیتروئن C5 روی آوردند، اما نتوانستند فروش موفقی داشته باشند و در حال حاضر این محصول بسیار اندک در خیابانها و جادههای کشور به چشم میآید. همچنین پارس خودرو نیز که روزگاری نیسانمورانو را وارد میکرد، در نهایت مغلوب واردکنندگان متفرقه شد و توفیقی در فروش این شاسیبلند ژاپنی به دست نیاورد. در آن دوران، اختلاف قیمتی بالای 10 میلیون تومان میان مورانوهای پارس خودرو و مدلهای وارداتی متفرقه، وجود داشت که سبب شد بیشتر مشتریان، این محصول را از عرضهکنندگانی جز پارس خودرو خریداری کنند.

چالشهای بازرگانی خودروسازان

اما چرا خودروسازان داخلی بازرگانان خوبی نیستند و نمیتوانند از حوزه واردات، درآمدزایی مناسبی داشته باشند؟ اگر مروری کوتاه بر علل شکست پروژههای وارداتی خودروسازان کشور بیندازیم، متوجه میشویم تقریبا همه آنها با دو چالش اصلی روبهرو بودهاند؛ اول، قیمتگذاری بالا و دوم، نداشتن یا ضعف در تاسیس شبکه مستقل فروش.به اعتقاد کارشناسان، هر چند با توجه به شرایط فعلی کسبوکار در کشور و همچنین موارد قیدشده در اساسنامه خودروسازان، آنها مجاز به واردات خودرو هستند، با این حال اگر قرار باشد با همان فرمان گذشته حرکت کنند، این بار نیز موفقیتی در این حوزه نخواهند داشت.

در این مورد، حسن کریمی سنجری کارشناس خودرو کشور میگوید: تجربههای قبلی نمیتواند ملاکی برای شکست دوباره واردات ازسوی خودروسازان باشد، چه آنکه اگر تولیدکنندگان در مسیری صحیح حرکت کنند، موفق به کسب سود از این حوزه خواهند شد.وی تاکید میکند: اگر بهصورت ساختاری به موضوع واردات ازسوی خودروسازان نگاه کنیم، آنها نباید وارد چنین فازی شوند، چه آنکه در دنیا نیز این موضوع مرسوم نیست.وی با بیان اینکه خارج از مباحث ساختاری، خودروسازان میتوانند اقدام به واردات کنند، میافزاید: در حال حاضر، فضای نامناسب کسبوکار و ضعف در قوانین اقتصادی و تجاری، شرایط سختی را به خودروسازان داخلی تحمیل کرده؛ بنابراین حق آنهاست که بخشی از هزینههای خود را به واسطه واردات، پوشش بدهند.

این کارشناس تاکید میکند: شرایط فعلی اقتصادی کشور، چارهای جز روی آوردن خودروسازان به روشهای فرعی برای کسب درآمد، نگذاشته و یکی از این فرعیها، واردات خودرو به خصوص محصولات مربوط به شرکای خارجی شان است. کریمی البته این را هم میگوید که جذابیت واردات نباید از انگیزه خودروسازان برای رفتن به سمت طراحیهای جدید و تولید محصولات با کیفیت کم کند. اظهارات کریمی در شرایطی است که فربد زاوه دیگر کارشناس خودرو کشور معتقد است خودروسازان داخلی اگرچه حق واردات دارند، اما واردکنندگان خوبی نیستند.

وی با بیان اینکه جذاب نبودن شبکه فروش، یکی از دلایل اصلی ناکام بودن خودروسازان در حوزه واردات محصول است، میگوید: مشتریان خودروهای وارداتی متفاوت از مشتریان محصولات داخلی هستند؛ بنابراین نمیتوان با شبکه فروش سنتی خودروسازان، آنها را جذب کرد.این کارشناس میافزاید: این چالش در مورد خدمات پس از فروش نیز صدق میکند، بنابراین اگر خودروسازان میخواهند بازرگانان موفقی باشند، یکی از راههای اصلی موفقیت، مستقل کردن شبکه فروش و خدمات محصولات وارداتی است.زاوه اما از «قیمتگذاری» نیز بهعنوان دیگر چالش واردات ازسوی خودروسازان یاد کرده و تاکید میکند: شرکتهای خودروساز باید هزینه و درآمد ناشی از واردات را در شبکهای مستقل و مخصوص به آن، دنبال کرده و با در نظر گرفتن قیمتهایی مناسب (به شرط کسب سود متعارف)، مشتریان را جذب محصولات وارداتی شان کنند.