پل اقتصادی ایران به بام اروپا

جمعبندی دور جدید رایزنیها حاکی از این است که ارتباط بانکی مهمترین مشکل در توسعه حجم مناسبات است. مذاکرات برای فراهم آوردن تسهیلات مالی بین دو کشور کلید خورده است.

تیم اقتصادی و سیاسی فنلاند به سرپرستی رئیسجمهور این کشور، به منظور گسترش سرمایهگذاری و همکاریهای مشترک به تهران سفر کردهاند. این سومین دور از مذاکرات اقتصادی ایران با فنلاندیها بعد از توافق با 6 قدرت جهانی است. سفر این هیات بلندپایه از فنلاند در پی سفر اخیر وزیر امور خارجه ایران به این کشور است. محمدجواد ظریف در خردادماه سال جاری در جریان سفر به فنلاند دعوت رسمی حسن روحانی از «سائولی نینیستوو» برای سفر به ایران را به وی تقدیم کرد.

گسترش همکاریها میان بخشهای خصوصی ایران و فنلاند را میتوان از مهمترین اهداف سفر ظریف به فنلاند عنوان کرد. پیش از سفر وزیر امور خارجه کشورمان، یک هیات 100 نفره فنلاندی در آذرماه سال گذشته نیز به ایران سفر کرد. حال با ورود رئیسجمهوری فنلاند به تهران، شاهد امضای 4 سند همکاری در بخشهای انرژی، ارتباطات و فناوری، محیطزیست و سرمایهگذاری بودیم. از سوی دیگر، نشست اقتصادی بنگاههای برتر فنلاند و ایران با حضور رئیس اتاق ایران و مقامات وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور معرفی ظرفیتهای همکاری بین دو کشور نیز برگزار شد. از سوی دیگر، بررسی ظرفیت همکاری دوجانبه بین دو کشور در بخشهای مختلف صنعتی، معدنی، هوایی و دریایی، گمرکی و آب و برق از محورهای مذاکره این هیات بلندپایه در ایران است.

فنلاند که در شمال شرقی اروپا واقع شده که مهمترین شرکای تجاریاش کشورهایی چون سوئد، آلمان و روسیه است. مطابق آمارها، تولید ناخالص داخلی این کشور،در سال 2014،به میزان 272/2 میلیارد دلار عنوان شده که سهم بخشهای مختلف اقتصادی این کشور در تولید ناخالص داخلی از جمله سهم بخش کشاورزی 2/8 درصد، بخش صنایع و معادن 26/5 درصد و بخش خدمات 70/6 درصد عنوان شده است. 10 محصول صادراتی برتر این کشور در سال 2014 به ترتیب شامل سوخت دیزلی، تخته چوب و کاغذ روکشدار، فولاد ضدزنگ، چوب های غیرالواری، خمیر کاغذ، تخته و کاغذ بدون روکش، ماشین و سایر وسایل نقلیه، مبدلهای الکتریسیته و تغییردهنده جریان، ابزارآلات پزشکی و دارو بوده است. فنلاند همچنین در زمینههای مرتبط با تحقیقات و توسعه در اروپا از جمله کشورهای پیشتاز است. این کشور همچنین در زمینه هزینه ناخالص داخلی برای تحقیق و توسعه مقام چهارم را در بین کشورهای OECD در سال 2013 کسب کرده است. از سوی دیگر، در آخرین گزارش رقابتپذیری که هر سال توسط مجمع جهانی اقتصاد منتشر میشود، فنلاند رتبه 8 را در بین 140 کشور مورد بررسی دارد. براساس شاخص رقابتپذیری صنعتی که توسط یونیدو منتشر میشود، فنلاند در سال 2012، رتبه 20 را در بین 142 کشور کسب کرده است.

در همین راستا، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، در این نشست، ایران را دروازه بین شرق و غرب عنوان کرد و گفت: ایران و فنلاند کشورهایی هستند که تاریخ کهن و میراث گرانبهایی دارند. ایران و فنلاند همیشه دروازههای بین شرق و غرب بودهاند. روابط دیپلماتیک بین ایران و فنلاند از سال 1934 میلادی آغاز شد، از آن پس، روابط دوجانبه دو کشور پیشرفت عمیق و پایداری داشته است.

غلامحسین شافعی به روند نزولی روابط اقتصادی دو کشور تحت تاثیر مسائل هستهای و مشکلات ناشی از تحریمهای اقتصادی علیه ایران اشاره و اظهار کرد: ارزش مبادلات تجاری میان دو کشور که در سال 2006 به حدود 200 میلیون یورو رسیده بود، در سال 2014 به حدود 23 میلیون یورو کاهش پیدا کرد.

رئیس پارلمان بخش خصوصی افزود: باتوجه به پشت سرگذاشتن موضوع هستهای و ظرفیتهای همکاری و منافع مشترک طرفین، چشماندازی بسیار روشن و امیدبخش، در انتظار روابط آتی ایران و فنلاند است.

شافعی با اشاره به شناخت مردم ایران از شرکتهای معروف فنلاندی و ارتباط دو کشور در زمینه فناوری و تکنولوژی، فنلاند را کشوری با اقتصاد صنعتی و فعالیتی بر مبنای اقتصاد بازار آزاد عنوان کرد و گفت: مهمترین و اصلیترین بخش اقتصادی فنلاند تولیدات چوبی، فلزی، انواع موتور، وسایل ارتباطی و صنایع الکترونیکی و محیطزیست است که دو کشور میتوانند در این زمینه همکاریهای مناسبی با یکدیگر داشته باشند.

از سوی دیگر، شافعی ایران را یکی از قدرتهای بزرگ خاورمیانه عنوان کرد و افزود: ایران در عرصه اقتصاد جهانی و دیپلماسی بینالملل، نقش کلیدی دارد. به گفته شافعی ایران، دارای عوامل تولید فراوان، نیروی کار جوان و متخصص، انرژی ارزان، زیرساختهای پیشرفته و منابع طبیعی وسیعی است.

وی اظهار کرد: ایران بزرگترین ذخایر گاز طبیعی و رتبه چهارم ذخایر بزرگ نفتی جهان را در اختیار دارد. این عوامل، مزیتی رقابتی برای همکاری با شرکتهای ایرانی بهشمار میرود. شافعی یکی دیگر از مزیتهای ایران را موقعیت جغرافیایی آن ارزیابی کرد که پلی ارتباطی میان شرق و غرب و عاملی برای توسعه مناسبات با فنلاند است.

به گفته وی، ایران در منطقه، دارای جایگاه باثباتی است و روابط با کشورهای همسایه و کشورهای CIS را که میتواند بازار بالقوه وسیعی در این راستا باشد، تسهیل خواهد کرد. شافعی همچنین با اشاره به اینکه شرکتهای فنلاندی بسیاری در ایران حضور دارند که تمایل زیادی به توسعه روابط تجاری با ایران دارند، تصریح کرد: ایران نیز بهدنبال توسعه روابط اقتصادی، فرهنگی، علمی، تکنولوژیک، صنعتی، دانشگاهی، بانکی و گردشگری با فنلاند است. شافعی تاکید کرد که ایران به دنبال برقراری روابط براساس دوستی و احترام دوجانبه است.

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران از اصلاح قانون مالیات و همچنین اصلاح قانون امور گمرکی و مکانیزه شدن آن طی دو سال آینده خبر داد و گفت: برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی دولت نیز که آمادهسازی آن به پایان رسیده است، شامل رویکردهای اصلی از جمله توسعه بخش خصوصی، مقابله با بحران کمآبی و محیطزیست، توسعه سرمایهگذاری صنعتی در سواحل جنوبی کشور، بهبود فضای کسبوکار، بهرهوری انرژی و توسعه حملونقل ریلی در کشور است.

نخستین سفر رئیسجمهور فنلاند

هری کاماراینن، سفیر فنلاند نیز با مهم برشمردن حضور اولین هیات بلندمرتبه از فنلاند و اولین سفر رئیسجمهوری از این کشور گفت: طی یکسال اخیر سفر و ملاقات با مقامات دولت، مجلس و شرکتهای خصوصی ایران افزایش یافته است.

وی افزود: با وجود اینکه هنوز مشکلاتی در امر تجارت بین دو کشور وجود دارد حجم مناسبات اقتصادی نسبت به سال قبل دو برابر شده است.

وی همچنین به سومین همایش اقتصادی میان ایران و فنلاند اشاره کرد و افزود: آذرماه سال گذشته، اولین همایش اقتصادی بین فعالان اقتصادی دو کشور در تهران برگزار شد و به همراه وزیر امورخارجه ایران هیات اقتصادی به فنلاند سفر کرد. کاماراینن با بیان اینکه این سومین دیدار بین بخشهای خصوصی دو کشور است، ابراز امیدواری کرد که این همایشها امکان استفاده بیشتر از فرصتهای اقتصادی را فراهم آورد.

مذاکره برای رفع موانع بانکی

از طرفی، رئیسجمهور فنلاند با اشاره به اینکه برای نخستین بار است که به ایران سفر میکند، هدف از این سفر را توسعه مناسبات رسمی دولتی و اقتصادی بین دو کشور عنوان کرد. سائولی نینیستوو گفت: در دیداری که با حسن روحانی رئیسجمهور ایران داشتم نیز در مورد مسائل مختلفی مانند صلح در سوریه و برقراری امنیت در منطقه صحبت شد و توسعه مناسبات اقتصادی بین ایران و فنلاند با رفع موانع تجاری و اقتصادی هدفگذاری شد.

رئیسجمهوری فنلاند از اجرایی شدن تفاهم هستهای و ایجاد شرایط تعامل ایران با غرب ابراز خرسندی کرد و افزود: سال گذشته با رفع تحریمها فرصتی برای توسعه روابط اقتصادی با ایران فراهم و مشکلات ناشی از تحریمها برطرف شد.

نینیستوو همچنین ایران را دروازه اتصال شرق و غرب عنوان کرد و گفت: از دوران باستان زمانی که جاده ابریشم با شتر و کاروان، موجب ارتباط فعالان اقتصادی با یکدیگر بود، شهرهای ایران مانند شیراز، سمنان، اصفهان و تبریز محل ملاقات تجار اروپایی با همتایان شرقی بود. اکنون این مسیرها با جادهها و ریلها به یکدیگر متصل شدهاند و فرصت همکاریها توسعه یافته است.

رئیسجمهور فنلاند در بخش دیگری از سخنان خود، بر همکاری شرکتهای فنلاندی با بخشهای اقتصادی ایران از سالها قبل تاکید کرد و گفت: شرکتهای فنلاندی در زمینههای نوآوری، تکنولوژی، مدیریت محیطزیست، بهینهسازی مصرف انرژی، فناوری اطلاعات و ارتباطات و پروسههای معدنی آماده احیا روابط اقتصادی قبل و برقراری شرایط برد - برد بین دو کشور هستند.

وی از مذاکره گروهی از مقامات بانکهای فنلاندی با بانک مرکزی و بانکهای داخلی خبر داد، گفت: ارتباط بانکی مهمترین مشکلی است که برای افزایش حجم مناسبات اقتصادی بین دو کشور باید برطرف شود. مذاکرات برای فراهم آوردن تسهیلات مالی بین دو کشور شروع شده است. رئیسجمهور فنلاند از ترجمه فارسی شاهنامه به زبان فنلاندی برای اولین بار خبر داد و افزود: معرفی فرهنگ دو کشور منجر به نزدیک شدن و اتصال بیشتر و بهتر دو ملت به یکدیگر میشود.

ایران سرزمین فرصتها

«کای میکانن» وزیر توسعه تجارت خارجی فنلاند، نیز این سفر را فرصتی برای توسعه مناسبات با ایران عنوان کرد و گفت: ایران سرزمین فرصتها است، جمعیت جوان و تحصیل کرده، منابع غنی، موقعیت جغرافیایی و وضعیت اقتصادی فرصت مذاکره بین ایران و غرب را فراهم آورده است.

وی حضور این هیات را پاسخی به سفر قبلی هیات ایرانی به همراه وزیر امورخارجه عنوان کرد و افزود: در حوزههای مختلفی مانند انرژی، ماشینآلات، فولاد، فناوری اطلاعات و ارتباطات، بهداشت و مسائل بانکی و مالی آماده افزایش همکاریها با ایران برای تحقق اهداف مشترک هستیم.

وزیر توسعه تجارت خارجی فنلاند، با تاکید بر فرصتهای بیشمار برای همکاری مشترک بین ایران و فنلاند، به تجربیات فنلاند در زمینههای انرژیهای تجدیدپذیر و استفاده از سوختهای سبز اشاره کرد و گفت: در زمینههای نیروگاهی و نفت و گاز، شرکتهای مشاورهای فنلاند آمادگی دارند تا با ایران کار مشترک را آغاز کنند.

«میکانن» خواستار توسعه مناسبات در زمینه مواد غذایی، حملونقل دریایی، انرژیهای تجدیدپذیر، بهداشت، فناوری ارتباطات و اطلاعات و ساختمانسازی شد و گفت: در سفر وزیران ارتباطات و بهداشت ایران به فنلاند زمینههای همکاری مشترک با FINPRO بررسی شد و چند تفاهمنامه در این زمینهها برای افزایش همکاری به امضا رسید. وی همچنین از ملاقات آتی مقامات اقتصاد و دارایی فنلاند برای ایجاد فرصت فراهم آوردن شرایط اعتبار و تسهیلات صادراتی خبر داد و افزود: برای سرمایهگذاری قراردادها و تفاهمنامههایی نیز به امضا خواهد رسید.

محورهای همکاری

از دیگر سخنرانان این نشست، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت بود. مجتبی خسروتاج، ضمن اشاره به گامهای عملیاتی در راستای توسعه و افزایش تولید داخلی گفت: تمامی تصمیمات و کارها در جهتی بود که اکنون میتوانیم برای همکاری مشترک در زمینههای فناوری و تکنولوژی با همتایان اروپایی خود مذاکره کنیم. خسروتاج به موقعیت ایران در میان بازار 400 میلیونی منطقه اشاره کرد و گفت: فرصت دسترسی به بازار همسایگان امکان سرمایهگذاری مشترک و استفاده از ظرفیت داخلی ایران را فراهم آورده است. وی استفاده از تجربیات فنلاند در زمینه برپایی اقتصاد دانشبنیان و ایجاد مراکز خوب تحقیقاتی را زمینهای برای توسعه همکاریها ارزیابی کرد و افزود: اقتصاد ایران و سیاستهای دولت بر تقویت بنگاههای دانشبنیان است که میتوان با استفاده از فرصت موجود همکاریها را با فنلاند برای استفاده از این تجربیات توسعه داد.

خسروتاج به همکاری شرکتهای فنلاندی در گذشته برای ارائه لایسنسهای پتروشیمی اشاره و اظهار کرد: صنعت پتروشیمی ایران طی چند دهه اخیر پیشرفتهای چشمگیری داشته که طبق آمار، سال گذشته 60 میلیون تن انواع محصولات پتروشیمی صادر شد. به گفته وی، طی 6 ماه اخیر، 8 میلیون دلار صادرات این محصولات را شاهد بودیم و پیشبینی میشود به رکورد دو برابر این مقدار برسیم. وی همچنین توسعه همکاریها در زمینههای معدنی، انرژیهای تجدیدپذیر، نیروگاههای فسیلی و حرارتی را خواستار شد و افزود: در زمینه تامین انرژی از زباله، خرید کاغذ و همکاری برای به روزرسانی بخشهای مرتبط با تکنولوژیهای نوین، شرکتهای ایرانی خواستار توسعه همکاریها هستند. خسروتاج به همکاری دو کشور در حوزه زمینشناسی اشاره کرد و گفت: براین باورم که در آینده منابع معدنی ایران جایگزین نفت خواهد شد و این موضوع میتواند یکی از محورهای مهم همکاری بین دو کشور باشد.

آمادگی ایران برای آغاز همکاری

علاوه بر نشست تجاری دوجانبه بین فعالان اقتصادی دو کشور، سکاندار وزارت صنعت، معدن وتجارت نیز با «کای میکانن» وزیر توسعه تجارت خارجی فنلاند و هیات تجاری همراه دیدار کرد. در همین راستا، محمدرضا نعمتزاده از آمادگی ایران برای آغاز همکاریهای بلندمدت و استراتژیک خبر داد وگفت: در بخشهای صنایع سلولزی، چوب، پتروشیمی، دارو، شیمیایی، معادن و انرژیهاینو زمینههای مناسبی برای همکاری و سرمایهگذاریهای مشترک وجود دارد. وی با بیان اینکه شرایط مناسب را برای فعالیت سرمایهگذاران فنلاندی ایجاد خواهیم کرد و از حضورشان استقبال میکنیم، اظهار کرد: تبادل دوطرفه بازار براساس منافع مشترک، لزوم صادرات بخشی از محصولات تولیدی در ایران، انتقال تکنولوژی و ایجاد واحدهای تحقیق و توسعه پیشرفته از مهمترین دغدغههای ما برای جذب سرمایهگذاریهای خارجی است.

وزیر صنعت، معدن و تجارت در بخش دیگری از سخنان خود، نیروی کار جوان و متخصص، مرکزیت منطقهای و تولیدات انبوه را از مهمترین ویژگیهای ایران برشمرد و تصریح کرد: اهدف توسعه مناسبات تجاری و صنعتی بدون ایجاد ارتباط بانکی دو طرفه میسر نخواهد بود و باید برای هماهنگی بیشتر سیستمهای پولی و بانکی دو کشور برنامهریزی کنیم. نعمتزاده بر همکاریهای صندوقهای ضمانت صادرات و توسعه همکاری بیمهای دو کشور تاکید کرد و خواستار همکاری شرکتها و بخشهای خصوصی دو طرف شد.

در مقابل، وزیر توسعه تجارت خارجی فنلاند در دیدار با وزیر صنعت، معدن وتجارت از تمایل فنلاند برای توسعه مناسبات تجاری، اقتصادی و صنعتی با ایران خبر داد وگفت: با وجود اینکه همکاریهای بانکی روند تقریبا کندی دارد، اما تلاش میکنیم موانع برطرف شود و روابط بانکی بهبود یابد. کای میکانن با بیان اینکه شرکتهای فنلاندی در بخشهای تولیدی، خدمات، تحقیق و توسعه و سایر بخشها علاقهمند به سرمایهگذاری در ایران هستند، افزود: نیروی جوان و متخصص ایرانی یکی از دلایل تمایل برای همکاریهای بیشتر ما با ایران است. هیات تجاری و صنعتی فنلاندی شامل شرکتهای فعال در بخشهای انرژی، معدن، شیمیایی، انرژی و سلولزی بود که در این نشست نمایندگان این شرکتها نظرات خود را درباره راهکارهای توسعه همکاریها بیان کردند. در جریان سفر این هیات بلندپایه به ایران، «کای میکانن» وزیر توسعه تجارت خارجی فنلاند بررسی فرصتهای همکاری دو کشور در بخشهای آب و برق نیز موردبررسی قرار گرفت بهطوری که فنلاند تمایل بسیاری برای سرمایهگذاری در بخش انرژیهای تجدیدپذیر ایران دارد. وزیر توسعه و تجارت خارجی فنلاند همچنین با معاون وزیر نفت در امور بینالملل دیدار و گفتوگو کرد که در این دیدار، زمینههای همکاری دو طرف در بخش سرمایهگذاری در پروژههای نفتی و گازی ایران و همچنین ظرفیتهای صادرات گاز ایران به اروپا طی سالهای آینده مورد طرح و بررسی قرار گرفت. همچنین با تصمیم هیات وزیران، وزارت اقتصاد مجاز شد نسبت به انجام مذاکره، پیش امضا (پاراف) و امضای موقت موافقتنامه دوجانبه در زمینه کمک متقابل اداری در امور گمرکی بین ایران و فنلاند اقدام کند.

همکاری هوایی و دریایی با فنلاند

البته توسعه همکاری فنلاندیها به همینجا ختم نشد؛ چراکه آنها خواهان توسعه روابط و همکاری مشترک با ایران در حوزههای هوایی و دریایی با ایران نیز شدند. در همین راستا، قائممقام وزیر راه و شهرسازی در امور بینالملل و تامین مالی، در ملاقات با «کای میکانن» وزیر توسعه تجارت خارجی فنلاند و هیات تجاری همراه، فرصتهای سرمایهگذاری در ایران را به هیات فنلاندی یادآوری کرد.

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی، اصغر فخریه کاشان با توضیح وضعیت صنعت هوانوردی ایران به هیاتفنلاندی، خبر داد که مذاکرات ایران با ایرباس و بوئینگ برای خرید هواپیما ادامه دارد. وی گفت: با نهاییشدن خریدهای ایران از ایتیآر، برزیل و کانادا تا ۸ سال آینده ۴۰۰ تا ۵۰۰ هواپیما به ناوگان هوایی ایران اضافه میشود. فخریهکاشان افزود: این فرصت برای کشوری چون فنلاند و سایر کشورهای اروپایی وجود دارد که وارد معاملات هوایی ایران شوند. وی همچنین در مورد حضور هیات تجاری از فنلاند به ریاست وزیر توسعه تجارت خارجی فنلاند، گفت: فنلاندیها در ایران به دنبال پیدا کردن زمینههای همکاری مشترک هستند. وی با اعلام اینکه ایران زمینههای همکاری در دریا، زمین هوا و مسکن را به طرف مقابل معرفی کرده است، گفت: فنلاندیها برای توسعه روابط با ایران اعلام آمادگی کردند و قرارشد نتایج مذاکرات را اعلام کنند. به گفته وی، قرار است تفاهمنامهای با بانک مرکزی امضا شود که براساس آن اعتبارات کوتاهمدت برای تجارت فنلاند با ایران، در اختیار ایران قرار داده شود. قائممقام وزیر در امور بینالملل و تامین مالی همچنین خبر داد فنلاندیها علاقهمند هستند که ایران شبکه ریلی خود را به روسیه و از روسیه به فنلاند ادامه دهد.

برمبنای آنچه تاکنون از بررسی ظرفیتهای اقتصادی فنلاند بهدست آمده است، این کشور در زمینه صنایع کاغذ، پتروشیمی، ماشینآلات، محصولات فلزی، چوب و محصولات چوبی، فلزات اساسی و تجهیزات الکتریکی دارای مزیت نسبی آشکار است. مزیتهای این کشور در این صنایع میتوانند معیارهایی برای معرفی زمینههای همکاری میان ایران و فنلاند قرار گیرند. وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران در سال 1394، فهرستی از اولویتهای سرمایهگذاری خود را ارائه کرده و در آن گروههای مختلف صنعتی را که نیازمند سرمایهگذاری هستند، معرفی کرده که شامل 17 گروه کلی شامل اکتشاف معادن، استخراج معادن، فلزات و مصنوعات فلزی، کانی غیرفلزی، پتروشیمی و پالایشگاه، شیمیایی، پلیمری، سلولزی،غذایی، دارویی، نساجی و پوشاک، برق و الکترونیک، فلزی و لوازمخانگی، ماشینسازی و تجهیزات، تجهیزات پزشکی، خودرو و نیرومحرکه تجارت است.