زغال سنگ و دوگانه هند

چطور میخواهد بنا بر تعهدات بینالمللی خود کربن را از اقتصاد خود حذف کند. ترس جهانی این است که هند در مدل اقتصادی خود از چین تقلید کند. مدلی که در آن توسعه بیرحم برآمده از سوزاندن زغالسنگ محیطزیست را ویران و مشکلاتی مزمن را بر سلامتی جهان تحمیل کند. سوزاندن زغالسنگ تنها در سال ۱۳۹۲، باعث ۳۶۶هزار مرگ در چین شده است. به گزارش صمت به نقل از ماینینگ، با وجودی که هند در سطح بینالمللی متعهد به قطع انتشار گازهای گلخانهای شده، اما همچنان زغالسنگ منبع مهم تولید دیاکسیدکربن جایگاه غالب فعلی و آینده خود را در مجموعه منابع تولید انرژی این کشور حفظ کرده است.

این کشور ۲ سال پیش بهطور متوسط ۳۹درصد از انرژی خود را با سوزاندن زغالسنگ تولید کرد و حالا دارد در مصرف این ماده با بزرگترین مصرفکننده دنیا یعنی چین رقابت میکند و در نتیجه خود را در شرایطی گرفتار میکند که در جریان آن از یکسو مسئولیتها و تعهدات زیستمحیطی او را مجاب میکند به منابع پاکتر تولید انرژی رو آورد و از سوی دیگر تمایل به توسعه اقتصادی او را به بهرهبرداری از سوختهای فسیلی وامیدارد. در این بین و با هدف ایجاد توازن هند راهکاری میانی را برگزیده تا هم در مسیر سلامت جهانی مانا باشد و هم بتواند تا وقتی که منابع تجدیدپذیر تولید انرژی مانند باد و نور خورشید از نظر اقتصادی قابل رقابت با سوختهای فسیلی شوند، سیر رو به رشد خود را ادامه دهد. این راهکار یک فناوری با نام «جذب کربن و ذخیره آن» است که با عنوان فناوری «سیسیاس» شناخته میشود و استفاده از آن آثار منفی برآمده از سوختن زغالسنگ را به حداقل میرساند.

سیسیاس در یک توصیف تئوری، فناوری جذب و ذخیره کربن است که میتواند ۹۰درصد از دیاکسیدکربنی را که در جریان تولید برق و فرآیندهای صنعتی مانند تخلیه نفت و میدانهای گازی و لایههای زغالسنگی استخراج نشده به وجود میآید را کاهش دهد. فناوری جذب و ذخیره کربن از ۳ مرحله تشکیل شده است: جذب دیاکسیدکربن، انتقال آن و ذخیره یا کاربرد ایمن آن. هر یک از این مراحل میتواند در ۳ سیستم مختلف انجام شود و جذب کربن هم میتواند از احتراق یا پیش از آن تحقق پیدا کند. انتقاداتی که به اجرای این سیستم وارد میشود، به ابعاد اقتصادی آن برمیگردد. افزودن این فناوری به کارخانههای موجود گران تمام میشود و ساخت کارخانههای جدید که این فناوری را در ظرفیتهای خود داشته باشند نیز نیاز به سرمایههای چند میلیارد دلاری دارد. برای مثال در ساخت کارخانه کانادایی ساسکپاور، نخستین نیروگاه بزرگ مقیاس که مجهز به این فناوری است، ۱/۵میلیارد دلار هزینه شد. درباره هند اما مجموعه مزایای اجرای این فناوری در یک مقیاس بزرگ، با برنامهریزی دقیق و به صورت محتاطانه میتواند ارزش هزینههای یکباره آن را داشته باشد، آن هم با حجمی از الزامات اقتصادی و تمایلات سیاسی که هند را در مسیری قرار میدهد که هر جامعه صنعتی دیگری در جهان در آن قرار دارد و آن دریافت انرژی از سوختهای آلاینده فسیلی است.

زمانی که نارندا مودی، هندو و ناسیونالیست نخستوزیر هند شد، با تاکید بر شعار «هنددرخشان» قول اجرای اصلاحات سیاسی را داد که باعث تحریک رشد کشور و توزیع دوباره ثروت در میان همه هندیها شود. از اواخر سال ۲۰۱۴میلادی، هند در حال سبقت گرفتن از چین بهعنوان سریعترین اقتصاد در حال رشد دنیاست که از الزامات این رشد گسترش شهرنشینی، رشد تولید و پشتیبانی زیربنایی است که نیاز به ذخایر دائمی انرژی دارد. سازمان بینالمللی انرژی برآورد میکند تا ۲۰۴۰ میلادی حدود نیمی از تقاضای تولید انرژی در هند از نیروگاههایی تامین شود که سوخت آنها زغالسنگ است و نیم دیگر هم از منابع تجدیدپذیر تامین میشود. هند باید برای دستیابی به ماتریس متعادلی از انرژی تا سال ۲۰۳۰میلادی، پروژههای تولید برق با باد و نور خورشید را اجرا کند که ۳۴۰ گیگاوات برق تولید میکنند. این رقم برابر با سهمی ۴۰درصدی از تولید برق مود نیاز است.

مودی قول داده تا سال ۲۰۲۰میلادی ظرفیت انرژیهای تجدیدپذیر را افزایش دهد و به ۱۷۵ گیگاوات برساند. دولت مرکزی هند هم وعده داده که ۴۰/۵میلیارد روپیه بهعنوان پشتیبانی مالی دولت را برای حمایت از توسعه انرژیهای تجدیدپذیر صرف کند تا ظرفیت برق خورشیدی را ۱۰۰ گیگاوات ارتقا دهد. این وعده دولت البته به معنای سرمایهگذاری عظیمی است که فساد و ناکارآمدی موجود در صنایع همگانی این کشور احتمال عملی نشدن آن را پررنگ میکند. در حال حاضر حداقل ۳۰۰میلیون هندی برابر با حدود ۲۰درصد از کل جمعیت هیچ دسترسی به برق ندارد و در مناطقی که به شبکههای برق دسترسی است به دلیل تجهیزات قدیمی و ازکارافتاده رساندن برق با مشکل روبهرو است. در ادامه سیاستهای روبهرشد هند، وزیر انرژی و معدن، پیوش گویال نیز نسل جدیدی از سیاستهای عملگرایانه را ارائه داده که در آن هم زغالسنگ و هم منابع تجدیدپذیر برای تولید انرژی در دستیابی کشور به توسعه و ثروت را ضروری است. همچنین طرحهای سرمایهگذاری جدیدی هم پیشبینی شده که از کشف ظرفیتی قابل استخراج از مواد معدنی در ابعاد ۵۷۵هزار کیلومترمربع خبرمیدهد.