کشاورزان به طبیعت، بیش از بیمه اعتماد دارند

بیمه یکی از مهمترین ابزارهایی است که میتواند کشاورزان را به تولید دلگرم و امیدوار کند، چرا که حوزه کشاورزی بخشی بسیار پرریسک است و در معرض حوادث طبیعی و تنشهای محیطی زیادی قرار دارد بهگونهای که هر آن ممکن است آسیبهای چشمگیری به تولیدات بخش وارد شود؛ بنابراین باید ابزاری وجود داشته باشد که به کشاورزان اطمینان دهد، سختی کشت و تولید را به جان بخرند و اگر حادثهای پیش بینی نشده و ناگوار رخ داد تولیدکننده زیان نکند و دلسرد نشود. در همین راستا و برای مشخص شدن وضعیت بیمه کشاورزی در کشور، مشاور صندوق بیمه کشاورزی در پاسخ به این پرسش که چه تعداد از کشاورزان کشور تحت پوشش بیمه کشاورزی قرار دارند؟ افزود:آمار ثابتی در این زمینه وجود ندارد، به طوری که امکان دارد هرروز آمار تعداد بیمه گذاران دارای بیمه نامه معتبر و منقضی نشده، با روز دیگر متفاوت باشد چرا که هر ساعت تعدادی بیمه نامه منقضی و تعدادی بیمه نامه جدید افزوده میشود.

رامین امینی زارع با بیان اینکه به طور متوسط سالانه حدود  یک و نیم میلیون نفر بهره بردار؛ زراعت، باغ، دام و سایر تولیدات  خود را بیمه میکنند، گفت: رکورد موجود در این زمینه؛ بیمه شدن ۴۲ درصد از کل بهره برداران در زیربخشهای مختلف کشاورزی و منابع طبیعی بوده است ضمن اینکه در صورت مراجعه تولیدکنندگان، همکاران ما مطابق مقررات و سبد متنوع بیمهای خدمات مورد نیاز را به آنان ارائه میکنند. وی همچنین به این پرسش که چه تعدادی از فعالیتهای  کشاورزی درحال حاضر بیمه هستند؟ پاسخ داد: درحال حاضر تعداد ۱۵۳ فعالیت متنوع در زیربخش زراعت از جمله غلات، حبوبات، دانههای روغنی، نباتات صنعتی و علوفهای و سبزی و صیفی؛ در زیربخش باغبانی درختان میوه سردسیری، گرمسیری، نیمه گرمسیری، مرکبات و نیز تنه درختان؛ در زیربخش منابع طبیعی بیمه جادههای جنگلی، مراتع و طرحهای آبخیزداری و همچنین در سایر زیربخشها، دام و طیور و طرحهای آبزی پروری ازجمله مواردتحت پوشش حمایتی بیمه کشاورزی هستند.

با این وجود به نظر میرسد بحث بیمه کشاورزی و پرداخت غرامت به کشاورزان طی سالیان اخیر به بحثی چالشی و ناراحت کننده برای تولیدکنندگان تبدیل شده است، بسیاری از کشاورزان معتقد هستند صندوق بیمه کشاورزی رویکرد حمایتی خود را از دست داده و به همین دلیل آنان دیگر تمایلی برای بیمه کردن محصولات خود ندارند.

افزایش تعرفهها و عملی نشدن تعهدات دلیل عدم تمایل کشاورزان

به گفته کارشناسان و فعالان بخش، عدم اعتماد کشاورزان به بیمه مهمترین دلیل این مساله است در همین زمینه رئیس مجمع ملی تشکلهای کشاورزی با بیان اینکه  دخل صندوق بیمه کشاورزی ۱۰ درصد خرج آن است، اظهارداشت: این صندوق از زمان تاسیس تاکنون ۳ تا ۴ برابر دریافتی خود از کشاورزان، خسارت پرداخت کرده، که طی سالیان گذشته مابه التفاوت این عدد را دولت پرداخت کرده است در واقع صندوق بیمه محصولات کشاورزی، یک سازمان و مکانیزمی برای دریافت خدمات و حمایتهای دولتی و پرداخت آن به کشاورزان بوده است. وی با اشاره به اینکه در سالیان اخیر که دولت با بحران مالی مواجه شده، صندوق بیمه نیز مشکل پیدا کرده و نمیتواند خسارت کشاورزان را پرداخت کند، اضافه کرد: این شرایط، به آن دلیل نیست که دولت نمیخواهد از کشاورزان حمایت کند بلکه ایجاد مشکلات مالی علت این امر است.

رئیس مجمع ملی تشکلهای کشاورزی تصریح کرد: در سنوات گذشته چنین مشکلی وجود نداشت اما در سالهای اخیر که صندوق به دلیل مسائل مذکور، قادر به عملی کردن تعهدات خود نبوده، جوی از بی اعتمادی در جامعه کشاورزان نسبت به این صندوق شکل گرفته که مختص یک یا دو استان هم نیست؛ بهعنوان مثال هنوز بخشی از غرامتی که قرار بوده بیمه بابت خسارات وارد شده به محصول گندم کشاورزان خوزستانی در دو سال قبل پرداخت کند، به حساب آنان واریز نشده است. اسدی ادامه داد: به همین دلیل کشاورزان نیز باغات و محصولات خود را بیمه نمیکنند و معتقدند وقتی غرامتی به ما پرداخت نمیشود چه دلیلی دارد اقدام به بیمه کردن تولیدات خود کنیم؟ وی افزود: بنابراین دلیل اصلی عدم تمایل کشاورزان به بیمه؛ عدم اجرای تعهدات توسط صندوق بیمه محصولات کشاورزی به دلیل مشکلات مالی و همچنین افزایش تعرفههای بیمه بوده است. به گفته رئیس مجمع ملی تشکلهای کشاورزی تقریبا هرسال تعرفههای حق بیمه افزایش پیدا میکند به نحوی که برخی از کشاورزان در تامین مالی هزینههای بیمه با مشکل مواجه میشوند.

اسدی تصریح کرد: با وجود تمام این مسائل، این تصور که کشاورزان نباید محصولات خود را بیمه کنند، بسیار اشتباه است چراکه پرداخت غرامت از سوی دولت احتمال دارد دیر انجام شود اما بهرحال انجام میشود و بهتر از آن است که دست کشاورزان به جایی بند نباشد. وی تاکید کرد: توصیه ما این است که کشاورزان تمام محصولات خود را بیمه کنند. رئیس مجمع ملی تشکلهای کشاورزی در بخش دیگری از سخنان خود اظهارداشت: بیمه کشاورزی در کشور ما، از این لحاظ که طیف وسیعی از محصولات  را تحت پوشش قرار میدهد، یکی از اولین و برترینهای جهان است اما ارائه خدمات، پرداخت غرامتها و حمایتهای دولت در این بخش نسبت به کشورهای پیشرفته دنیا در بخش کشاورزی، ناچیز و اندک است.

یک دهم باغات مرکبات خسارت دیده شمال، بیمه بوده است

نکته تاسف آور دیگری که باید به آن اشاره شود حادثه سرمازدگی اخیر در استان مازندران است. به گفته مسئولان مربوطه براساس برآوردهای اولیه تاکنون ۹۵۰۰ میلیارد ریال خسارت به کشاورزان مازنی وارد است.  دراین میان نکته حیرت آور آن است که تنها یک دهم باغات در معرض خطر سرمازدگی، بیمه بودهاند! رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران در همین زمینه گفت: فقط کسانی که بیمه باشند خسارت خود را دریافت خواهند کرد ضمن اینکه فقط حدود ۶ تا ۷ هزار هکتار از باغات منطقه بیمه است. وی با بیان اینکه باغات استان کلا ۱۶۰ هزار هکتار مساحت دارند، افزود: سطح باغات بارور مرکبات حدود ۱۰۰ هزارهکتار است  و حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار هکتار  آن در این سرما زدگی در معرض تهدید قرار داشتند. به گفته دلاور حیدرپور عدم پرداخت پول، اعتقاد نداشتن به بیمه باغات و عدم خسارات جدی در سالهای قبل از جمله دلایلی است که باعث شده باغداران تمایل چندانی به بیمه کردن باغهای خود نداشته باشند.

در همین راستا مشاور صندوق بیمه کشاورزی درباره اینکه چرا سطوح باغات بیمه شده در مازندران پایین است؟ افزود: ماهیت بیمه اختیاری است، همه ساله  امکان عقد قرارداد بیمه  از اول فروردین تا ۱۵ اردیبهشت ماه برای باغداران مرکبات فراهم است، ضمن اینکه درحال حاضر نیز کشاورزان زیادی تحت پوشش این بیمه قرار دارند و توصیه این است که باغداران از این امکان حمایتی بهره ببرند.

بیمه به درد کشاورزان نمیخورد و نوعی تجارت است

رئیس اتحادیه باغداران استان مازندران در این زمینه نظر متفاوتی دارد و بیمه بخش کشاورزی را مورد انتقاد قرار میدهد.  محمدرضا شعبانی در همین زمینه در پاسخ به این پرسش که چرا از حدود ۸۰ هزارهکتار باغ در معرض تهدید سرمازدگی تنها بین ۶ تا ۷ هزارهکتارآن بیمه بوده است؟ گفت:ما میتوانیم بگوییم که باغدارانمان اصلا بیمه ندارند و این ۷ هزارهکتار نیز رقم درستی نیست. رئیس اتحادیه باغداران استان مازندران با اشاره به اینکه بیمه از بین رفتن درختان و میوهها در هرهکتار، ۷ میلیون تومان است که همه این مبلغ نیز پرداخت نمیشود، اضافه کرد: باغداران اگر  فقط چوبهای موجود در این مساحت را بفروشند، ۱۰ میلیون تومان نصیب شان میشود. وی با بیان اینکه بیمه در بخش کشاورزی اصلا کارآیی ندارد و عدهای از آن سواستفاده میکنند، ادامه داد: این بیمه به درد باغدار نمیخورد و مشکل او را حل نمیکند.

شعبانی تصریح کرد: پرداخت غرامت توسط بیمه به کشاورزان بسیار کند، قطره چکانی، وقت گیر و زمانبر است و در این میان هیچ عامل انگیزشی وجود ندارد که کشاورزان را تشویق به بیمه کردن باغات خود کند. وی اضافه کرد: متاسفانه درحال حاضر بیمه نوعی تجارت برای یک عده است نه یک ابزار برای حمایت از کشاورزان.