نخستین سیگنال اجرای توافق

روز پنجشنبه، آرامکو (شرکت نفت دولتی عربستان) در یادداشتی به خریداران خود اعلام کرد عرضه نفت در ماه ژانویه را کاهش خواهد داد. این پیام آرامکو را میتوان نشان از اجرای توافق اوپک دانست. این اقدام عربستان در حالی انجام شده که همچنان درخصوص مشارکت کشورهای غیرعضو اوپک ابهاماتی وجود دارد. امروز کشورهای عضو اوپک با تولیدکنندگان غیرعضو اوپک برای کاهش تولیداتشان در مقر اوپک در وین مذاکره میکنند، با این حال تنها 5 کشور از 14 کشور غیرعضو دعوت شده به این نشست برای حضور اعلام آمادگی کردهاند. این موضوع موجب افزایش ابهام در بازار نفت شده که نوسانات شدید قیمتی را به همراه داشته است. با این حال، با توجه به اینکه نشست مشترک بین کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در تعطیلات پایانی هفته میلادی برگزار میشود، معاملهگران روز گذشته سعی کردند که به پیشواز توافق اوپک با کشورهای غیرعضو رفته و از غافلگیری خود، مانند آنچه در نشست 30 نوامبر اتفاق افتاد، جلوگیری کنند. بر این اساس روز گذشته شاهد روند افزایشی و پرنوسان قیمت نفت در بازارهای جهانی بودیم. نفت برنت با 36 سنت افزایش قیمت مجددا به بیش از 54 دلار رسید، نفت خام آمریکا نیز با رشد قیمتی مشابهی در قیمتهای بالای 51 دلار نوسان کرد.

عربستان بهدنبال اجرایی شدن توافق اوپک

روز پنجشنبه، آرامکو (شرکت نفت دولتی عربستان) در یادداشتی به خریداران خود اعلام کرد که بهدنبال توافق اوپک، میزان فروش نفت خود در ماه ژانویه را کاهش خواهد داد. در این یادداشت تاکید شده که کاهش فروش نفت از انواع مختلف نفت رخ خواهد داد، اما بهدلیل حاشیه سود کمتر فروش نفت به آمریکای شمالی، به احتمال زیاد مقدار عرضه نفت عربستان به این منطقه کاهش بیشتری خواهد داشت.

این یادداشت در حالی از سوی گروه انرژی پیرا منتشر شد که برخی منابع از مذاکره عربستان و عراق با برخی پالایشگاههای آسیایی برای افزایش فروش نفت در ماه ژانویه خبر دادهاند. به گزارش خبرگزاری رویترز، منابع 8 پالایشگاه آسیایی اعلام کردهاند که شرکت سعودی آرامکو قصد دارد ماه ژانویه، بهعنوان بخشی از قرارداد سالانه، بیشتر از میزان درخواستی، به آنها نفت خام صادر کند. یک منبع آگاه گفته است بهنظر میرسد عربستان نهتنها بهدنبال کاهش تولیدات خود نیست؛ بلکه بهدنبال افزایش سهم خود در بازار آسیایی نفت نیز است. سه پالایشگاه نیز از بازاریابی شرکت ملی نفت عراق (SOMO) برای افزایش صادرات نفت خبر دادهاند.

هرچند خبر تلاش سعودیها برای افزایش فروش نفت به آسیا در ظاهر با یادداشت عربستان درخصوص کاهش عرضه نفت این کشور در ماه ژانویه در تناقض بهنظر میرسد، اما بررسیهای بیشتر نشان میدهد که سعودیها احتمالا بخش قابل توجهی از کاهش عرضه خود را در بازار آمریکا و اروپا اعمال کنند. برخی منابع صنعتی نیز این موضوع را تایید و اعلام کردهاند که عربستان کاهش ذخایر انبارهای نفتی را هدف قرار داده و از آنجا که بخش مهمی از انبارهای نفتی در آمریکا و اروپا هستند، سعودیها با کاهش صادرات نفت به مشتریان خود در اروپا و آمریکا نسبت به مشتریان آسیایی، بهدنبال اثرگذاری بر حجم ذخایر نفتی هستند. براساس این گزارش، آرامکو بهطور معمول دهم هر ماه چگونگی تخصیص عرضه به مشتریان خود را اعلام میکند.

تکاپو در آستانه نشست مشترک

در بیانیه پایانی اجلاس 171 اوپک که حدود 10 روز پیش برگزار شد، توافق اوپک برای کاهش 1/2 میلیون بشکهای تولید این سازمان در 6 ماه ابتدایی سال 2017، منوط به کاهش 600 هزار بشکهای کشورهای غیرعضو اوپک شد. از این رو براساس برنامه‎ریزی قبلی، نشست مشترک کشورهای عضو و غیرعضو اوپک امروز ساعت 10 صبح به وقت وین آغاز به کار خواهد کرد. ریاست این جلسه را الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه و محمد السدا، وزیر انرژی قطر که رئیس دورهای اوپک نیز است، بر عهده دارند.

با وجود مذاکرات قبلی و اعلام آمادگی روسیه برای کاهش 300 هزار بشکهای تولید، بهنظر نمیرسد نشست امروز چندان بیحاشیه و بدون تنش برگزار شود. ابهامات در یک روز مانده به برگزاری این نشست در سطحی قرار دارد که برخی منابع از احتمال لغو این نشست خبر دادند. هرچند که وزارت انرژی روسیه این خبر را تکذیب و اعلام کرد که نشست مشترک براساس برنامهریزیهای قبلی برگزار خواهد شد، اما آنطور که خبرها نشان میدهد ابهاماتی درخصوص این نشست وجود دارد؛ بهطوریکه گفته شد نواک روزگذشته و پیش از برگزاری نشست رسمی با برخی از تولیدکنندگان عضو و غیرعضو اوپک دیدار کرده است.

خبرگزاری روسی تاس(TASS)، که خبر احتمال تعویق در تشکیل جلسه امروز اوپک و غیراوپک را منتشر کرده بود، به نقل از یک منبع آگاه نوشت: «روسیه همچنان نگران کاهش تولید برخی کشورهای عضو اوپک است، از این رو تعویق در تشکیل جلسه کشورهای عضو و غیرعضو اوپک همچنان به عنوان یک گزینه روی میز روسیه قرار دارد.» این منبع آگاه به TASS گفته است روسیه نگران رشد بالقوه تولید نیجریه و لیبی است؛ چراکه این دو کشور که در حال حاضر بهدلیل جنگهای داخلی، کمتر از ظرفیت خود نفت تولید میکنند، از توافق اوپک معاف شدهاند. لیبی و نیجریه در مجموع بیش از 1/3 میلیون بشکه ظرفیت افزایش تولید دارند، از این رو در صورتی که بتوانند مشکلات داخلی خود را حل کنند و تولیداتشان را افزایش دهند، هرگونه توافقی در اوپک بیاثر میشود. منبع روسی به خبرگزاری تاس گفته است که روسیه خواهان اعمال سهمیه بندی برای همه اعضای اوپک است، از اینرو یا ممکن است جلسه اوپک و غیراوپک را به تعویق اندازد یا در صورت تشکیل جلسه، درخصوص این نگرانیهای خود به طور جدی مذاکره خواهد کرد.

حال آنطور که اخبار دیگری نشان میدهند، ظاهرا روسیه مذاکره و پافشاری بر مواضع خود را در نشست امروز به جای تعویق نشست انتخاب کرده است. به گزارش خبرگزاری رویترز، یک منبع آگاه در دولت روسیه گفته است: «این کشور قصد دارد قبل از مذاکرات رسمی در وین، درخصوص برخی مسائل حل نشده مربوط به کاهش تولید با تولیدکنندگان عضو و غیرعضو دیدارهایی را انجام دهد.» این منبع آگاه افزود: «در صورتی که این مسائل حل نشود، ریسکهایی برای اجرایی شدن این توافق وجود دارد.» این منبع آگاه گفته است: «با توجه به افزایش تولید اوپک در ماه نوامبر، سوالاتی در مورد تبعیت اعضای این سازمان از توافق وجود دارد.»

تردید در برگزاری نشست 10 دسامبر در حالی مطرح شد که خبرگزاری رویترز روز گذشته از اعلام آمادگی تنها 5 کشور از 14 کشور غیرعضو اوپک برای حضور در این جلسه خبر داد. براساس این گزارش تنها جمهوری آذربایجان، قزاقستان، عمان، مکزیک و روسیه به دعوت اوپک برای حضور در نشست مشترک با کشورهای غیرعضو اوپک پاسخ مثبت دادهاند. در عین حال بین این 5 کشور نیز تنها عمان و روسیه علنا برای کاهش تولیدات خود اعلام آمادگی کردهاند. با این حال وزیر انرژی نیجریه به خبرگزاری رویترز گفته است تنها مشارکت روسیه برای اجرایی شدن توافق اوپک کافی است.

هرچند چندان به مشارکت کشورهای خارج از اوپک امیدی نیست، اما گزارشهای آژانس بینالمللی انرژی نشان میدهد از بین 14 کشور غیرعضو اوپک، 10 کشور در نیمه دوم سال 2017 در مجموع با کاهش طبیعی حدود 300 هزار بشکهای تولید نفت مواجه خواهند شد.

تردید در اثرگذاری توافق اوپک

در این میان برخی بر این باورند که توافق اوپک هرچند میتواند موجب بازگشت تعادل در عرضه و تقاضای نفت در میانههای سال 2017 میلادی شود، اما بعید بهنظر میرسد که کاهش موثری در سطح موجودی انبارهای نفتی جهان را که مهمترین عامل کنونی افت قیمت‎ها است را بهدنبال داشته باشد. تاماس وارگا، تحلیلگر بازار نفت در این باره به بلومبرگ میگوید: «حتی اگر همه کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به تعهدات خود پایبند باشند، موجودی انبارهای نفتی تغییر چندانی نخواهد کرد.»

در این میان نظرسنجی رویترز از تحلیلگران نفتی نیز نتایج تقریبا مشابهی را نشان میدهد، تحلیلگران بر این باورند که امید کمی به رشد قیمت نفت در اثر توافق اوپک وجود دارد. شکیل بگ، رئیس پژوهشهای نفتی تامسون رویترز میگوید: «در میانمدت بازار نفت به تعادل نزدیک میشود، اما برای رشد قابلتوجه قیمتها نیاز به افزایش چشمگیر تقاضا برای نفت است تا بتواند موجودیها را کاهش داده و به سطح طبیعی برساند.» براساس نظر سنجی رویترز، 29 تحلیلگر و اقتصاددان، بهطور متوسط قیمت نفت برنت در سال جاری میلادی را 44/69 میلیون بشکه در روز برآورد کردند، آنها همچنین پیشبینی کردند قیمت این نفت شاخص سال آینده به 57/01 دلار بر بشکه برسد.

این پیشبینی در حالی است که در نظرسنجی قبلی رویترز که حدود یک ماه پیش انجام شده بود، تحلیلگران چند سنت قیمتها را بالاتر پیشبینی کرده بودند. شرکت آمریکایی ریموند جیمز، با پیشبینی 83 دلاری برای نفت برنت، بیشترین برآورد از قیمت نفت در سال 2017 را به خود اختصاص داده و موسسه بیانپی پارادایز قیمت نفت را کمتر از 50 دلار در هر بشکه پیشبینی کرده است. در این میان موسسه گلدمن ساکس با توجه به 6 ماهه بودن توافق اوپک اعلام کرده است: «توافق کوتاهمدت اوپک برای کاهش تولید نفت، کاهش ذخایر انبارها و رشد قیمت نفت را هدف قرار داده، اما آنچه به دست خواهد آورد رشد تولید در آمریکا و دیگر نقاط جهان است.» بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که برای متوازن شدن بازار نفت تحتتاثیر توافق اوپک، مدت زمان این توافق باید طولانی‎تر از 6 ماه شود. حال باید منتظر شد و دید کشورهای غیرعضو در نشست امروز تا چه میزان حاضر به کاهش تولیدات خود میشوند.