دونگاه متفاوت به تغییر ریال

اکبر کمیجانی اعمال مفهوم تومان و جایگزینی آن با مفهوم ریال را به معنای اصلاح پولی ندانست و تصریح کرد: عملیاتی شدن مفهوم تومان به معنای اصلاح پولی نیست. در حال حاضر مطالعات بسیاری برای اصلاح و حذف صفر از پول ملی در جریان است که این مطالعات به مراحل پایانی خود نزدیک شده است. در عین حال کارشناسان معتقدند با این تغییر باید یک صفر از اسکناسهای موجود حذف شود و اگر جزء فرعی پول ملی کماکان دینار باشد، هر یک تومان 1000 دینار است.

با توجه به اظهارات قائم مقام بانک مرکزی، برخی کارشناسان از جمله طهماسب مظاهری، رئیس کل سابق بانک مرکزی، این تصمیم را مستند به پژوهشها و مطالعات کارشناسی بانک مرکزی در این حوزه ندانستند. در این ارتباط، مظاهری طی گفتوگویی اعلام کرد که این لایحه جدید پاسخگوی نظام پرداخت نیست و باید قدمهای محکمتری در رفرم پولی برداشته شود و این کار را ناقص دانست.مظاهری قابل استفاده بودن واحد پول ملی را مهم برشمرد و معتقد است رواج سکه موجب کاهش استهلاک اسکناس خواهد بود اما اکنون سکه برای واحد پول کشور (سکه یک ریالی) عملا موضوعیت ندارد و بانک مرکزی از ضرب آن خودداری میکند؛ زیرا ارزش نیکل و فلز بهکار رفته در یک سکه یک ریالی حدود 230 ریال است و ضرب سکه برای واحد پول کشور بلا موضوع و یک کار غیرعقلائی است.

رئیس سابق بانک مرکزی راهحل این موضوع را حذف چند صفر از پول ملی عنوان کرد تا بتواند پول را بهعنوان یک ابزار مبادله منطقی کند. طبق گفته او با این کار، پرداختهایی که بخشی از واحد پول را تشکیل میدهند نیز معنیدار میشود. همانطور که امروز در کشورهای دیگر پرداخت 10 سنت و 20 سنت یک پرداخت معنیدار است.

مظاهری مقدمات اجرای چنین طرحی را این طور شرح داد: «برای حذف چند صفر از واحد پول ملی مقدماتی هم وجود دارد که باید مورد ملاحظه قرار گیرد. اول اینکه باید دولت با مردم صحبت و مردم را توجیه کند که قصد انجام چه کاری را دارد. دوم اینکه بانک مرکزی تدارک لازم را برای چاپ اسکناس و ضرب سکه جدید به میزان نیاز جامعه انجام دهد؛ بهویژه در ابتدای کار که مراجعه برای تبدیل پول بیشتر از حالت عادی و نرمال است. باید طوری برنامهریزی شود که احساس کمبود پول به وجود نیاید. مورد بعدی این است که برای برنامههای نرمافزاری حسابداری و حسابرسی و تبدیل ارز در بانکها و شرکتهای مختلف، بانک مرکزی فرصت و مهلت لازم را به فعالان اقتصادی بدهد. همچنین بانک مرکزی باید مهلت اعتبار پولهای قبلی و مراحل خارج کردن آنها از گردش را تعریف کند و به مردم توضیح بدهد تا اجازه ایجاد دلهره و نگرانی در جامعه را ندهد. از این رو، یک مرکز برای دسترسی آسان تلفنی و اینترنتی برای عموم مردم ایجاد کند تا به سوالات مردم پاسخ بدهد و مشکلات و اشکالات پیشبینی نشده را به مسوولان مربوطه منعکس کند.»همچنین مظاهری به منظور طراحی زیبا و جذاب سکهها و اسکناسهای جدید و رعایت نکات ایمنی برای جلوگیری از جعل اسکناس، تاکید کرد که بانک مرکزی باید فرصت کافی را داشته باشد تا این کار را با حوصله انجام دهد. او در مورد اینکه چند صفر باید حذف شود، اظهارنظر قطعی نکرده است.

از سویی کمیجانی، قائم مقام بانک مرکزی در مورد چاپ دوباره اسکناسها با توجه به لایحه جدید دولت، گفت: «امکان دارد اصلاحاتی جزئی در چاپ اسکناسهای جدید در آغاز سال آینده صورت گیرد.» طبق گفته او این امکان وجود دارد که در اسکناسهای جدید ملاحظات رعایت شود. البته او اعلام کرد در این باره هرگونه تغییر و اصلاح به مردم اطلاع داده خواهد شد. در مقابل مظاهری معتقد است حذف یک صفر، تمام هزینهها و زحمات حذف چند صفر را دارد، بدون اینکه هدفهای آن کار را تحقق ببخشد.

او گفت: «این کار دو بار هزینه کردن برای رسیدن به یک هدف است.» کمیجانی بار دیگر توضیح داد که در ماده 2 لایحه تقدیمی بانک مرکزی به دولت، واحد پول ایران، ریال عنوان شده است و همانگونه که در قانون پولی بانکی مصوب سال 1351 که هماکنون نیز در دست اجراست واحد پولی ایران ریال و یک ریال معادل 100 دینار است.کمیجانی در پایان تاکید کرد که لایحه جدید دولت باید در مجلس بررسی شود و مجلس نظر نهایی خود در این باره اعلام کند. از سوی دیگر، مظاهری نیز ابراز امیدواری کرده است تا در مجلس با دقت نظر و استماع نظرات کارشناسان از این خطای کارشناسی جلوگیری شود و حذف چند صفر از واحد پول ملی در دستور کار قرار گیرد.