خساراتی که کمر باغداران را خم کرد/ دغدغه‌های ادامه دار کشاورزان

یکی از استعدادهای ویژه شهرستانهای غرب استان تهران (شهریار، قدس و ملارد) به توانمندیهای زراعی و کشاورزی این خطه معطوف میشود. سه شهرستان اشاره شده در حوزه محصولات باغی، زراعی و صیفیجات از ظرفیتهای برجسته استان تهران محسوب میشوند که در برخی از محصولات همچون گوجه سبز، زردآلو در کشور شهره و مطرح هستند. علیرغم تواناییهای بسیار بالای این محدوده از استان تهران، بحران کم آبی و سرمازدگی در طول سالیان گذشته صدمات و خسارات سنگینی را به شهرستان های قدس، شهریار و ملارد تحمیل کرده است. قریب به سه سال پیش، سرمازدگی باغات و اراضی کشاورزی، خسارات و صدمات بسیار سنگینی را به فعالان زراعی و باغداری شهرستانهای غرب استان تهران وارد کرد که به تعبیر برخی از کشاورزان فعال در سه شهرستان ملارد، قدس و شهریار، همچنان صدمات آن مقطع جبران نشده است. میزان خسارت تحمیلی در آن سال به اراضی زراعی و کشاورزی مناطق مذکور، ۱۸۰ میلیارد تومان برآورد میشود که به اعتقاد برخی از زارعان و باغداران، رقم اشاره شده خوشبینانه و حداقلی احصا شده و میزان خسارتها فراتر از این رقم بوده است. بعد از گذشت سه سال از آن زمستان خسارتبار برای کشاورزان، طی هفته گذشته افت و کاهش ناگهانی و محسوس دما بازهم با ایجاد خسارات و صدماتی به اراضی کشاورزی و باغی سه شهرستان قدس، شهریار و ملارد همراه شد که  شدت و گستره تخریب به هیچ عنوان قابل قیاس با سال های ۹۳-۹۲ نیست و به تعبیری سطح و شدت صدمات وارد شده در مقایسه با آن مقطع بسیار ناچیز و محدود است.

آسیب دیدگی ۸۵ هکتار از صیفی جات شهرستان شهریار بر اثر سرمازدگی

شهرستان شهریار یکی از استراتژیک ترین مناطق در حوزه غربی استان تهران محسوب میشود. کشاورزی و باغداری، شناسنامه و هویت شهریار محسوب شده و بنا بر همین استعداد، از این منطقه تحت عنوان نگین سبز استان تهران یاد میشود. محمد علی شاکری رئیس جهاد کشاورزی شهرستان شهریار در تشریح میزان خسارات وارد شده به اراضی زراعی این محدوده از غرب استان تهران اظهار داشت: ارزیابی و مطالعات در خصوص میزان برآوردِ خسارات تحمیل شده در دست بررسی بوده که هنوز به اتمام نرسیده است. وی افزود: وسعت باغات و اراضی کشاورزی شهرستان مذکور ۱۵ هزار هکتار است که از این میزان ۵۳ هکتار زیر کشت کلزا قرار دارد. شاکری عنوان کرد:در حال حاضر تحقیقات و مطالعات در خصوص احتمال وارد شدن خسارات به بخشهایی از اراضی کشاورزی کلزا در دست بررسی است که به طور قطعی نمیتوان در این خصوص اظهار نظر کرد و اطلاع رسانی هر چه بیشتر مستلزم زمان چه بیشتری است.

رئیس جهاد کشاورزی شهریار عنوان کرد: فارغ از اراضی زیرکشت کلزا که تحمیل خسارت به آن در حد احتمال مطرح است، ۸۵ هکتار از اراضی صیفی جات این خطه(گل کلم و...)بر اثر سرما و یخبندان دچار آسیب شدهاند که کانون اصلی این خسارات به محدوده شرقی شهرستان شهریار همچون مناطق و نواحی دِهمَویز، دِهشاد و اَلوَرد و...معطوف میشود. وی افزود:آمار و مختصات اشاره شده شامل شهر شهریار نمیشود و بررسیها در خصوص میزان خسارات در مناطق مرکزی این شهرستان در حال بررسی و واکاوی است.

تحمیل خسارت به ۶ هکتار از اراضی زیرکشت کلزا در شهرستان قدس

وسعت اراضی زراعی و کشاورزی قدس به عنوان نزدیکترین شهرستان در حوزه استحفاظیِ غرب استان تهران به پایتخت، به نسبت شهرستانهای ملارد و شهریار محدودتر به نظر میرسد. علیرغم این محدودیت، کیفیت محصولات زراعی و کشاورزی قدس از تراز و سطح بسیار مطلوبی برخوردار است. اراضی زراعی این منطقه نیز در سرمازدگی اخیر از تحمیل آسیب و خسارت مصون نبودهاند و براساس اظهارات مطرح شده از سوی مسئولان، عمده و کانون آسیبها را میتوان در اراضی زیر کشت کلزا جستجوکرد. جمال فرامرزی رئیس جهاد کشاورزی شهرستان قدس در تشریح میزان اراضی زراعی و باغی منطقه مذکور از حیث وسعت و عمق خسارات وارد شده، اظهار داشت: اراضی زراعی و باغات این شهرستان هزار و ۱۰۰ هکتار برآورد می شود که ۲۶۵ هکتار از این میزان مشمول باغات بوده و مابقی آن(۸۳۵ هکتار) معطوف به اراضی زراعی میشود. وی افزود:آنچه که به عنوان خسارات و صدمات سرمازدگی در شهرستان قدس قطعیت دارد، شامل اراضی زیر کشت کلزا میشود که از مجموع ۳۶  هکتار زمینهای تحت کشت دانههای روغنی مورد اشاره، شش هکتار دچار خسارت و آسیب شده است که  به تعبیری می توان گفت، ۳۰ هکتار از اراضی زیر کشت کلزا در شهرستان قدس از خسارت و آسیب مصون مانده اند.

احتمال آسیب دیدگی بخشی از اراضی زیر کشت کلزا در ملارد

ملارد به عنوان غربی ترین شهرستان استان تهران از دو بخش ملارد مرکزی و صفادشت شکل گرفته است. مساحت این شهرستان  با ۹۶۰ کیلومتر مربع به مراتب از مناطقی همچون شهریار و قدس بیشتر است.

در ذیل این گزارش در گفت و گو با معاون فنی و عمرانی فرمانداری ملارد و نایب رئیس شورای اسلامی این شهرستان، ظرفیتهای زراعی و کشاورزی و میزان خسارات احتمالی وارد شده بر اثر سرمازدگی و یخبندان اخیر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

امیر یقین لو، معاون فرماندار ملارد با اشاره به نقش بسیار تعیینکننده و حائز اهیمت تولید در تحقق سیاستهای اقتصادمقاومتی و خودکفایی هر چه بیشتر کشور عنوان کرد: یکی از جدیترین ضروریات فعلی کشور، فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی است که خوشبختانه دولتمردان و دستگاههای فرادستی در قوه اجرایی کشور در طول سالیان اخیر گامهای مثبت و ارزنده ای در این خصوص برداشتهاند. وی افزود:یکی از مولفههای تأثیرگذار در تحقق چنین رویه و دستورکاری، تمرکز و تلاش برای ارتقای ظرفیتهای تولید در عرصه زراعت و باغداری است. معاون فرماندار ملارد عنوان کرد: اشتغالزایی هر چه بیشتر، افزایش تولیدات و صادرات محصولات زراعی و باغداری و ارزآوری بالقوه ای که ظرفیتهای مرتبط با این عرصه از آن برخوردار است، از شاخصهها و مولفههایی به شمار میرود که میتوان با اتکا به آن، پویایی، رونق و شکوفایی برجسته و قابل توجهی را در حوزه اقتصادی ایجاد کرد.

یقین لو گفت: تلاش ما و دیگر دستگاههای مسئول با محوریت فرمانداری و با پیروی و اتکا به تأکیدات مقام معظم رهبری و سیاست گذاریهای دولت در خصوص اقتصاد مقاومتی بر این امر خطیر استوار است که تا حد توان و بضاعت موجود، زمینه و بستر فعالیتهای زراعی و باغداری تسهیل و تقویت شود اما رفع برخی کاستیها و محدودیتها با عزم شهرستانی میسر نخواهد شد و حصول موفقیت در این بخش نیازمند تلاشها و اتخاذ تمهیداتی ویژه در سطوح کلان تر است ...

یقین لو عنوان کرد:توسعه فناوریها در حوزه زراعت، مدیریت بهینه مصرف آب، تسهیل روند توزیع و عرضه محصولات کشاورزی، ارائه تسهیلات ویژه به فعالان حوزه زراعت و باغداری و باز بینی در قوانین مربوطه از سوی نهادهای فرادستی از ضروریاتی است که با تحقق آن، موفقیتهای هر چه بیشتری حاصل خواهد شد. معاون فرماندار ملارد با اشاره به تواناییهای ویژه و موثر شهرستان ملارد در بخش زراعت و باغداری گفت: منطقه مذکور به عنوان غربی ترین شهرستان استان تهران نیز از قابلیت های شایسته ای برخوردار بوده که در استان تهران نیز مطرح و برجسته است.  وی افزود:در این میان برخی از تهدیدها و آسیب ها همچون سرمازدگی یا کم آبی، ثمره و بازدهی فعالیت های زراعی و باغداری را در مقاطعی تحت الشعاع قرار می دهد که شهرستان ملارد نیز از این قاعده مستثنی نیست.

یقین لو گفت:کاهش و افت محسوس دما طی هفتههای اخیر باعث تحمیل خساراتی به اراضی زراعی و کشاورزی این خطه شده که احصا میزان صدمات در دست بررسی است و هنوز ارزیابی های جهادکشاورزی در این خصوص به جمعبندی قطعی و نهایی نرسیده اما احتمال بروز خسارت و آسیب در بخشی از اراضی زیر کشت کلزا دور از ذهن به نظر نمیرسد.

سرمازدگی بخشی از صیفی جات در ملارد

احمد امینی، نایب رئیس شورای اسلامی شهرستان ملارد در پاسخ به سئوال در خصوص میزان وسعت اراضی زراعی و کشاورزی این منطقه گفت: در شهرستان ملارد، بیش از ۱۴ هزار هکتار اراضی زراعی و باغی وجود دارد که ۱۰ هزار هکتار از این میزان شامل باغ ها می شود و مابقی آن در قالب اراضی زراعی قابل تعریف است. وی افزود: بخشی از خسارات وارد شده در اثر سرمازدگی در شهرستان مذکور در حوزه صیفی جات قابل طرح است که عمده آن در سطح شهرستان بصورت لکه ای بوده و با پهنه و گستردگی چندانی مواجه نیست و بررسی و جمع بندی این موضوع به دلیل پراکندگی و جزیره ای بودن اراضی دشوار است و بعید به نظر می رسد در کوتاه مدت ارائه آماری روشن و دقیق از خسارات صیفی جات مُیَسَر شود.

نایب رئیس شورای اسلامی شهرستان ملارد عنوان کرد: متأسفانه باید گفت فعالان حوزه زراعی و کشاورزی مظلوم واقع شده اند و این موضوع فقط شامل شهرستان ملارد نمیشود و با مطالعه میدانی در این حوزه به روشنی در مییابیم که در بخشها و حوزههای گوناگون زراعی، وجود مشکلات متعدد حوزه فعالیتی مذکور را فرسایشی و طاقت فرسا ساخته است. غرب استان تهران ریه تنفسی پایتخت بوده و حفظ این ریه و فیلترهای تنفسی مستلزم حمایت، پشتیبانی و سرمایه گذاری هر چه بیشتر است. وی افزود: متأسفانه کشاورزان و باغداران با چالش های متعددی مواجه هستند و در حالات گوناگون و به فراخورِ شرایط، این معضلات ظهور و بروز پیدا میکند که عامل و ریشه آن فقط به مسائل شهرستانی معطوف نمیشود. امینی گفت: کشاورزان و باغداران در کنار خطر سرمازدگی با کم آبی و بحران آبی که معضلی کشوری است، روبرو هستند و متأسفانه در صورت فائق آمدن بر این مشکلات و برداشت محصول نیز برخی از نارسایی های دیگر، مسبب بروز مشکلات و محدودیت هایی برای فعالان این عرصه می شود.

نایب رئیس شورای اسلامی شهرستان ملارد عنوان کرد: محدودیتها در تخصیص آب بویژه در فصل تابستان و توزیع منابع مربوطه از یکسو و قوانین دست و پا گیر از سوی دیگر باعث میشود تا برخی از فعالان حوزه زراعت و باغداری بر خلاف میل باطنی خود، عطای فعالیت در این عرصه را به لقای آن  بخشند و رفع چنین مشکلاتی، مستلزم عزم جدی نهادها و دستگاههای کشوری و اتخاذ تدابیر هوشمندانه و موثر از سوی ارگانهای فرادستی است، در غیر این صورت، نارساییهای مورد اشاره به شیوه های مختلف ادامه خواهد داشت.

لزوم بهره گیری هرچه بیشتر از تکنیکهای علمی و نوین در حوزه زراعت و باغداری غرب استان تهران

اگرچه تهدیدات و آسیب های بسیاری متوجه حوزه زراعت و کشاورزی غرب استان تهران است اما با لحاظ کردن نگاه علمی و تکنیک های نوین زراعت و باغداری می توان به بخش قابل توجهی از آسیب ها و تهدیدات بالقوه موجود غلبه کرد. آمایش سرزمینی و مطالعه و نگاه علمی به موقعیت طبیعی و اقلیمی شهرستانهای غرب استان تهران و بسترسازی برای پرداختن به کشت محصولاتی که در برابر سرمازدگی و کم آبی از مقاومت هر چه بیشتری برخوردار هستند از ضروریاتی است که با حصول و اجرایی شدن آن می توان به دستاوردهای ارزنده و برجسته ای در این خصوص نائل شد. خوشبختانه در طول سالیان اخیر، تجهیزات و ادواتی ساخته شده که با فعال سازی و تعبیه آن در باغات، می توان با پخش گرما در فواصل و شعاعی مشخص و تعریف شده، نسبت به حفاظت مطلوب تر از اراضی زراعی و باغات در برابر سرما مبادرت ورزید. بدون تردید بهرهگیری از چنین تجهیزاتی، مستلزم حمایتهای مالی و ارائه تسهیلات با نرخ سود حداقلی به کشاورزان و باغداران خواهد بود، در غیر این صورت نمیتوان آنچنان که شایسته است درعرصه مقاومسازی اراضی کشاورزی و باغها در سه شهرستان مذکور به موفقیت چشمگیری دست یافت.

و در پایان ذکر این نکته ضروری به نظر میرسد که سودآور بودن فعالیت کشاورزی و باغداری اصلی ترین رکن و مولفه  بقا و حیاتِ فعالیت هایِ مربوطه در این حوزه به نظر میرسد و در شرایطی که زارعان در طول سال به عناوین مختلف با خسارات و آسیب های متعدد و متکثر دست و پنجه نرم می کنند، انتظار استمرار چنین فعالیت هایی از سوی کشاورزان راه به جایی نخواهد برد.

 

غرب استان تهران ریه تنفسی پایتخت بوده و حفظ این ریه و فیلترهای تنفسی مستلزم حمایت، پشتیبانی و سرمایه گذاری هر چه بیشتر است، در غیراینصورت اراضی زراعی و باغداری منطقه همچنان باتخریب، تفکیک، خشک شدن های عمدی، آتش، تَبَر و...مواجه خواهند بود.