چرخش سرمایه‌گذاران نفتی؟

بر این اساس هرچند آژانس بین المللی انرژی در گزارش اخیر خود تاکید کرده بود که کاهش سرمایهگذاری جهانی در صنعت نفت به احتمال زیاد در سال 2017 برای سومین سال متوالی ادامه خواهد داشت، به نظر میرسد حالا شرکتهای سرمایهگذاری نفتی بعد از گذشت چند سال فضا را برای بازگشت به عرصه کار مناسب ارزیابی کردهاند. بر اساس توافقی که روز شنبه با حضور کشورهای عضو اوپک و غیرعضو در وین نهایی شد، این گروه از تولیدکنندگان نفت از ابتدای ژانویه 2017 به منظور کاستن از مازاد عرضه جهانی نفت، به مدت شش ماه روزانه یک میلیون و 758 هزار بشکه از تولیدات خود کم خواهند کرد. با قطعی شدن این تصمیم، این انتظار در میان فعالان بازار نفت ایجاد شده است که مازاد عرضه نفت به احتمال زیاد با حرکتی نسبتا کند، پیش از نیمه دوم سال 2017 از بازار خارج شود. به این ترتیب در پی ایجاد چنین انتظاری که به معنای ایجاد کسری عرضه در بازار نفت است، سرمایهگذاران نفتی از حالا خود را برای افزایش تولید آماده میکنند.

بازگشت دوباره سرمایهگذاران به صنعت نفت در حالی است که آژانس بینالمللی انرژی تاکید دارد تقاضا برای نفت تا سال 2040 به دلیل ساده نبودن دسترسی به انرژیهای جایگزین، همچنان ادامه خواهد داشت. در چنین شرایطی فاصله گرفتن سرمایهگذاران از صنعت نفت این نگرانی را ایجاد کرده بود که روند تولید طلای سیاه به علت پیش نرفتن طرحهای توسعه، تولید نفت را در سالهای آینده با مشکلاتی همراه کرده و سیستم عرضه و تقاضا با مشکلاتی همراه شود. با این حال در کشورهای مختلف از آمریکا گرفته تا ایران و روسیه، نشانههایی روشن مبنی بر بازگشت سرمایهگذاران به زمین بازی وجود دارد. به این ترتیب میتوان مشاهده کرد که نگرانیها از کوچ سرمایهگذاران از صنعت نفت که در پی افت مداوم قیمت نفت رخ داده بود، به آرامی در حال رفع شدن است. اگرچه بر اساس آمارهای رسمی، سرمایهگذاری‎ها در حوزه اکتشاف و تولید نفت در سال ٢٠١٥ حدود ٢٦ درصد کاهش داشته و پیشبینیها برای سال ٢٠١٦ نیز از کاهش ٢٢ درصدی سرمایهگذاریها حکایت دارد، حالا انتظار میرود کاهش بیش از 300 میلیارد دلاری سرمایهگذاری در صنعت نفت با بازگشت سرمایهگذاران به صنعت نفت جبران شود.

بازگشت 11 میلیارد دلاری گلنکور

چند روز قبل از نهایی شدن توافق کاهش تولید از سوی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک، ولادیمیر پوتین از فروش 19/5 درصد از سهام شرکت روسنفت به گلنکور و یک صندوق ذخیره ارزی در قطر خبر داد. انتشار خبر این معامله از تلویزیون روسیه در حالی چهارشنبه گذشته ورود بیش از 11 میلیارد دلار سرمایه در پی فروش سهام روسنفت به این کشور را تایید میکرد که روز گذشته قرارداد این معامله از سوی طرفین به امضا رسید. ورود شرکت سوئیسی گلنکور بهعنوان دومین معاملهگر مستقل نفت به همراه یک صندوق سرمایهگذاری قطری به معاملهای که پوتین آن را «بزرگترین معامله نفتی در سال 2016» توصیف کرده است، از نگاه کارشناسان یکی از نشانههای روشن بازگشت سرمایهگذاران به عرصه فعالیت است. این نشانه از آنجایی با اهمیت ارزیابی میشود که گلنکور از سال 2014 به این سو که قیمت جهانی نفت روندی نزولی داشته، حجم سرمایهگذاری خود در حوزه انرژی را به شکل چشمگیری کاهش داده بود. هرچند روسیه تحت فشارهای اقتصادی ناشی از تحریمهای غرب بخشی از سهام شرکت دولتی روسنفت را با فروش به سرمایهگذاران خارجی به بخش خصوصی واگذار کرده است، اما در کنار این اضطرار ورود سرمایهگذاران و استقبال آنها از انجام چنین معاملهای قابل تامل است.

خیز 21 دکل حفاری شیل

افزایش چشمگیر تعداد دکلهای حفاری در صنعت نفت شیل آمریکا در هفته منتهی به 9 دسامبر، یکی دیگر از نشانههای بازگشت سرمایهگذاران نفتی به عرصه تولید ارزیابی میشود. هرچند روند رو به رشد دکلهای حفاری در آمریکا از حدود شش ماه قبل آغاز شده است، اما از نگاه کارشناسان جهش 21 دستگاهی آنها در هفته گذشته که تعداد کل دکلها را به 498 عدد رساند، دلیل دیگری غیر از خوشبینی به آینده بازار نفت در نتیجه توافق کاهش تولید نفت ندارد. خیز بلند و زودهنگام شیل برای بازگشت به بازار نفت پس از توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در شرایطی مهر تاییدی بر بازگشت سرمایهگذاران به صنعت نفت است که از دیگر سو تهدیدی برای خنثی کردن کاهش تولید نیز ارزیابی میشود.

375 میلیون دلار در راه صنعت نفت آمریکا

اتفاق دیگری که در زمینه افزایش سرمایهگذاری در صنعت نفت در آمریکا در حال رقم خوردن است، برنامه دولت آمریکا برای فروش بخشی از ذخایر راهبردی نفت این کشور به ارزش بیش از 375 میلیون دلار معادل 7/5 میلیون بشکه نفت است. به گزارش خبرگزاری رویترز، با صدور مجوزی از سوی کنگره آمریکا، مقرر شد دولت این کشور زمستان امسال بخشی از ذخایر راهبردی این کشور به ارزش ٣٧٥ میلیون دلار را به فروش بگذارد. دولت باراک اوباما، رئیسجمهور کنونی آمریکا، پیش از این تلاش داشته است کنگره این کشور را برای صدور مجوز فروش ذخایر به ارزش دو میلیارد دلار قانع کند. بر اساس این گزارش هدف از فروش ذخایر یاد شده، نوسازی ذخایر راهبردی نفت در جنوب آمریکا و در امتداد خلیج مکزیک است که حدود ٦95 میلیون بشکه نفت را ذخیره دارد. سخنگوی وزارت انرژی آمریکا اعلام کرد فروش ذخایر یاد شده، به این نهاد امکان می‎دهد که برای افزایش یکپارچگی و افزایش عمر این ذخایر، گام‎های لازم را بر دارد. هدف آمریکا از انجام چنین عملیاتی حفظ استقلال انرژی این کشور در مقابل اختلالهای عرضه و تولیدکنندگان نفت در خاورمیانه عنوان میشود. 375 میلیون دلاری که حالا قرار است به ذخایر نفت جنوب آمریکا اختصاص داده شود، نخستین بخش از 2 میلیارد دلاری است که کنگره آمریکا در قالب بودجههای سالانه تا رسیدن این مبلغ به سقف 2 میلیارد دلار به صنعت نفت این کشور پرداخت خواهد کرد. هرچند ادامه این روند به تصمیم رئیسجمهور جدید آمریکا بستگی زیادی دارد، اما در صورت ادامه پیدا کردن و تصویب نهایی آن موقعیتهای مناسبی برای ایجاد پایانههای جدید دریایی، ساخت تجهیزات جدید، امکان ذخیرهسازی نفت بیشتر و... در اختیار صنعت نفت آمریکا قرار خواهد داد.

بازگشت دوباره شل به ایران

توافق اولیه هفته گذشته شرکت ملی نفت ایران با شرکت رویال داچشل برای انجام مطالعات طرح توسعه دو میدان بزرگ نفتی در ایران، در حالی یکی از دستاوردهای توافق سیاسی برجام ارزیابی میشود که نمیتوان از خوشبینی شرکتهای بزرگ نفتی نسبت به آینده بازار نفت بهعنوان یکی از انگیزههای آنها برای بازگشت به عرصه سرمایهگذاری نام نبرد. به این ترتیب طی 4 هفته گذشته، تهران توافقات مشابهی را با شرکت خدمات نفتی شلمبرژر و شرکتهایی از چین، نروژ، تایلند و لهستان به نتیجه رسانده است. به این ترتیب هرچند این قراردادها موقت و برای انجام مطالعات کارشناسی هستند، اما همگی از خوشبینی سیاسی و اقتصادی سرمایهگذاران برای ورود دوباره به پروژههای نفتی ناشی میشوند. به این ترتیب با وجود نگرانیهایی که نسبت به کاهش سرمایهگذاری در صنعت نفت و آثار منفی آن در آینده وجود داشت، میتوان بازگشت سرمایهگذاران به صنعت نفت را بهعنوان یکی از نتایج توافق کاهش تولید از سوی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک به فال نیک گرفت و برای رونق صنعت نفت در سالهای آینده انتظار کشید.