سال پیش روی نفت

این پیشبینی حدود یک ماه پس از آن صورت گرفت که بانک انگلیسی استاندارد چارترد پیشبینی کرد، قیمت نفت در سال جاری تا ۱۰ دلار پایین بیاید. هیچکدام از این پیشبینیها حتی به ارقام واقعی نزدیک هم نبود. تا ژوئن امسال، قیمتها تا رقم ۵۰ دلار بالا رفت، اما چندان بیش از آن بالا نرفت. بسیاری از تحلیلگران عرضه نفت را پر کشش میدانند به این معنی که با افزایش قیمتها تولید نفت شیل مقرون به صرفهتر شده و بلافاصله با افزایش تولید، موجب کاهش قیمت خواهد شد.بانک جهانی بیش از یک ماه قبل از اعلام توافق کاهش تولید اوپک، پیشبینی خود از قیمت نفت در سال ۲۰۱۷ را افزایش داد و به ۵۵ دلار رساند که ۲ دلار بیشتر از پیشبینیهای قبلی بود. موسسه وود مکنزی پیشبینی کرده که در صورت رسیدن قیمت نفت به بالای ۵۵ دلار در سال آینده میلادی، برای اولین بار پس از چند سال صنعت نفت و گاز شاهد ورود سرمایهگذاریها به این صنعت باشد و سال ۲۰۱۷ سال ثبات و فرصت برای این بخش باشد. اداره اطلاعات انرژی آمریکا در جدیدترین گزارش خود که در ماه دسامبر منتشر کرده، پیشبینی کرده، که قیمت متوسط نفت برنت و نفت خام آمریکا در سال ۲۰۱۷ به ۵۱ دلار و ۶۶ سنت و ۵۰دلار و ۶۶سنت برسد.

بانک آمریکایی مریل لینچ یکی از خوشبینانهترین پیشبینیها را در میان بانکهای سرمایهگذاری انجام داده و گفته که قیمت نفت خام آمریکا و نفت برنت در سال ۲۰۱۷ به ۵۹ و ۶۱ دلار در هر بشکه خواهد رسید. مریل لینچ در پیشبینیهای خود بازگشت نفت شیل آمریکا به بازار را نیز ملاک قرار داده است. عوامل متعددی در درست از آب درآمدن پیشبینیهای قیمت نفت در سال ۲۰۱۷ موثرند، از جمله اینکه: آیا اوپک به وعده کاهش تولید خود عمل خواهد کرد؟ آیا این کاهشها در سال آینده مجددا بازار را به توازن خواهد رساند؟ نفت شیل آمریکا با چه سرعتی به بازار باز خواهد گشت؟

این مساله چگونه بر عرضه و قیمت جهانی نفت تاثیر خواهد گذاشت؟ اوپک چه واکنشی به بازگشت نفت شیل خواهد داشت؟براساس آمار آژانس بینالمللی انرژی درصورتیکه توافق آذرماه اوپک و 11 تولیدکننده غیراوپک اجرا شود، این امر میتواند در شش ماه نخست سال 2017 ذخایر انباشته شده نفت جهان را به میزان 760 هزار بشکه در روز کاهش دهد.توافق اوپک روی کاغذ میتواند تقریبا نیمی از مازاد جهانی نفت را در مدت شش ماه حذف کند. با این توافق 46 درصد از 300 میلیون بشکه نفت مازاد ذخیره شده از میان برداشته خواهد شد. رسیدن به این هدف مستلزم این است که کاهش تولید وعده داده شده 1/8میلیون بشکه در روز توسط سازمان اوپک، روسیه و سایر کشورهای متحد آنها بهطور کامل اجرا شود و این دستاوری خواهد بود که توافقهای پیشین موفق به تحقق آن نشدهاند. ایجاد کسری تولید به میزان 760 هزار بشکه در روز در نیمه نخست سال 2017 مستلزم اجرای کامل تعهد کاهش تولید 1/2 میلیون بشکهای اوپک است؛ هدفی که با افزایش تولید کشورهای مستثنی از کاهش تولید عضو اوپک مانند لیبی و نیجریه با چالش روبهرو است.

در میان تولیدکنندگان غیرعضو اوپک نیز بسیار ضروری است که کشور روسیه تعهد خود به کاهش تدریجی تولید به میزان 300 هزار بشکه در روز را بهطور کامل اجرا کند. آمار مورد استناد نشان میدهد تبعیت کامل از توافق به این معناست که عرضه نفت خام اوپک در نیمه نخست (سال 2017) حدود 400 هزار بشکه کمتر از تقاضا است. درصورتیکه 11 کشور تولیدکننده غیرعضو اوپک نیز به تعهدات خود پایبند باشند، مجموع تولید آنها در همین دوره زمانی 17 میلیون و 970 هزار بشکه در روز خواهد بود که تقریبا 360 هزار بشکه کمتر از پیشبینی کنونی آژانس بینالمللی انرژی است. از زمان اعلام طرح اوپک برای کاهش تولید در روز 30 نوامبر، قیمت نفت خام برنت حدود 20 درصد رشد داشته است. در نشست 10 دسامبر تولیدکنندگان نفت عضو و غیرعضو اوپک در وین، توافق شد روسیه به همراه کشورهای غیراوپک 560 تا 600 هزار بشکه تولید روزانه نفت خود را کاهش دهند. سهم روسیه از این کاهش ٣٠٠ هزار بشکه در روز تعیین شده است.

چالشی به نام روسیه

بند آخر توافق اخیر اوپک، به همکاری کشورهای غیراوپک برای کاهش 600هزار بشکهای تولید نفت اختصاص داشت. نیمی از این رقم قرار است از سوی روسیه محقق شود. آکسفورد انرژی در همین راستا طی گزارشی به بررسی موضوع همکاری روسیه با اوپک پرداخته و در بخشی از آن، به پیشینه همکاریهای از این دست اشاره کرده و نشان داده روسیه در هیچ یک از آن همکاریها، به تعهد خود پایبند نبوده است.پس از افت قیمت نفت در 1998، این کشور متعهد شد تولید خود را هفت درصد کاهش دهد؛ ولی در عمل صادرات آن 400 هزار بشکه در روز افزایش یافت. پس از افت قیمت نفت در 2001، روسیه کاهش 30 هزار بشکهای و سپس 50 هزار بشکهای را متقبل شد، ولی در عمل تولید نفت خود را کاهش نداد.پس از افت قیمت نفت در سالهای 2009-2008، با وجود حضور مقامهای عالی روسیه در نشست اوپک و تشویق به کاهش تولید، این کشور هیچ قولی مبنیبر کاهش نداد. باوجود ادعای روسیه مبنیبر کاهش تولید، آمارها از افزایش 700هزار بشکهای فروش نفت این کشور خبر میدادند. روسیه نیز همچون عربستان، عراق و دیگر کشورهای عضو اوپک، تولید نفت خود را در سال 2016 افزایش داده است؛ با این تفاوت که اعضای اوپک از اول ژانویه کاهش 1/2 میلیون بشکهای را شروع میکنند.