نوسان نفت در تناقض آماری

براین اساس روز دوشنبه قیمت نفت در پی شک و تردید به اجرای توافق کاهش تولید در حالی با افت حدودا 4 درصدی همراه بود که کاهش چشمگیر ارزش دلار در این روز نیز نتوانست مانند همیشه عاملی برای تقویت قیمتها شود. همچنین انتشار اخبار امیدوارکننده از آغاز کاهش تولید از سوی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک در روز گذشته نیز تنها اندکی از ریزش قیمتها در روز دوشنبه را پوشش داد؛ چراکه هنوز این اظهارات با واقعیتهایی که در روند تولید رخ میدهد در تناقض است.

بر این اساس در حالیکه عراق بهعنوان دومین تولیدکننده بزرگ اوپک اعلام کرده است از ابتدای ژانویه تولیدات خود را روزانه 160 هزار بشکه در روز کاهش داده است، عملکرد صادراتی این کشور حکایت متفاوتی از تولید نفت در عراق دارد. بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی خبرگزاری بلومبرگ، عراق برای ماه فوریه (ماه آینده میلادی) برنامه صادرات 3/64 میلیون بشکه نفت در روز را دارد و این در حالی است که صادرات این کشور در ماه دسامبر نیز در سطح بیسابقه 3/51 میلیون بشکه در روز قرار داشته است. به این ترتیب به نظر میرسد بهرغم اظهارات مقامات نفتی عراق مبنی بر پایبند بودن به تعهد کاهش تولید، این کشور در ماه آینده میلادی رکورد صادرات ماه دسامبر را نیز پشت سر خواهد گذاشت. برنامه عراق برای صادرات و همچنین اعلام کاهش روزانه 160 هزار بشکهای تولیدات نفتی این کشور در حالی است که دومین تولیدکننده بزرگ اوپک مطابق توافق انجام شده، باید در 6 ماه نخست سال 2017 به شکل میانگین تولیدات خود را 210 هزار بشکه در روز نسبت به سطح تولیدات اکتبر کاهش دهد.

به این ترتیب قیمت نفت خام برنت در روز گذشته و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 16 به وقت تهران) با رشد 8 سنتی به 55/02 دلار در هر بشکه رسید. همچنین نفت خام آمریکا 10 سنت رشد کرد تا با قیمت 52/06 دلار در هر بشکه معامله شود. رشد اندک قیمتها در معاملات روز گذشته اگرچه نظر مثبت برخی کارشناسان نسبت به بهبود قیمتها را در پی داشت، با این وجود به نظر میرسد موفق به جلب نظر معاملهگران بازار نشد تا آنجا که برای نخستین بار در 5 هفته گذشته، حجم قراردادهای آتی در موقعیت انتظار برای رشد قیمت (Long Position) کاهش یافت. بر اساس گزارشهای موجود، بازار نفت روز دوشنبه تحت تاثیر افزایش تولید نفت در ایران و عراق و همچنین افزایش فعالیتهای حفاری نفت در آمریکا برای دهمین هفته متوالی، با کاهش قیمت همراه شد. افزایش صادرات نفت از سوی ایران بهعنوان کشوری که از کاهش تولید معاف شده است در حالی در جریان است که دیگر کشورهای عضو اوپک به همراه چند کشور غیرعضو اوپک، در حال کاهش تولید هستند. در عین حال فعالان نفت شیل در آمریکا نیز همزمان با تقویت قیمتها، برای برداشت نفت بیشتر در حال آماده شدن هستند. آمارهای موسسه بیکرهیوز نشان میدهد که شرکتهای حفاری نفت شیل در هفته منتهی به 6 ژانویه، 4 سکوی حفاری را به چرخه تولید اضافه کردهاند. به این ترتیب تعداد کل سکوهای فعال در صنعت نفت آمریکا به 529 سکو رسیده است که بیشترین تعداد از دسامبر 2015 تاکنون به شمار میرود.

اعتماد، رکن گم شده بازار نفت؟

اما در شرایطی که معاملات بازار حاکی از ادامه داشتن بیاعتمادی بازار از روند کاهش تولید از سوی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک است، برخی کارشناسان و موسسات پژوهشی به اظهارات مقامات نفتی و آمارهایی که از میزان کاهش تولید منتشر میشود خوشبین هستند. به گزارش خبرگزاری رویترز، یک بانک هلندی با توجه به آخرین اظهار نظر اعضای اوپک اعلام کرده است که «نشانهها حاکی از آن است که اعضای اوپک در حال تنظیم تولید خود مطابق با میزان کاهشی هستند که بر سر آن به توافق رسیده بودند.» بر همین اساس بعد از اینکه روز دوشنبه نماینده کویت در اوپک اعلام کرد کشورهای تولیدکننده نفت از عربستان گرفته تا امارات در حال تبعیت از توافق کاهش تولید به منظور تثبیت بازار هستند، انتظارها از رشد قیمت نفت نیز با تقویت همراه شد. نوال الفزایا، نماینده کویت در مقر اوپک در حالی بر کاهش تولید اعضای اوپک تاکید کرد که خبرهای منتشر شده از روسیه نیز حاکی از اقدام این کشور برای کاهش تولید است. بر همین اساس مرکز تحقیقات بی امای روز گذشته اعلام کرد: «اجرای هماهنگ کاهش تولید، ایجاد توازن در بازار نفت را حمایت خواهد کرد و باعث کاهش حجم ذخایر جهانی نفت خواهد شد، به این ترتیب ما میتوانیم با تجدیدنظر در پیشبینیهایمان قیمت 57 دلار بر هر بشکه را برای نفت خام برنت در سال 2017 انتظار داشته باشیم.» از دیگر سو در کنار افزایش امیدواریها به اجرای توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای کاهش تولید، یکی دیگر از عوامل حمایت از قیمتها از نگاه تحلیلگران، تقاضای قوی از سوی هند ارزیابی میشود. آمارهای موجود نشان میدهد که تقاضای سوخت از سوی سومین مصرفکننده بزرگ نفت در دنیا با رسیدن به سطح 16/53 میلیون تن در دسامبر گذشته، با رشدی 4/3 درصدی نسبت به همین بازه زمانی در سال گذشته همراه بوده است.

نقطه تعادل بازار در تابستان

جان کمپ، تحلیلگر ارشد بازار نفت در همین زمینه عقیده دارد در حالی کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای کاهش حدودا 1/7 میلیون بشکهای در روز تعهد دادهاند که انتظار میرود بر خلاف عربستان سعودی و متحدانش که کاهش تولید خود را بلافاصله در زمان مقرر اجرا کردند، دیگر تولیدکنندگان در داخل و خارج از اوپک، کاهش تولیدات خود را به تدریج آغاز کنند. بر این اساس آنطور که کمپ تحلیل میکند، کاهش جمعی تولید نفت به تدریج در طول نیمه نخست سال 2017 افزایش یافته و بیشترین اثر خود در به تعادل رساندن عرضه و تقاضا را از سه ماهه سوم به بعد سال جاری میلادی نشان خواهد داد. این تحلیلگر عقیده دارد بازار نفت با شروع تابستان اثرات کاهش تولید را که مرحله به مرحله انجام شده، بیشتر احساس خواهد کرد. فصل تابستان مقطعی است که پالایشگاههای نفت ایالات متحده آمریکا برای تامین سوخت مورد نیاز برای موج مسافرتهای تابستانی، با افزایش فعالیت همراه میشوند. از دیگر سو در شرق، میزان مصرف نفت خام به خصوص در عربستان و عراق برای خنک کردن هوا، با جهش همراه میشود. به این ترتیب موج افزایش مصرف بعد از اجرای کامل توافق کاهش تولید، از جمله اتفاقات اثرگذار بر افزایش تقاضا و رشد بیشتر قیمتها خواهد بود.

نشانههای کاهش تولید از عربستان تا روسیه

«شک و تردید» بخش جدا نشدنی مذاکرات کاهش تولید از ابتداییترین مراحل آن تا کنون به شمار میرود. هرچند این شک و تردید با اعلام روند کاهش تولید از سوی بخشی از کارشناسان و موسسات پژوهشی نادیده گرفته میشود با این وجود به نظر میرسد معاملهگران بازار زمانی به شکل قطعی به جریان کاهش تولید اعتماد خواهند کرد که آمارهای مربوط به تولید و صادرات ماه ژانویه (در ماه آینده میلادی) منتشر شود. با تمام این تفاسیر آخرین خبرها از کاهش تولید 130 هزار بشکهای نفت از سوی روسیه بهعنوان بزرگترین کشور تولیدکننده نفت غیرعضو اوپک، حکایت دارد. روسیه اگرچه از ابتدای مذاکرات برای کاهش تولید از این طرح حمایت میکرد، اما هیچگاه قول قطعی برای کاهش تولید نداد. به این ترتیب آنطور که سازمان نظارت بر فعالیت مجموعه سوخت و انرژی روسیه در روز دوشنبه اعلام کرد: شرکتهای نفتی روسی از نخستین روز سال 2017 تولید نفت را کاهش دادند و هشتم ژانویه (19 دی) نیز تولید روزانه نفت این کشور به 11 میلیون و 110 هزار بشکه کاهش یافت.

خبرگزاری روسیا سگودنیا به نقل از این گزارش نوشت: مطابق برنامه تنظیم شده، تولید نفت روسیه در ماه مارس آینده (نیمه دوم اسفند 95 و نیمه اول فروردین 96) روزانه 200 هزار بشکه و ماه مه (نیمه دوم فروردین و نیمه نخست اردیبهشت ماه 96) روزانه 300 هزار بشکه کاهش خواهد یافت. اقدام روسیه برای کاهش تولید در حالی است که الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه اخیرا با تاکید بر حمایت این کشور از کاهش تولید نفت اعلام کرده بود: در صورت نیاز برای بهبود بازارهای نفتی، امکان تمدید توافق کاهش تولید بین کشورهای عضو اوپک و غیراوپک وجود دارد.همچنین به گزارش خبرگزاری بلومبرگ، نماینده کویت در اوپک درباره میزان تولید این کشور گفت: کویت تا پایان ماه جاری میلادی، تولید خود را به 2/7 میلیون بشکه در روز خواهد رساند. این رقم در ماه دسامبر 2/89 میلیون بشکه بود.

به گفته الفزایا، «کاهش تولید زمان خوبی است که به تعمیرات در میادین نفتی بپردازیم.» نماینده کویت در اوپک در رابطه با لیبی و نیجریه، بهعنوان دو عضوی که به دلیل برخی مشکلات داخلی از کاهش تولید معاف شدهاند، گفت: لیبی و نیجریه برای افزایش تولید نفتشان به زمان بیشتری نیاز دارند، اما به محض اینکه این دو کشور کل ظرفیت تولید خود را باز بیابند، ما این مساله را بررسی خواهیم کرد. از نگاه برخی کارشناسان افزایش تولید این دو کشور میتواند کاهش تولید حدودا 1/7 میلیون بشکهای کشورهای عضو و غیرعضو اوپک را کاملا خنثی کرده و تلاشها برای ایجاد تعادل در بازار را بینتیجه باقی بگذارد. اما الفزایا در رابطه با تمدید توافق کاهش تولید فعلی یا کاهش بیشتر تولید که وزیر انرژی روسیه از آن صحبت کرده بود، گفت: این اقدام به شرایط بازار نفت، ترمیم قیمتها و کاهش مازاد عرضه موجود در بازار بستگی خواهد داشت.حال با تمام این تفاسیر باید دید اظهارات مقامات نفتی کشورهای تولیدکننده طلای سیاه که به کاهش تولید در شش ماهه نخست سال جاری میلادی متعهد شدهاند، منجر به جلب اعتماد معاملهگران بازار و رشد قیمت نفت در آینده خواهد شد یا خیر؟