پرداخت بانکی پول هواپیماهای جدید به مشکل خورد

به نظر میرسد که تلاشهای حسن روحانی، رئیس جمهور ایران برای لغو تحریمها به ثمر نشسته است، اما احیای صنعتی که در طی چند دهه گذشته به شدت آسیب دیده، صرفا با خرید هواپیماهای جدید امکان پذیر نیست.

طی دهههای گذشته هیچ چیز به اندازه صنعت هوانوردی، سمبل تاثیرات ناشی از تحریمهای غرب نبوده است. ایرلاینهای ایرانی ناگزیر بودند با هواپیماهای کهنهای که دسترسی به سرمایه گذاری و قطعات یدکی خارجی نداشتند پرواز کنند. استفاده از هواپیماهای روسی نظیر توپولوف و ایلیوشین این خلا را پر میکرد. سوانج هوایی هر از چندی در ایران رخ میداد و منجر به نارضایتی از هواپیماهای روسی میشد. تنها در فاصله سالهای 2005 تا 2015، ایرلاینهای ایرانی شاهد 16 سانحه مرگبار هوایی بودند که منجر به کشته شدن 586 مسافر و خدمه پروازی شد.

با انعقاد توافق هستهای، و لغو تحریمها، خرید هواپیماهای نو از شرکتهای غربی و به ویژه ایرباس و بوئینگ در دستور کار قرار گرفته است. برخی معتقدند که ایران میتواند به یک دوبی دیگر در ترانزیت هوایی جهان تبدیل شود و در این زمینه با امارات و ترکیه به رقابت بپردازد.

اما رفته رفته مشخص میشود که حتی خرید هواپیماهای جدید آنگونه که مقامات هوانوردی و سیاستگذاران ایرانی تصور میکردند آسان نیست. تلاشهای فراوان برای یافتن بانکی که بتواند پول هواپیماهای سفارش داده شده را بپردازد و عرضه قطعات هواپیما را تضمین کند به شکست انجامیده است. در عین حال، بسیاری از قالب اجاره به شرط تملیک مورد استفاده ایران ایر انتقاد کرده و از آن به عنوان نشانهای از عدم شفافیت دولت ایران در زمینه قراردادهای خرید هواپیما یاد میکنند.

خوش بینی حاکم بر بحثهای مربوط به پتانسیل صنعت هوانوردی ایران تحت الشعاع چالشهای مالی و مدیریتی این صنعت قرار دارد. به نوشته رسانههای ایرانی، ایرلاینهای این کشور بیش از 200 میلیون دلار به شرکت فرودگاههای ایران بدهی دارند. شرکت فرودگاهها تنها طلبکار عمده ایرلاینهای ایرانی نیست. این ایرلاینها 500 میلیون دلار دیگر بابت سوخت و سایر فرآوردههای خریداری شده به شرکت ملی نفت ایران بدهی دارند.

هم شرکت ملی نفت ایران و هم شرکت فرودگاهها تلاشهایی را برای گرفتن بدهیهایشان انجام دادهاند. تلاشهای آنها شامل شکایت به دادگاههای داخلی و قطع ارائه خدمات به ایرلاینها بوده است. اما ایرلاینها پولی برای پرداخت بدهی یا حتی تضمین اجرای برنامه زمان بندی شده بازپرداخت بدهیها ندارند.

در عین حال، شبکه فرودگاههای ایران نیازمند حدود 4 میلیارد دلار سرمایه گذاری برای توسعه، تعمیرات و نگهداری است. این در حالی است که درآمد فرودگاهها در بهترین سناریو به 450 میلیون دلار خواهد رسید که به هیچ وجه کفاف هزینهها را نمیکند. در حقیقت، به گفته مقامات ایرانی، تنها 2 فرودگاه از 55 فرودگاه کشور یعنی مهرآباد تهران و فرودگاه بین المللی مشهد، میزان درآمدی بیش از هزینههای نگهداری و عملیاتی شان دارند.

به نظر میرسد، صنعت هوانوردی که قصد دارد ناوگان حمل و نقل خود را نوسازی کند، تلاش چندانی برای به روز رسانی و ارتقاء استراتژیهای قیمت گذاری و سیستمهای رزرویشن خود انجام نداده است.