دلیل نقش‌اولی فرانسوی‌ها در بازار خودرو ایران

اگرچه با توجه به توافق هستهای و اجرایی شدن برجام، افکار عمومی انتظار داشت خودروسازان بزرگ راهی کشور شده و حلقه رقابت را در بازار داخل گستردهتر کنند، با این حال باز هم این فرانسویها بودند که اولین قراردادها و تفاهمنامههای پسابرجامی صنعت خودرو کشور را رقم زدند. ابتدا پژو و ایرانخودرو پس از چهار سال جدایی، پای میز مذاکره با یکدیگر رفته و قراردادی جدید امضا کردند، قراردادی که طبق آن تا چند سال آینده 200 هزار پژوی جدید در کشور تولید خواهد شد.

این تعداد البته منهای خودروهای قدیمی پژو است که هماکنون در ایرانخودرو به تولید رسیده و بیشترین سهم از تیراژ خودروسازی کشور را در اختیار دارند. همچنین رنو نیز اگرچه سهم بازار کمتری در مقایسه با پژو داشته و در بازار ایران، کمفروغتر ظاهر شده، با این حال این شرکت نیز قصد دارد طی سالهای آینده سهم محصولات خود را در بازار کشور به نیم میلیون دستگاه برساند.با این حساب، از همین حالا میتوان پیشبینی کرد که فرانسویها در صنعت و بازار پسابرجام خودرو کشور نیز بیشترین سهم را ازآن خود کرده و با فاصله از رقبای احتمالی شان مانند فولکس واگن و فیات و همچنین برندهای داخلی، روزگار بگذرانند. این در حالی است که برخی کارشناسان و البته بخشی از افکار عمومی نسبت به سهم بالای فرانسویها در خودروسازی ایران انتقاد دارند و معتقد به حضور سایر شرکتهای خودروساز دنیا در کشور هستند.از نظر آنها، وزارت صنعت،معدن و تجارت و همچنین خودروسازان داخلی بهتر بود و هست با استفاده از فرصت پسابرجام، بازار خودرو کشور را تقسیم کرده و قسمت اعظم آن را در اختیار فرانسویها قرار ندهند.

به گفته این دسته از منتقدان، خودروسازی و بازار ایران نیاز به یک رنسانس در مسائلی مانند جذب تکنولوژیهای جدید و توسعه محصول و جایگزینی خودروهای قدیمی دارد و این اهداف، فقط با فرانسویها محقق نخواهد شد. این انتقادات اما در شرایطی مطرح میشود که برخی دیگر از کارشناسان معتقدند در بیشتر بازارهای خودرو دنیا، همواره یک یا دو شرکت بعضا خارجی بیشترین سهم بازار را در اختیار دارند. به گفته آنها، بازار ایران نیز از قاعده کلی مستثنی نبوده و با توجه به وجود زیرساختهای چند ساله، طبیعی است خودروسازان فرانسوی بیشترین سهم را در بازار ایران داشته باشند. این دسته از کارشناسان اما برای اثبات اظهارات خود، روی به آمارهای جهانی آورده و با ذکر مثالهایی از ترکیه و چین و هند و فرانسه، تاکید میکنند که در این بازارها نیز بیشترین سهم در دست یک یا دو خودروساز خارجی قرار دارد.به گفته آنها، هماکنون در ترکیه بیشترین سهم بازار در اختیار فولکس واگن آلمان قرار دارد و پس از آن، فورد و رنو و فیات در ردههای بعدی قرار گرفته اند.

در این بین، فولکس سهمی حدودا 14/5 درصدی را به خود اختصاص داده که 2/2 درصد از نزدیکترین تعقیب کنندهاش (فورد) بیشتر است. همچنین در بازار خودرو هند، این هیوندایی است که توانسته 17/3 درصد از بازار خودرو این کشور را به دست بگیرد، آن هم درحالیکه هوندا و تویوتا و رنو با فاصلهای فاحش (بیش از 11 درصد) ردههای بعدی را به خود اختصاص دادهاند. همچنین در بازار چین نیز در حال حاضر جنرال موتورز و فولکس واگن رقابتی تنگاتنگ با یکدیگر داشته و هر دو با سهمی حدودا 15 درصدی، بازیگران اصلی بزرگترین بازار خودرو جهان به شمار میروند.

سایر خودروسازان مانند هیوندایی و نیسان و تویوتا و هوندا و پژو نیز با فاصلهای زیاد از این دو غول خودروسازی جهان، مشغول فعالیت در بازار چین هستند. اما در بازار خودرو فرانسه، این گروه پژوسیتروئن است که با سهمی بیش از 29 درصد، نقش اول بازار این کشور را ایفا کرده و پس از آن، رنو دارای بیشترین سهم است. خودروسازانی مانند فورد و فولکس و تویوتا هم در ردههای بعدی قرار دارند. هرچند این آمار نشان میدهد در بازارهای خودرو دنیا همواره برخی شرکتها حکمران اصلی بهشمار میروند، با این حال کارشناسان نظر متفاوتی در مورد بازار ایران و چگونگی شکل گیری حلقه فرانسویها در آن دارند.

در این مورد فربد زاوه، کارشناس خودرو کشور میگوید: درست است که در هر بازار خودرویی معمولا یک یا دو بازیگر اصلی وجود دارد، با این حال در بازار ایران، حلقه فرانسویها بهنوعی دستوری و طبق نظر وزارت صنعت شکل گرفته است. وی با بیان اینکه حضور دستوری در بازار خودرو زمینهساز رقابت نخواهد بود، میافزاید: اگر مثلا در ترکیه فولکس واگن بیشترین سهم بازار را دارد، دلیل آن عرضه خودروهایی با سطح کیفی و قیمتی مناسب در مقایسه با سایر رقبا است. گفتههای زاوه در شرایطی است که حسن کریمیسنجری دیگر کارشناس خودرو کشور نیز میگوید: در حال حاضر بخش قابلتوجهی از خودروسازی ایران از زیرساختهای فرانسویها برخوردار است و همچنین شبکه گسترده خدمات پس از فروش نیز برای خودروهای این کشور ایجاد شده است؛ بنابراین طبیعی است پژو و رنو سهم بالایی در بازار خودرو کشور داشته باشند. وی با بیان اینکه اگر میخواهیم پای سایر خودروسازان بزرگ را نیز به کشور باز کنیم، راهش ارائه پیشنهادهای جذاب برای سرمایهگذاری است، میافزاید: بسیاری از خودروسازان خارجی در صورت حضور در ایران باید از صفر شروع کنند و این موضوع خوشایندشان نیست؛ بنابراین باید مشوقهایی را برای آنها لحاظ کنیم تا از این راه برای آمدن به کشور ترغیب شده و حلقه رقابت در بازار خودرو گستردهتر شود.