توسعه شبکه ریلی همگام با افزایش تولید فولاد

در حال حاضر، سهم حمل ریلی از کل حمل مواد معدنی و همچنین محصولات فولادی حدود یکسوم است که این سهم در سالهای آینده میتواند دو برابر شود. بررسی جریان حمل مواد معدنی (سنگ آهن بهصورت دانهبندی، کنسانتره، سنگآهک و زغالسنگ) و محصولات فولادی نشان میدهد از حدود 84 میلیون تن حمل مواد معدنی و محصولات فولادی، در حال حاضر فقط حدود 27 میلیون تن از طریق حمل و نقل ریلی انجام میشود. حدود 23 میلیون تن دیگر از این بارها (که فعلا از طریق جاده حمل میشود) را در صورت تحقق شرایط مربوطه، میتوان از طریق سیستم ریلی جابهجا کرد.

بررسیها نشان میدهد در صورت تحقق دستیابی به تولید 55 میلیون تن فولاد خام در افق چشمانداز 1404، لازم است میزان حمل ریلی نسبت به وضعیت فعلی، 4برابر شود. بررسی منافع اقتصادی جامعه نشان میدهد در صورت حمل این میزان بار تا افق 1404 میزان صرفهجویی ناشی از کاهش مصرف انرژی، تصادفات و خسارات مالی و جانی وارده بالغ بر حدود 28 هزار میلیارد تومان میشود. این در حالی است که برای گسترش ظرفیتهای شبکه زیربنایی ریلی حمل مواد معدنی و محصولات فولادی به حدود 15 هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز است.

بیش از 4 سال است که شرکت راهآهن جمهوری اسلامی ایران با تحمل فشارهای مالی بسیار زیاد، میزان حق مالی «محور کیلومتر» را افزایش نداده است و در نتیجه سهم حق دسترسی به خط ریلی از 54 درصد در سال 1391 به حدود 28 درصد در سال 1395 کاهش یافته است. بررسیها نشان میدهد به جز برخی استثنائات در خطوط ریلی، قیمتهای حمل ریلی ایران یکی از پایینترین قیمتهای حمل در سطح دنیا است. در 3 سال گذشته نیز نهتنها تعرفه حمل ریلی مواد معدنی افزایش نیافته است که کمی نیز کاهش نشان میدهد. پیرو تعامل مستمر بین شرکت راهآهن و ایمیدرو و بهمنظور توسعه پایدار حمل و نقل ریلی و در راستای منافع اقتصادی جامعه ناشی از کاهش هزینههای ناپیدای حمل و نقل و دستیابی به سهم 2برابری نسبت به وضعیت موجود در حمل مواد معدنی و محصولات فولادی، لازم است اقدامات زیر پیگیری و انجام شود: تامین منابع مالی برای توسعه ظرفیت شبکه زیربنایی ریلی حمل مواد معدنی و محصولات فولادی به میزان 15 هزار میلیارد تومان، برقراری مساوات بین ریل و جاده در پرداخت حق دسترسی به شبکه زیربنایی و مالیات ارزشافزوده، اصلاح قیمت گازوئیل، استقرار نظام اپراتوری قطار و ایستگاه در راستای افزایش بهرهوری از داراییهای موجود و توسعه و تکمیل معادن و مراکز بارگیری و تخلیه به تجهیزات مربوطه و اتصال مراکز باقیمانده به شبکه ریلی از جمله این اقدامات است. این اقدامات در حالی باید صورت گیرد که در هفتمین همایش چشمانداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار توسعه شبکه ریلی همگام با برنامه افزایش تولید فولاد نیز به بحث گذاشته خواهد شد.