سقوط نفت به زیر 50 دلار

رکوردشکنی سطح ذخایر انبارهای نفتی آمریکا و رسیدن تولید نفت این کشور به بیشترین سطح ظرف یک سال اخیر عوامل اصلی این ریزش قیمتی بودند. به اعتقاد معاملهگران رشد ذخایر انبارهای نفتی آمریکا نشان میدهد که توافق تولیدکنندگان نفت برای کاهش 1/8 میلیون بشکهای تولید هنوز بر مازاد عرضه اثرگذار نبوده است. با این حال اوپک هنوز تصمیمی برای تمدید توافق در نیمه دوم 2017 اتخاذ نکرده که این خود موجب تشدید نگرانیها شده است.

تداوم رشد ذخایر انبارهای نفتی آمریکا و تولید نفت این کشور موجب شکسته شدن کف مقاومتی 50 دلاری قیمت نفت بعد از گذشت سه ماه شد. در حالی که افزایش ذخایر و رشد تولید نفت آمریکا سیگنال تداوم مازاد عرضه به بازار نفت میدهد که بازار از سوی دیگر نگران تمدید نشدن توافق بزرگان نفتی در نیمه دوم سال است. با اعلام خبر افزایش 8/2 میلیون بشکهای ذخایر نفتی آمریکا در هفته منتهی به 3 مارس مصادف با 13 اسفند و نزدیک شدن تولید نفت این کشور به بیشترین سطح ظرف یک سال گذشته، قیمت نفت خام آمریکا روز چهارشنبه نزدیک به 3 دلار معادل 5/4 درصد افت کرد و به مرز 50 دلار بر بشکه رسید. اما به دلیل نگرانیها از موثر نبودن توافق اوپک بر مازاد عرضه، افت قیمت نفت در روز پنجشنبه نیز ادامه یافت و قیمت نفت خام آمریکا به 49/2 دلار بر بشکه رسید. این اولین بار از دسامبر 2016 محسوب میشود که قیمت نفت خام به زیر 50 دلار میرسد و طی این مدت قیمت 50 دلاری مانند کف حمایتی در بازار نفت عمل میکرد.

هرچند روز گذشته بازار نفت بهدلیل تصحیح قیمتها بعد از دو روز افت شدید، اندکی بهبود یافت اما همچنان نفتخام آمریکا زیر 50 دلار باقی ماند. قیمت نفت خام آمریکا (نفت شاخص بازار نایمکس در نیویورک) تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت 15 به وقت تهران) 30سنت رشد داشته و به 49/58 دلار بر بشکه رسیده است. نفت برنت (نفت شاخص بازار لندن) نیز 28 سنت افزایش یافت و به 52/47 دلار رسید. هرچند قیمت نفت برنت همچنان بالای 50 دلار است اما به کمترین سطح از 30 نوامبر یعنی روزی که اوپک برای کاهش 1/2 میلیون بشکهای تولیداتش توافق کرد، رسیده است. در صورتی که تا پایان معاملات جمعه قیمت نفت رشد محسوسی نداشته باشد، بازار نفت با 7 درصد کاهش در هفته گذشته، بیشترین افت هفتگی ظرف 5 ماه اخیر را تجربه خواهد کرد. با این حال برخی کارشناسان با توجه به نزدیک شدن به سررسیدهای قراردادها در بازار آتی نفت بر این باورند که با توجه به رشد خالص قراردادهای انتظار برای رشد قیمت نفت (Net Long Position) در ماههای گذشته، برخی معاملهگران قراردادهای Long Position خود را در بازار واقعی به منظور کسب سود نقد کردهاند که این موجب افزایش فشار بر قیمت نفت شده است.

دو سیگنال کاهشی آمریکا

با وجود انتظارها برای کاهش ذخایر نفتی با اجرای توافق کشورهای صادرکننده نفت برای کاهش تولید، اما حجم ذخایر نفتی آمریکا از ابتدای سال 2017 در مسیر افزایشی قرار گرفته و براساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا در هفته منتهی به 3 مارس برای نهمین هفته متوالی افزایش یافته است. این در حالی است که موسسه نفت آمریکا رشد 11/6 میلیون بشکهای و کارشناسان افزایش 1/7 میلیون بشکهای این ذخایر را پیشبینی کرده بودند. براساس دادههای این سازمان، ذخایر انبارهای نفتی آمریکا در هفته یاد شده 8/2 میلیون بشکه رشد داشته و به 528/39 میلیون بشکه رسیده است که بیشترین مقدار از سال 1982 محسوب میشود. از این رو میتوان گفته ذخایر انبارهای نفتی این کشور در سال جاری نزدیک به 50 میلیون بشکه افزایش داشته که به معنای رشد روزانه بیش از 700 هزار بشکهای موجودی این انبارها است.

رشد ذخایر انبارهای نفتی آمریکا در حالی رخ داده است که اداره اطلاعات انرژی آمریکا در آخرین گزارش ماهانه خود که هفته گذشته منتشر شد، اعلام کرد که ذخایر انبارهای نفتی جهان در ماه فوریه روزانه یک میلیون بشکه کاهش یافته است. با این حال از آنجا که به غیر از آمریکا، آمار ذخایر انبارهای نفتی در هیچ کجای دنیا بهطور دقیق و شفاف اعلام نمیشود، معاملهگران به آمار رشد ذخایر نفت آمریکا بیش از آنچه که باید واکنش نشان میدهند. تحلیلگران موسسه RBC نیز در یادداشتی در این خصوص نوشتند: «افزایش بیسابقه میزان ذخایر نفت خام آمریکا دلیل کاهش قیمتهای اخیر بوده است، اما ما معتقدیم که بازار بیش از حد روی میزان ذخایر آمریکا متمرکز شده است.»

اما عامل دیگری که سقوط قیمت نفت را تشدید کرد به رشد تولید آمریکا بازمیگردد. به گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تولید روزانه نفت این کشور در هفته منتهی به 3 مارس بهطور متوسط 56 هزار بشکه افزایش یافته و به 9/088 میلیون بشکه در روز رسیده که بیشترین مقدار ظرف یک سال گذشته است. تولید نفت آمریکا از نوامبر 2016 بهدنبال رشد قیمت نفت مطرح شدن احتمال توافق اوپک، رو به افزایش گذاشته است. بر این اساس تولید نفت آمریکا از ابتدای نوامبر 2016 یعنی ظرف 4 ماه گذشته بیش از 560 هزار بشکه رشد داشته که 318 هزار بشکه از این مقدار از ابتدای سال جاری میلادی و با تثبیت شدن قیمتها بالای 50 دلار رخ داده است. همچنین با توجه به افزایش فعالیتهای حفاری در میادین نفتی شیل پیشبینی میشود این رشد تولید ادامه داشته باشد. به گزارش رویترز، در حال حاضر فعالیتهای حفاری در میادین نفتی داکوتای شمالی، اوکلاهما و دیگر مناطق نفت شیل در اوج خود قرار دارد که این افزایش حفاری فعلا به جهش تولید در میدان نفتی پرمیان واقع در ایالت تگزاس که بزرگترین میدان نفتی شیل در آمریکا محسوب میشود، منجر شده است.

اوپک همچنان عامل نگرانی

رشد ذخایر انبارهای نفتی آمریکا در حالی رخ داده است که اوپک و 11 کشور تولیدکننده غیرعضو این سازمان در ماه نوامبر توافق کردند سطح تولیدات خود را 1/8 میلیون بشکه کاهش دهند. این توافق که از اول ژانویه اجرایی شده، قرار است تا پایان نیمه اول سال ادامه یابد. اما براساس غالب گزارشهای منتشر شده از سوی منابع اطلاعاتی، اوپک در ژانویه یعنی اولین ماه از اجرایی شدن توافق با کاهش یک میلیون بشکهای تولیداتش بیش از 90 درصد به توافق پایبند بوده و کشورهای غیرعضو هرچند پایبندی کمتری داشتهاند اما نسبت به توافقهای قبلی در سطح بالاتری برای کاهش تولید همکاری کردهاند. همچنین برآوردهایی که تاکنون از میزان تولید نفت کشورها در ماه فوریه یعنی دومین ماه اجرایی شدن توافق منتشر شده، نشان میدهد سطح پایبندی اعضا در این ماه حتی از ماه ژانویه نیز بیشتر بوده است و برخی کشورها چون عربستان سعودی تولیدات خود را مجددا کاهش دادهاند. وزیر نفت کویت، عصام المرزوق در این خصوص گفته است: «پایبندی کشورها در ماه فوریه بیش از سطح تعیینشده بوده است.» وی سطح پایبندی 11 کشور غیرعضو اوپک را 50 درصد اعلام کرده است.

با این حال کارشناسان بر این باورند که توافق تولیدکنندگان نفت برای کاهش تولید در نیمه اول سال برای از بین بردن مازاد عرضه کافی نیست و اگر اوپک خواهان کاهش ذخایر انبارهای نفتی است باید توافق را برای نیمه دوم سال نیز تمدید کند. این در حالی است که رشد تولید نفت شیل تصمیمگیری برای اوپک را پیچیده کرده و آنها نگران از دست دادن سهم خود در بازار نفت هستند؛ اظهارات برخی مقامات اوپک در نشست هفته گذشته آنها با تولیدکنندگان نفت شیل نشان از این موضع دارد. به گزارش رویترز، مقامات کشورهای عضو اوپک در این نشست به تولیدکنندگان نفت شیل اعلام کردهاند که آنها نباید فرض کنند اوپک برای جبران رشد تولید نفت شیل توافق را تمدید خواهد کرد. انتشار این خبر یکی از دلایل فشار بر قیمت نفت در روزهای پایانی هفته بود.

آدام سیمنسکی، محقق مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی واشنگتن و رئیس سابق اداره اطلاعات انرژی نیز در گفتوگو با شبکه خبری بلومبرگ این موضع را تایید کرده است. وی می‎گوید: «مصرفکنندگان و معاملهگران نفت نگران بههم خوردن تعادل عرضه و تقاضای بازار نفت هستند. چراکه از سویی تولید نفت شیل در قیمتهای 50 دلاری رشد کرده و از سوی دیگر مشخص نیست که اوپک توافق برای کاهش تولید را برای نیمه دوم سال تمدید کند.»

با این حال اظهارات گوناگونی که از سوی مقامات اوپک منتشر میشود نشان از سردرگمی و نبود هیچ قطعیتی درخصوص گام بعدی این سازمان برای توافق دارد. بهطور مثال خالد الفالح، وزیر انرژی و معادن عربستان سعودی هفته گذشته اعلام کرده است که ذخایر انبارهای نفتی کندتر از آنچه انتظار میرفت در حال کاهش است، از اینرو نیاز است که توافق اوپک به بیش از مدت قبلی (نیمه اول سال 2017) گسترش یابد و در نشست بعدی کشورهای عضو اوپک که در ماه مه رخ خواهد داد، اوپک برای گام بعدی توافق تصمیمگیری خواهد کرد. با این حال الفالح بسیار تاکید داشته است که عربستان به تنهایی بار کاهش تولید را به دوش نخواهد کشید. از سویی وزیر نفت کویت نیز گفته است در نشست کمیته نظارت بر اجرای توافق وین که 26 ماه جاری میلادی در کویت برگزار میشود، مذاکراتی برای تمدید توافق انجام خواهد شد.

با این حال باید گفت هرچند روند افزایشی ذخایر نفتی آمریکا متوقف نشده است، اما همانطور که گفته شد دیگر گزارشها از کاهش ذخایر انبارهای نفتی در سراسر جهان خبر میدهد. این موضوع نشان از تاثیر توافق اوپک دارد. از سویی، بانک آمریکایی گلدمن ساکس در آخرین یادداشت خود پیشبینی کرده که با توجه به کاهش بیش از انتظار تولید در برخی کشورها و رشد تقاضا برای نفت، بالاخره ذخایر انبارهای نفتی در مسیر کاهشی قرار خواهد گرفت. گلدمن ساکس در این یادداشت به تولید برخی کشورهای عضو اوپک اشاره دارد که بیش از 100 درصد به توافق پایبند بودهاند. از سویی براساس آمار منتشرشده از سوی گمرک چین، مجموع واردات نفت این کشور در ماه فوریه 8/286 میلیون بشکه در روز بوده که دومین رکورد واردات نفت چین در تاریخ نفتی آن محسوب میشود.