ظرفیت معدنی ایران، خالق شاخص‌های برتر اقتصادی

دکتر مهدی کرباسیان گفت: در گذشته در حوزه معدن و صنایع معدنی شرکتهایی که از ارزش 21 هزار میلیارد تومانی برخوردار بودند، در قالب رد دیون و واگذاری عمدتا غیرتخصصی از بدنه ایمیدرو جدا شدند؛ آن هم در شرایطی که هدایت حوزه معدنی و صنایع معدنی بر عهده این سازمان بود.

رئیس هیئت عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) افزود: خوشبختانه بخش خصوصی کشورمان که همواره آماده مشارکت در توسعه اقتصادی است، خود را در کنار ایمیدرو قرار داد تا این مجموعه بتواند طرح هایی که دارای حواشی فراوان بودند را به حرکت وا دارد و برخی را هم به بهره برداری برساند. نمونه عینی آن، کارخانه آهن آسفنجی فولاد سفید دشت چهارمحال و بختیاری است که –بهعنوان نخستین طرح از فولادهای استانی- با حضور معاون اول رئیس جمهوری و وزیر صنعت معدن و تجارت به مدار تولید پیوست.

کرباسیان اظهار داشت: طرحهای استانی فولاد با مشارکت بخش خصوصی و همچنین جذب فاینانس فعال شدند و اکنون برخی در نوبت افتتاح هستند. دراین روزها طرحی در بخش سنگ آهن راه اندازی شده که اتفاقی تاثیر گذار در بخش معدن محسوب میشود. طرح پرعیارسازی سنگ آهن هماتیتی معدن جلال آباد که از سوی بخش خصوصی و برای نخستین بار دانش آن درکشور خلق شده، آغازی بر به کارگیری مواد معدنی است که تاکنون بهعنوان باطله محسوب میشد.

وی افزود: در این دوره یکی از برنامههایی که در اولویت قرار داشت، انجام فعالیتهای اکتشافی در 250 هزار کیلومتر مربع بود که به تازگی فازشناسایی 100 درصد پهنه ها به اتمام رسیده و دربرخی از آنها مرحله پی جویی واکتشافات عمومی هم با پیشرفت های قابل ملاحظه ای همراه شده است.

رئیس سازمان ایمیدرو گفت: علاوه بر این تمرکز بر توسعه زیرساخت ها همچون جاده، خطوط ریلی، بنادر، آب و برق و گاز از برنامه ها یا به عبارتی از وظایف این نهاد سیاستگذار است. تصور ایجاد ظرفیت های 55 میلیون تنی فولاد، یک و نیم میلیون تنی آلومینیوم، 440 هزار تنی مس و ... بدون ایجاد و توسعه زیرساخت ها امری محال است.

در سه سال و اندی گذشته ایمیدرو بیش از 30 طرح را در بخش های فولاد، آلومیینوم، طلا، زغالسنگ و ... فعال یا راه اندازی کرد، به طوری که در اردیبهشت سال گذشته با آغاز عملیات اجرایی آلومینیوم جنوب –بهعنوان بزرگ ترین طرح تولید آلومینیوم در ایران- حرکتی نو در این صنعت آغاز شد و مقیاس پروژه های این بخش را بیش از دو برابر افزایش داد.

کرباسیان گفت: در بخش فولاد هم علاوه بر طرح های استانی، انعقاد قرارداد خرید تجهیزات اصلی کارخانه الکترود گرافیتی که از فناوری پیشرفته ای برخوردار است، اتفاق بی سابقه ای در صنعت فولاد محسوب میشود. به این دلیل که طرح به تاریخ پیوسته الکترود گرافیتی از سکون خارج و نکته مهمتر اینکه، آخرین حلقه وابستگی در صنعت فولاد هم به داخل کشور منتقل شد. همچنین به این فهرست باید آغاز عملیات اجرایی احداث دو کارخانه فراوری تیتانیوم در کهنوج را اضافه کرد که با حضور شرکتهای صاحب نام خارجی عملیاتی شده است. فعال شدن طرح توسعه معدن روی مهدی آباد که قرارداد سرمایه گذاری آن با کنسرسیومی از بخش خصوصی به یک میلیارد دلار میرسد هم از اولین های بخش معدن به شمار می آید. همچنین شرکت زغالسنگ البرز مرکزی در ماه های اخیر صاحب کارخانه جدید زغالشویی شده است.

کرباسیان گفت: بخش معدن و صنایع معدنی در دولت یازدهم شاهد به بار نشستن پروژه هایی بود که برای نخستین بار در کشور عملی شدند. در این میان تحرک در مناطق ویژه صنایع انرژی بر لامرد و پارسیان و حضور سرمایه گذاران برای امور زیرساختی، تولیدی و خدماتی چشمگیر است و به زودی این مناطق پایتخت صنایع بزرگ فلزی و پتروشیمی خواهند شد. مجتمع سنگان هم که برای ایجاد ظرفیت تولید 17 و نیم میلیون تن کنسانتره و 15 میلیون تن گندله سنگ آهن آماده شده و هم اینک در آستانه افتتاح دو کارخانه 5 میلیون تنی گندله و یک کارخانه 2.5 میلیون تنی کنسانتره سنگ آهن است، از دیگر نمونه هایی است که با همت شرکت های خصوصی داخلی و مدیران و کارشناسان این سازمان به ثمر نشسته است.

شاید نتوان تمامی عملکردی که از شهریور سال 92 تا بهمن 95 به وقوع پیوسته را بیان کرد؛ هر چند نقصان هایی هم در حوزه ارتباطات بانکی و شرایط بینالمللی و... وجود داشته که به رغم تلاش تمامی مدیران این بخشها، برخی چالشها برطرف نشده، اما موضوع این است که مردان دولت یازدهم و دستگاه دیپلماسی با دلگرمی مردمان این سرزمین و پشتیبانی مقام معظم رهبری، یکصدا برای برون رفت از چالش ها تلاش خود را به کار گرفته اند و اکنون خود را در مسیر توسعه مییابند. ذکر این موضع بس که از 24 هزار میلیارد تومان طرحی که پیش روی این سازمان قرار داشت، 85 درصد با همکاری و مشارکت بخش خصوصی جان گرفت و برخی به افتتاح رسیدند و این نکته ای امیدوارکننده برای ادامه مسیر و انجام وظایف است.

ظرفیت معدنی ایران برای خلق شاخصهای اقتصادی برتر

بنابراین گزارش برخی کارشناسان معتقدند ارزش 60 میلیارد تن ذخایر معدنی کشفشده ایران به صورت درجا حدود 700 میلیارد تومان برآورد میشود که البته این مقدار تا 10 برابر هم قابلافزایش است و اگر این منابع به بستری برای تولید ثروت تبدیل شود، میتواند شاخصهای نجومی در کارنامه اقتصاد ملی ثبت کند. ایران با قرار گرفتن بر روی رگههای ارزشمند منابع معدنی هفت درصد ذخایر معدنی کل جهان را به خود اختصاص داده است.

عملیات شناسایی ذخایر معدنی کشور در پهنهای به گسترده صد هزار کیلومتر مربع انجام شده که این تنها هفت درصد پهنه سرزمینی کشور است، عملیاتی که منجر به شناسایی 68 ماده معدنی شده است و با اکتشافات جدید این تنوع مواد معدنی تا 80 قلم افزایش مییابد، از مس و روی گرفته تا سنگ آهن که شاخصترین ماده معدنی کشور است.

ایران هماکنون پانزدهمین تولیدکننده فولاد و نهمین تولیدکننده سیمان است، همچنین رتبه دهم تولید سنگ آهن، رتبه بیست و چهارم تولید آلومینیوم، رتبه نهم در تولید مس و دومین تولیدکننده سنگهای تزئینی جهان به ایران اختصاص دارد. قرار است ظرفیت تولید فولاد کشور در برنامه ششم توسعه به 50 میلیون تن، تولید مس کاتد به 400 هزار تن و آلومینیوم به 700 هزار تن افزایش یابد و پیش بینی میشود بخشی از برنامههای دولت در مسیر اشتغال و توسعه کشور با سرمایه گذاری در بخش معدن محقق شود.

ایران در مسیر کمربند مواد معدنی فلزی و غیرفلزی از طلا، مس و غیره قرار گرفته است و بیشترین ذخایر معدنی در استانهای کرمان، یزد، آذربایجان شرقی و غربی، و گلستان ثبتشده است. باوجوداین ظرفیتها و توانمندیهای بالقوه در بخش معدن هنوز خام فروشی بهعنوان برجستهترین نقطهضعف بخش معدن ایران مطرح است، پاشنه آشیلی که موجب شده تا بخش اعظم ارزشافزوده و اشتغال این بخش بهراحتی از دسترس اقتصاد ملی کشور خارج شود.

ذخایر معدنی کشفشده کشور به 60 میلیارد تن میرسد و هنوز بخش مهمی از عرصههای معدنی مورد اکتشاف قرار نگرفته است و امید است با توجه به جمعیت تحصیلکرده دانشگاهی در حوزه معدن بتوانیم در آینده این بخش را بهعنوان پویاترین بخش اقتصاد ملی و بینالمللی مطرح کنیم که در آن صورت ایران در تولید ثروتهای معدنی همرتبههای تکرقمی را خواهد داشت.

اگرچه ایران کشور معدن خیزی محسوب میشود اما هنوز متناسب با رتبههای ذخایر معدنی که در جهان تکرقمی است نتوانستهایم در تولید ثروتهای معدنی هم به این جایگاه برسیم که اگر این فاصله را از بین ببریم و ذخایر معدنی به بستری برای تولید ثروتهای پایدار در ایران اسلامی تبدیل شود، در آن صورت اقتصاد معدنی به راهبر اقتصاد ملی و بینالمللی تبدیل خواهد شد.