بانک‌ها و لیزینگ‌ها؛ پازل مهم اقتصاد

شرکتهای لیزینگی هم که برای واسپاریها به عنوان یکی از ابزارهای مالی وارد فرهنگ پولی جهان شده بودند، با داشتن دستاوردهای ارزشمند خود مورد نظر جهانیان قرار گرفته بودند.

از همین جا بود که ورود این این دو مقوله به ایران با اقبال سطح روشنفکر جامعه در آن زمان و اقبال عامه مردم پس از گذشت زمانی روبرو شد. این روند اقبال عمومی تا زمانی دارای یک شیب صعودی بوده تا جایی که از پس هم، بانکهای خصوصی و موسسات مالی رشد و نمو میکردند؛ این اتفاق برای شرکتهای لیزینگی نیز ملموس بود، تا جایی که مردم برای خرید پیش پا افتاده ترین نیازهایشان مانند اثاث منزل نیز، از این ابزار مالی ارزشمند بهره میبردند. اما از جایی این روند اقبال عمومی وارد یک مسیر نزولی شد.

در حال حاضر بانکهای ما پس از تجمیع موسسات مالی غیر مجاز و برخورد با آنها دچار یک دوران گذار شده اند. به نظر بزر گترین مشکل بانکها در حال حاضر پرداخت سودهایی بیش از تورم است.

با بالا بودن نرخ سود بانکی در شرایطی که تورم در کشور زیر ده درصد قرار دارد و چهار سال تلاش دولت برای کاهش تورم به بار نشسته نقطه ناهمگونی در مبانی پولی کشور است، که خود این موضوع باعث بالا رفتن ریسک نرخ سود بین بانکی در معاملات کوتاه مدت شده است که بی شک علت بالا بودن نرخ سود بین بانکی در معاملات کوتاه مدت خود دلیل این است که میزان کسریهای کوتاه مدت در غالب بانکها روز به روز در حال زیاد شدن است.

خوب است بدانیم این میزان سود بانکی که دوبرابر تورم کشور میباشد بیانگر وضعیت بد بانک هاست که تلاش میکنند آن را آشکار نکنند.

شاید بانکها توانسته باشند در پس این سالها این وضعیت را در صورتهای مالی خود مخفی کنند، ولی امسال و با مدیریت کارآمد آقای سیف و ایجاد تغییر در پلت فرم صورتهای مالی توسط بانک مرکزی وضعیت بانک رخ نمود، که یکی از بزرگترین بانکهای کشور، تنها با اعلام گزارش صورتهای مالی 9 ماهه، به زیان 30 درصدی در طول یکسال رسیده است، که این خود نشان از ادامه این روند بد در بانکهاست.

زیرا بانکی که در طول یکسال جز زیان چیز دیگری را در صورتهای مالی خود کشف نکرده و آن هم زیان 30 درصدی چطور میتواند سود 20 درصدی به مشتریان خود پرداخت کند. البته نباید این مهم را نباید از قلم انداخت که بانکها بیش از این در زیان هستند، زیرا نرخ اعلامی و رسمی سود سپردههای بانکی، تنها شامل حال سپرده گذاران خردمی شود؛ و بسیاری از بانکها نرخهای مصوب قبلی را نیز رعایت نمیکنند و در مورد سپردههای کلان به راحتی حاضر به پرداخت نرخهای توافقی با مشتریان میشوند. آیا سود بیش از تورم و یا سود بر خلاف وضعیت بانکها پاشنه آشیل این روزهای بد بانکها نیست؟

خوب است بدانید یکی از مهمترین مولفهها در شرکتهای لیزینگی در همه جای دنیا مدت طولانی اجاره دهی است و اینکه تسهیلات بهشرط تملیک در اختیار صنایع و مردم قرار میگیرد.

چند سالی است خبرهایی درباره خرید هواپیما از شرکتهای خارجی برای شرکتهای هواپیمایی داخلی با کمک لیزینگ در خبرگزاریها منتشرشده است؛ که به دلیل حجم بالای سرمایهگذاری در خرید هواپیما به یقین باید امکان استفاده از لیزینگ به مدت طولانی، برای خریداران هواپیما فراهم باشد. چنانچه بر اساس روندهای معمول در شرکتهایی که خدمات واسپاری را به عهده دارند، در کل سال سود تسهیلات یک تا نیم درصد تغییر میکند، که با در نظر گرفتن این موضوع، لیزینگها میتوانند برای دورههای طولانی، تسهیلات درخواستی را در اختیار متقاضیان قرار دهند.

با این وصف، شرکتهای هواپیمایی داخلی هم با توجه به این امکان میتوانند با کمک لیزینگها هواپیما بخرند و در مدت 25 تا 20 سال بازپرداخت را انجام دهد. اما مشکل اینجاست که در ایران تسهیلات را به مدت یک سال در اختیار متقاضیان قرار میدهند، به این دلیل که وضعیت تورم مشخص نیست و نمیتوان بهره پنج سال آینده تسهیلات را مشخص کرد. و این اتفاق خود باعث شده لیزینگها نتوانند نقش کلیدی خود را در اقتصاد ایفا کنند.

دلیل دیگری که میتوان بر وضعیت شرکتهای لیزنگی بر شمرد این است که بروز مشکلات عدیده در بانکها، که سابقهای بیش از این چند سال را به خود به همراه دارد، تاثیر مستقیمی بر روی شرکتهای لیزنگی نیز دارد.

بهتدریج و با توجه به وجود مشکلاتی در سیستم بانکی و تامین مالی و پولی در کشور . لیزینگها هم از کارکرد اصلیشان در اقتصاد ایران دور شدند، بویژه شرکتهای لیزینگی که زیرمجموعه بانکها هستند و این ناکارآمدی در تامین مالی طرحها و پروژهها که روزی گستردگی فعالیت آن حتی به اقلام اساسی زندگی نیز میرسید، وضعیتی را برای شرکتهای لیزنگی رقم زد که در طرحها پروژههای مهم و کلان در کشور هم واماندهاند.

به نظر نگاهی که در سیستم بانک مرکزی در دولت فعلی بر شفاف سازی بانکها و نهادهای مالی مانند لیزینگها ایجاد شده، شاید در ابتدا باعث نگرانیهایی در اقتصاد بشود اما با تدبیر اتخاذ شده بی شک شاهد بهبودی و رشد در بلند مدت برای بانک و لیزینگ، این دو پازل مهم اقتصاد پولی خواهد شد.