اعلام شرایط جدید تحویل دسته چک

هرچند تاکنون موضوع طبقهبندی چکها مطرح بوده اما شاید به اندازه مقطع کنونی که دستورالعمل جدید حساب جاری از سوی بانک مرکزی اعلام شده، جدی نبوده است. رشد بیسابقه چکهای برگشتی و رسیدن ارزش سالانه چکهای برگشتی به 35 هزار میلیارد تومان در سال 90 شاید از مهمترین عواملی باشد که بانک مرکزی را مجاب به طبقهبندی چکها کرده است. بانک مرکزی فراتر از این برای دریافت دسته چک نیز شرایط جدیدی را در نظر گرفته است.

اما در مورد طبقهبندی چکها، در دستورالعمل حساب جاری صراحتا ذکر شده که « طبقهبندی چکها براساس هر یک از سطوح مشتریان، شیوه درخواست صدور دسته چک، نحوه استقرار و برقراری ارتباط با سامانه متمرکز بانک مرکزی به منظور هویت سنجی، ثبت اطلاعات و شخصی سازی، چاپ و ارسال دسته چک، مطابق با شیوهنامهای خواهد بود که ظرف مدت شش ماه از تاریخ تصویب این دستورالعمل، به تصویب هیات عامل بانک مرکزی خواهد رسید.

حتی برای این کار سامانهای نیز در نظر گرفته شده که در مورد آن ذکر شده است: « کلیه مراحل گردش چک در شبکه بانکی کشور، اعلام چکهای مفقودی، کنترل چکهای در گردش و واگذاری چک به بانکها باید از طریق سامانه موضوع این ماده قانونی صورت پذیرد.»

این در حالی است که پیش از این نیز مدیر کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی بانک مرکزی با اشاره به روند صعودی تعداد چکهای برگشتی به بحث ساماندهی طبقه بندی چکها اشاره کرده و گفته بود: بانک مرکزی در نظر دارد طی یک دوره شش ماه ضوابط مربوط به ساماندهی، کنترل و رنگبندی چکها را ابلاغ کند که البته در مورد رنگبندی چکها میتوان گفت که منظور این است که مشخصههایی برای چکهای اقشار مختلف مثلا کارمندان مشخص شود. حالا ممکن است براساس الصاق ستاره باشد یا این که رنگبندی براساس ارزیابی اعتباری مشتریان انجام شود.

بانک مرکزی جدای از طبقهبندی چکها برای صدور دسته چک نیز شرایطی را لحاظ کرده است. طبق آنچه که در دستورالعمل حساب جاری اعلام شده توسط بانک مرکزی ذکر شده، تحویل دسته چک به مشتریان بانکی منوط به رعایت الزاماتی است. از جمله این الزامات دریافت درخواست کبتی یا الکترونیکی مشتری یا وکیل وی برای صدور تحویل دسته چک، حصول اطمینان از واجد شرایط بودن مشتری برای دریافت اولیه یا مجدد دسته چک صرفا از طریق سامانه متمرکز موضوع ماده 11 این دستورالعمل، ارسال دعوتنامه رسمی دارای شماره، تاریخ، امضا مجاز و مهر مبنی بر دریافت دسته چک، به نشانی پستی مشتری، به منظور حصول اطمینان از صحت نشانی پستی ارائه شده توسط وی، تحویل دسته چک به مشتری یا وکیل وی توسط بانک، پس از اخذ دعوتنامه ارسالی و احراز هویت وی است.

همچنین بانک میتواند براساس ضوابطی که مفاد آن را قبلا به تایید بانک مرکزی میرساند، برخی مشتریان معتبر خود را از رعایت کامل دو مورد آخر مستثنی کند. در ضوابط مورد اشاره باید ویژگیهای مشتری معتبر به طور کامل تبیین شود.

بر این اساس در ماده13 دستور العمل حساب جاری اشاره شده که اعطای دسته چک برای حساب جاری موقت مجاز نیست.

در مادههای دیگر تحویل دسته چک به مشتری که حساب جاری وی به موجب دستور مرجع قضایی مسدود شده باشد غیرمجاز اعلام و تصریح شده است: « تحویل دسته چک جدید منوط به بازگشت حداقل چهار پنجم از برگههای آخرین دسته چک مشتری، اعم از صادر شده یا ابطال شده به بانک خواهد بود.»