تمدید تعهد اوپک، تهدید یا فرصت؟

زمستان سال گذشته بود که کشورهای عضو اوپک گرد هم جمع شدند و با سهمیه بندی میزان تولید هر عضو و کاهش روزانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه، گامی جدی در جهت برقراری تعادل در بازار جهانی نفت برداشتند، تصمیمی که غیراوپکیها نیز به آن پیوستند و متعهد شدند میزان تولید خود را از ابتدای سال ۲۰۱۷ میلادی روزانه ۶۰۰ هزار بشکه کاهش دهند.

اکنون با گذشت حدود چهارماه از روز اجرای تصمیم مذکور زمزمههای تمدید این تعهد به گوش میرسد و اعلام شد کمیته نظارت بر اجرای توافق کاهش تولید نفت کشورهای عضو و غیر عضو اوپک برای بررسی تمدید توافق کاهش عرضه، به توافق دست یافت. کمیته مشترک وزیران کشورهای تولیدکننده نفت عضو و غیر عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) ششم فروردینماه در بیانیهای اعلام کرد اعضای کمیته وزارتی نظارت بر توافق کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای بررسی تمدید ٦ ماهه توافق کاهش عرضه، به توافق دست یافتهاند. در پیش نویس این بیانیه اعلام شده بود که سطح هماهنگی میان اعضای آن بالاست و توصیه میشود که توافق برای ٦ ماه دیگر تمدید شود.

با این همه در نسخه نهایی این بیانیه، تنها اعلام شده است که این کمیته از یک گروه فنی و دبیرخانه اوپک خواسته است که شرایط بازار را بررسی کند و در ماه آوریل، درباره تمدید توافق برای تنظیم داوطلبانه عرضه، گزارشی ارائه کند.

الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه نیز  با اشاره به این که در اعلامیه همکاری امضا شده در ماه دسامبر سال ٢٠١٦ میلادی، گزینهای برای تمدید وجود دارد، اعلام کرد اگر طرفها تصمیم بگیرند، ممکن است توافق برای شش ماه دیگر تمدید شود. برای این که چنین تصمیمی گرفته شود یا هر توصیه دیگری ارائه شود، باید یک نشست وزارتی برگزار شود. هنگامی که این کار در ماه آوریل انجام شود، درباره مسائلی همچون میزان پایبندی، واکنش بازار، ذخیره سازیها، سطح تولید در آمریکا و دیگر تولیدکنندگان نفت غیر عضو اوپک اطلاعات بیشتری خواهیم داشت که بتوانیم تصمیم خود را بر آن مبتنی کنیم.

همچنین  وزیر نفت کشورمان اعلام کرد به احتمال زیاد، توافق جهانی برای کاهش تولید نفت تمدید خواهد شد.به گفته زنگنه احتمال تمدید توافق جهانی برای کاهش تولید نفت بالاست، اما باید نخست این مسئله به طور کامل مورد مذاکره قرار گیرد.به نظر می رسد که بیشتر کشورهای عضو و غیر عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) توافق را تمدید خواهند کرد، اما برای ارزیابی شرایط و دیدارهای مستقیم و بحث با دیگران، زمان لازم است.

موضوع تمدید توافق درحالی مطرح می شود که برخی کارشناسان بر این باورند ممکن است تمدید توافق و کاهش قیمتها در بلندمدت باعث ورود نفتهای غیرمتعارف به بازار شده و در نهایت به بدنه اوپکیها آسیب وارد کند. در این راستا مهدی امیرمعینی، مشاور موسسه بینالمللی مطالعات انرژی با تاکید بر اینکه افزایش قیمت نفت در کوتاه مدت به نفع تولیدکنندگان است، افزود: ممکن است افزایش قیمت نفت در کوتاه مدت منافع آنی تولیدکنندگان را تامین کند اما قیمت بالا در بلندمدت باعث میشود نفتهای غیرمتعارف مانند شیل آمریکا وارد بازار شود.

وی با بیان اینکه تولیدکنندگان علاقهای به تلاطم و نوسان قیمت نفت ندارند، اظهار کرد: همه تولیدکنندگان نفت ترجیح میدهند درآمد ثابتی از نفت داشته باشند. هنگامی که قیمت نفت به بالای ۵۰ دلار باز میگردد، باعث میشود بخشی از تولید شیل به بازار برگردد و مجددا نوسان قیمت رخ دهد.

مشاور موسسه بینالمللی مطالعات انرژی با اشاره به تعهد اوپک مبنی بر کاهش میزان تولید تصریح کرد: توافق اوپک بخشی از مازاد عرضه را کاهش داد اما هنوز مازاد عرضه در بازار وجود دارد. به همین دلیل نفت اوپک در تنظیم قیمتها اهمیت بسیاری دارد.

امیرمعینی با تاکید بر اینکه اعضای اوپک برای برنامهریزی بلندمدت باید یک درآمد قابل اتکا داشته باشد، اظهار کرد: هر چقدر نوسان قیمت در بازار کمتر باشد، بهتر میتوان برای آینده برنامهریزی کرد.

وی با اشاره به احتمال تمدید تعهد اوپک مبنی بر کاهش میزان تولید توضیح داد: اگر تعهد اوپک تمدید نشود، ممکن است مجددا مازاد عرضه از کشورهایی مانند عربستان و روسیه روانه بازار شود. در حالی که سطح فعلی تولید نیز منجر به افزایش تولید میشود و مازاد عرضه هنوز هم در بازار وجود دارد.

مشاور موسسه بینالمللی مطالعات انرژی ادامه داد: اوپک باید سطح قیمتهایی را هدف قرار دهد که جایگزینهای نفت به راحتی وارد بازار نشود تا منابع بلندمدت اوپک تامین شود. این سطح قیمتها در دورههای مختلف متفاوت است. برای مثال در حال حاضر نفت با قیمتی بیش از ۵۰ دلار میتواند سرعت سرمایهگذاری را افزایش دهد اما ممکن است ماه آینده هزینههای تولید افزایش پیدا کند و قیمت مناسب برای نفت بیش از ۵۰ دلار باشد. قیمت مناسب برای نفت را شرایط بازار تعیین میکند.

امیرمعینی تاکید کرد: اوپک باید طوری رفتار کند که جلوی ورود بازیکنهای جدید به بازار را بگیرد. در حال حاضر نقش اوپک پیچیده است و باید با ظرافت بیشتری رفتار کند.