جزئیات فرآیند تجارت جهانی کنجاله سویا تا سال ۲۰۲۶

سویا از جمله محصولات کشاورزی است که کاربردی دومنظوره دارد؛ روغن آن برای مصارف انسانی استحصال میشود و کنجاله سویا نیز یکی از اقلام خوراکی دام و طیور است. بنابراین هرگونه اتفاقی در این محصول میتواند به طور مستقیم در قیمت مواد پروتئینی موثر باشد. افت و خیزهای فراوانی در تولید، تجارت و مصرف جهانی دانه و کنجاله سویا در سالهای مختلف اتفاق افتاده، اما روند تولید و مصرف، در مجموع نشانگر رشد نسبی است. عرضه کنجاله سویا از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ از روندی صعودی برخوردار بوده و بهجز دو مرحله در تمام این مدت رشد عرضه مشهود است.

بیشترین قیمت برای این محصول، در سال زراعی 14-2013 رقم خورده که به حدود ۵۴۰ دلار به ازای هر تن رسید، اما یک سال بعد از آن با افتی ناگهانی ۴۰۷ دلار شد و در 16-2015 قیمتی معادل ۳۵۸ دلار را به ثبت رساند. این در حالی است که عرضه کنجاله سویا در همین سال، حدود یک میلیون تن کمتر برآورد میشود. دلیل این کاهش را میتوان در اتمام کاشت سویای آرژانتین در اواخر ژانویه جستوجو کرد. ضمن اینکه تولید آن نسبت به سال گذشته 4/7 درصد کاهش را نشان میدهد. در سال زراعی 15-2014 در مجموع 17/207 میلیون تن کنجاله سویا در جهان تولید شده که چین، آمریکا و آرژانتین از کشورهای عمده تولیدکننده این محصول محسوب میشوند. چین به تنهایی بیش از یک چهارم تولید این محصول را بر عهده دارد. اگرچه بیشتر کشورها روندی صعودی در تولید داشتهاند، اما در این میان هند استثناست. زیرا تولید این کشور از سال زراعی 12-2011 که معادل 72/7 میلیون تن بود به 5/6 میلیون تن در سال زراعی 15-2014 تنزل پیدا کرده است.

رشد جمعیت دام و طیور برای تولید مواد پروتئینی، از مهمترین دلایل افزایش مصرف کنجاله سویا در جهان محسوب میشود. چین که خود بزرگترین انبار سویای جهان به شمار میرود، بیشترین مصرف را دارد. با این حال بیش از 1/5 میلیون تن از تولیدات خود را صادر میکند. نام این کشور در صدر واردکنندگان دانه سویا قرار دارد که طبق آخرین آمارها 35/78 میلیون تن از این محصول را در سال 15-2014 خریداری کرده و تولید کنجاله خود را از این طریق افزایش داده است.

با اینکه تولید هند روندی نزولی داشت، اما مصرف آن صعودی است. بنابراین به احتمال قوی این کشور در آینده یکی از واردکنندگان کنجاله سویا خواهد بود. ایران نیز مانند بسیاری از کشورها در مصرف این محصول رشدی قابل توجه داشته و این رقم در سال 15-2014 به 38/3 میلیون تن رسیده است. در حالی که ۳ سال قبل از آن، مصرف 2/5 میلیون تن کنجاله سویا از طرف ایران به ثبت رسید. به هر ترتیب، چین، اتحادیه اروپا و آمریکا جزو سرآمدان مصرف کنجاله سویا هستند.