سه استراتژی تولید برقی‌ها در دولت

بر این اساس در حالی وزارت صنعت یکی از برنامههای جدی سال 96 را عملیاتی کردن تولید خودروهای برقی قرار داده است که هیات وزیران در اردیبهشتماه سال 1393 خواهان ارائه برنامه تولید و واردات خودروهای برقی و هیبریدی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت شده بود. بر همین اساس مسوولان صنعتی کشور سه استراتژی بهمنظور عملی شدن تولید خودروهای برقی در کشور را مدنظر قرار دادهاند تا از این طریق قدم مهمی در راستای کاهش آلودگی هوا بردارند.

آنگونه که تاکید شده اولین اولویت و هدف وزارتخانه در اجرایی شدن تولید خودروهای برقی، پوشش دادن شبکه حملونقل عمومی در کشور است تا ضمن فرهنگ سازی درخصوص استفاده از این خودروها، مردم تاثیرات این خودروها بر هوای کلانشهرها را بهصورت عینی ببیند. در گام دوم وزارتخانه سه استراتژی برای تولید برقیها در ایران تعریف کرده است. به این ترتیب اولین استراتژی مدنظر در این زمینه انجام پروژه تولید خودروی برقی روی پلتفرم موجود خارجی است. استراتژی دوم به تولید خودروی برقی با طراحی پلتفرم از ابتدا و با حداقل تیراژ اقتصادی سالانه 10 هزار دستگاه تاکید دارد و این در شرایطی است که در سومین استراتژی، انجام پروژه تولید خودروی برقی روی پلتفرم موجود خودروهای داخلی مد نظر است.

در حالی وزارت صنعت، معدن و تجارت سه استراتژی را پیشنهاد داده که دیدگاههای متفاوتی درخصوص تولید برقیها در ایران وجود دارد. به عقیده کارشناسان در میان استراتژیهای مطرح شده توسط وزارت صنعت بهترین مدل برای ورود به این عرصه جدید، تولید برقیها با مشارکت و همکاری صاحبان برند دنیا در این حوزه است؛ چراکه این موضوع ضمن افزایش سرعت تولید، موجب میشود دانش فنی در تولید این خودروها به کشورمان منتقل شود. این تاکید کارشناسان در شرایطی است که هماکنون چند گزینه برای مشارکت در تولید برقیها روی میز مسوولان صنعتی است حال آنکه با توجه به اشتیاق شرکتهای چینی در این زمینه، ظاهرا تمایل مسوولان به شراکت با خودروسازان معتبر است.

اما در شرایطی تاکید بر استراتژی همکاری مشترک با خودروسازان خارجی است که استراتژی دوم تولید مستقل و بدون دخالت خارجیها در این زمینه است. بنابراین آنگونه که در جلسه شورای سیاستگذاری خودرو پیشنهاد شده است، تولید خودروهای برقی باید ازسوی یک شرکت مستقل صورت بگیرد که این شرکت میتواند به روشهای مختلف از جمله همکاری یک شرکت ایرانی و خارجی یا ورود مستقیم خودروسازان خارجی به امر تولید این خودروها کار خود را آغاز کند. اما هر چه هست، در این استراتژی تاکید شده که خودروسازان داخلی فعال در کشور نباید در این کار وارد شوند؛ چراکه این حوزه تخصصی باید به یک شرکت تخصصی واگذار شود. اما همانطور که گفته شد در استراتژی سوم انجام پروژه تولید خودروی برقی روی پلتفرم موجود خودروهای داخلی مد نظر قرار گرفته که این استراتژی اگر چه در دنیا معمول است، اما برخی کارشناسان در گفتوگو با «دنیایاقتصاد» نظر مساعدی روی آن ندارند.

استراتژی همکاری با خارجیها

اولین استراتژی مدنظر شورای سیاستگذاری خودرو درخصوص تولید برقیها در ایران با بهرهگیری از پلتفرمهای موجود خارجی است. استراتژی که به عقیده کارشناسان سرعت عمل تولید برقیها را افزایش میدهد. این موضوع از آن رو اهمیت دارد که سرمایهگذاری مشترک یکی از راههای انتقال فناوری، دانش مدیریتی و توسعه محصول محسوب میشود. برهمین اساس کارشناسان تاکید دارند در استراتژی مدنظر بهمنظور تولید خودروهای برقی باید براساس استراتژی توسعه صنعت خودرومان پیش برویم. از آنجا که تولید برقیهای نیازمند یک دانش جدید است بنابراین نیازمند کسب دانش از سوی خودروسازان خارجی هستیم تا از این طریق بتوانیم تولید خودروهای برقی را کلید بزنیم. این موضوع از آن رو مورد تاکید کارشناسان است که آنها یک پرسش مهم را مطرح میکنند، اینکه صنعت خودروی ایران قرار است به کجا برسد؟ درصورتیکه هدف توسعه صنعت خودرو و پیش رفتن ما به سمت خودروساز شدن است؛ بنابراین تولید مدلهای مختلف از جمله برقیها را باید در برنامه قرار دهیم.

در این مورد یک کارشناس صنعت خودرو با اشاره به اینکه مشارکت با خودروسازان خارجی و بهرهگیری از پلتفرمهای خودروهای برقی روز قطعا بهترین استراتژی برای ورود به این عرصه است، میگوید: درصورتیکه با یکی از صاحبان برند معتبر خودروهای برقی مشارکت مان شکل بگیرد قطعا صنعت خودرو ما میتواند از زنجیره ارزش این شرکتها بهرهمند شود و با ورود به زنجیره ارزش میتوانیم به تجارت جهانی خودرو در این عرصه وارد شویم. از آنجا که در تولید برقیها نیز شرکتهای صاحبنامی وجود دارند، بنابراین میتوانیم در شرایط پساتحریم مذاکرات خود را با آنها آغاز کنیم.وی با اشاره به اینکه در تولید این خودروها باید در فاز طراحی و پلتفرم وارد شویم، میگوید: باید با شرکتهایی که دانش فنی تولید این خودروها را دارند وارد مذاکره شویم. از آنجا که در حال حاضر در بحث عرضه خودروهای برقی شرکتهای زیادی فعال نیستند، بنابراین ایران به دلایل مختلف میتواند در این عرصه فعالیت کند و کشور مطرحی در تولید برقیها در منطقه شود.

رویکرد اتکا به توان داخلی

وزرات صنعت دومین استراتژی مدنظر برای تولید خودروهای برقی را طراحی پلتفرم از ابتدا و با تیراژ اقتصادی سالانه 10 هزار دستگاه پیشنهاد کرده است؛ استراتژی که نظرات موافق و مخالف را با خود به همراه دارد. موافقان این رویکرد معتقدند ورود به طراحی و تولید خودروهای برقی با توجه به فعالیت و سابقهای که صنعت خودرو ایران دارد کاری سخت و محال نیست؛ بنابراین صنعت خودرو کشورمان با بهرهگیری از توان فنی و مهندسی موجود و استفاده از دانش روز میتواند به طراحی یک پلتفرم و تولید خودروی برقی مبادرت کند.

در این مورد، بیوک علیمرادلو، کارشناس صنعت خودرو در گفتوگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به اینکه صنعت خودرو کشورمان توان لازم برای تولید خودروی برقی را دارد، میگوید: با توجه به ساختار صنعت خودروی کشورمان با طراحی پلتفرم داخلی با سرعت بیشتری میتوانیم به تولید برقیها دست پیدا کنیم.وی تاکید دارد: بنابراین باید بعد از مشخص شدن اهداف و برنامهها در این حوزه، طراحی یک تا دو پلتفرم برقی را کلید بزنیم تا بتوانیم برند خودمان را در این خصوص داشته باشیم.با وجود این برخی از کارشناسان معتقدند صنعت خودرو ما دانش تولید و طراحی پلتفرم را ندارد؛ بنابراین رویکرد تولید و طراحی از داخل درخصوص تولید خودروهای برقی را باید فراموش کنیم. در این زمینه کارشناسان به تجربه تولید خودروهای بنزینسوز با یاری پلتفرمهای خارجی اشاره دارند و معتقدند با توجه به پیشینه صنعت خودرو ایران درصورتیکه بخواهیم توان داخلی را در این حوزه تخصصی به کار بگیریم، قطعا نباید امیدی به توسعه این بخش داشته باشیم؛ چراکه دانش فنی لازم در این زمینه را نداریم و نمیتوانیم آن را بهراحتی به دست بیاوریم.

در این مورد یک کارشناس معتقد است، چون صنعت خودرو ما دانش فنی لازم و قدرت طراحی پلتفرم را ندارد، در ابتدای کار باید یک پلتفرم خارجی را وارد کند تا بعد از کسب دانش و انتقال فناوری به کشورمان توان تولید و طراحی را به دست بیاورد. وی تاکید دارد: از آنجا که در تولید خودروهای برقی هیچگونه سابقه و تجربهای نداریم بنابراین ورود خودمان به این موضوع موجب طولانی شدن فعالیت در این زمینه میشود، بنابراین میتوانیم با فعال کردن بخش خصوصی و سرمایهگذاران خارجی این هدف را محقق کنیم.

تولید برقی با پلتفرمهای کنونی

سومین استراتژی مدنظر مدیران خودروسازی کشور، انجام پروژه تولید خودروی برقی روی پلتفرمهای موجود داخلی است. موضوعی که بهنظر میرسد بیشترین تمایل وزارت صنعت برای ورود به تولید برقیها براساس این استراتژی است. در شرایطی وزارتخانه و برخی از کارشناسان با این رویکرد موافق هستند و سرعت عمل در رسیدن به هدف تولید برقی را به این وسیله سریعتر میدانند که یک پرسش مطرح میشود که آیا تولید خودروهای برقی بر روی پلتفرم بنزینی امکان پذیر است؟ بررسی تجربه تولید خودروهای برقی در جهان نشان از آن دارد که بسیاری از تولیدکنندگان بزرگ دنیا در تولید خودروهای برقی خود از پلتفرمهای بنزینی بهره بردهاند؛ بهعنوان مثال شرکت فورد در آغاز به کار تولید خودروهای برقی از پلتفرم خودروهای بنزینیاش استفاده کرد و جنرال موتورز نیز شورلت ولت خود را روی پلتفرمی تولید میکند که پلتفرم یک خودروی بنزینی است.نیسان نیز که یکی از شرکتهای مهم در تولید خودروهای برقی است، در سال گذشته اعلام کرد که در حال طراحی پلتفرم جدیدی برای تولید خودروهای برقی است. بیامو نیز تجربه تولید خودروی برقی روی پلتفرم بنزینی را دارد، اما مرسدس بنز همه تولیدات برقی خود را روی پلتفرم برقیاش تولید میکند.

در شرایطی خودروسازان جهانی از پلتفرمهای بنزینی خود در تولید برقیها بهرهبردهاند که بهنظر میرسد استراتژی بهرهبردن از پلتفرمهای کنونی نه تنها امکانپذیر است بلکه به صرفهتر نیزهست؛ موضوعی که کارشناسان نظرات متفاوتی نسبت به آن دارند. به باور کارشناسان پلتفرمهای کنونی خودروسازیهای کشورمان قدیمی و تاریخ گذشته هستند؛ بنابراین بسیاری از این پلتفرمها شرایط فنی لازم برای تبدیل شدن به یک خودروی برقی را ندارند. حال آنکه خودروهای کنونی و پلتفرمهای آنها بسیار قدیمی هستند. در این مورد محمدرضا نجفیمنش، عضو شورای سیاستگذاری خودرو با اشاره به اینکه بهره بردن از پلتفرمهای کنونی امکان پذیر است، میگوید: تولید خودروی برقی نیازمند دانش فنی است که صنعت خودرو ما آن را دارا است؛ بنابراین با بهرهبردن از پلتفرمهای موجود میتوانیم سریعتر تولید خودروی برقی را عملیاتی کنیم. در این میان اما بیوک علیمرادلو معتقد است که تولید خودروی برقی روی پلتفرمهای قدیمی اصلا توجیه ندارد، چراکه این پلت فرمها شرایط لازم برای تولید خودروی برقی را ندارند.

اولویت ایجاد زیرساخت همزمان با تولید

اما درحالیکه کارشناسان بهترین استراتژی تولید خودروی برقی در ایران را بر مبنای همکاری و مشارکت با خارجیها و استفاده از یک پلتفرم روز خارجی عنوان میکنند که به اعتقاد آنها یکی از مهمترین موضوعات بهمنظور عملیاتی شدن تولید برقیها داشتن برنامه مشخص و اهداف مدون در این مورد است. بعد از آن همراه با آغاز مراحل تولید باید زیرساختهای لازم در کشور ایجاد شود تا در صورت عرضه خودرو، مشتریان بتوانند از آن استفاده کنند. اما موضوع مهم در نظر گرفتن مشوقهای مالی است که انگیزه لازم برای خرید خودرو را در میان مشتریان ایجاد کند. تجربه جهانی تولید خودروهای برقی نیز نشان میدهد که همزمان با فعالیت خودروسازان درخصوص طراحی و تولید برقیها، دولتها زیرساختهای لازم بهمنظور ورود این خودروها به بازار را فراهم کردند و بعد از آن بهمنظور ایجاد تقاضا برای تولیدات شرکتهای خودروساز، مشوقهای مالی را در نظر گرفتند.

در این مورد، بیوک علیمرادلو، مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز تاکید دارد که قبل از تولید خودروهای برقی باید همکاری لازم میان وزارتخانههای مختلف بهمنظور ایجاد زیرساختها شکل بگیرد و بعد از آن مراحل طراحی و تولید آغاز شود؛ چراکه ایجاد زیرساخت و طراحی و تولید زمابر است. وی با اشاره به اینکه یکی از موضوعات مهم بعد از تولید، چگونگی فروش این خودروها است، میگوید: بسیاری از دولتها بهمنظور استفاده مردم از خودروهای برقی و کاهش آلایندگی هوا از یارانه و مشوقهای مالی استفاده کردند، بنابراین در کشور ما نیز باید برای ترغیب مردم به استفاده از این خودروها در آینده، مشوقهای بسیاری در نظر گرفته شود. وی معتقد است از آنجا که خودروهای برقی از قیمتی بالا و پیمایشی پایین برخوردار هستند بنابراین باید برای ترغیب مشتریان از ابزارهای مختلفی بهره برد؛ بنابراین اگر قصد داریم که در آینده مشتریان از خودروی برقی استفاده کنند باید ابزارهای حمایتی خود در حوزه مالی را مدنظر قرار دهیم.